Historia zaklęta w murach zamkowych

Na śląskiej ziemi możemy podziwiać prastare zamki, XIX-wieczne pałacowe rezydencje magnackie i liczne zabytki sakralne ze słynnymi sanktuariami maryjnymi w Częstochowie i w Piekarach Śląskich. Tu znajdują się Orle Gniazda, czyli system średniowiecznych zamków, niegdyś strzegących granicy Królestwa Polskiego. Większość z nich została wybudowana na trudno dostępnych wapiennych skałach (na podobieństwo orlich gniazd) Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, prawdopodobnie z polecenia króla Kazimierza Wielkiego. Wiele obiektów jest odrestaurowanych, cześć niestety to ruiny, ale niektóre możemy z nich zwiedzać. Oto nasze propozycje miejsc, które warto odwiedzić.

Ogrodzieniec
Jeden z największych i najbardziej popularnych zamków na Śląsku, symbol Orlich Gniazd. Zamek na Podzamczu powstał za czasów króla Kazimierza Wielkiego, na najwyższym wzniesieniu Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Należał m.in. do rodziny Bonerów, Włodków, Firlejów, Mecińskich. Dwukrotnie zdobyty i spalony przez Szwedów w trakcie potopu w XVII w., nie odzyskał dawnej świetności. Dziś pełni funkcję tzw. trwałej ruiny, ale jest udostępniony do zwiedzania.
Na nowej trasie zwiedzania znajdują się m.in. odbudowane drewniane krużganki oraz miejsca wcześniej niedostępne dla odwiedzających. Iluminacja ruin pozwala podziwiać Ogrodzieniec nocą.
Nieopodal Ogrodzieńca (ok. 1,5 km) znajduje się Gród Królewski na Górze Birów, przedstawiający słowiańską twierdzę, która według badań archeologów istniała tu na przełomie XIII i XIV w.
Bilet normalny: zamek 12 zł, gród 5 zł, gród+ zamek 16 zł

Tarnowice Stare
Kompleks Zamkowy, pochodzący z połowy XVI wieku, znajdujący się w Tarnowicach Starych, dzielnicy Tarnowskich Gór, stanowi unikatowy przykład budownictwa renesansowego. Zrujnowany, dawną świetność odzyskał dzięki prywatnemu właścicielowi i został udostępniony dla turystów.
Można tu obejrzeć dziedziniec, otoczony arkadowymi krużgankami, a także szereg pięknie umeblowanych komnat z renesansowymi szafami, barokowymi sekreterami czy też secesyjnymi sypialniami. W jednym z pomieszczeń muzealnych zostały zgromadzone narzędzia rzemieślnicze. Duże wrażenie robi biblioteka pełna zabytkowych ksiąg.
W pobliżu odwiedzić warto Park Repecki i Sztolnię Czarnego Pstrąga oraz słynną zabytkową Kopalnię Srebra w Tarnowskich Górach.
Bilet do zamku normalny: 15 zł

Bobolice
Kolejnym zbudowanym przez króla Kazimierza Wielkiego w połowie XIV wieku jest Zamek Bobolice, obecnie położony na Szlaku Orlich Gniazd. Był elementem systemu obronnego jurajskich warowni, które chroniły zachodniej granicy królestwa od strony Śląska. Dziś zamek jest w prywatnych rękach.
Zabytek mocno ucierpiał podczas kilkukrotnych najazdów zwłaszcza w czasie potopu szwedzkiego, od czasu którego zamek zaczął popadać w ruinę. Obecnie po trwającej wiele lat rekonstrukcji, będący własnością prywatną obiekt, powrócił do stanu z lat swojej największej świetności. Odtworzono zarówno zamek górny, jak i zamek dolny z dziedzińcem, bramą wjazdową i murami obwodowymi.
Do ruin pobliskiego zamku w Mirowie, również należącego do Orlich Gniazd można przejść szlakiem wiodącym przez Skałki Mirowskie. Ponoć oba zamki łączył podziemny tunel. Niestety, zamku w Mirowie nie można zwiedzać.
Według legendy dawniej zamkami władali dwaj bracia – Mir i Bobol. Młodszy Bobol podczas nieobecności Mira, uwiódł jego ukochaną. Zazdrosny Mir zabił brata i dziewczynę, która do dzisiaj ukazuje się w Bobolicach jako Biała Dama.
Bilet normalny: 15 zł

Będzin
Średniowieczną twierdzę wybudowaną na wysokiej skarpie przez króla Kazimierza Wielkiego w celu obrony zachodniej granicy Polski przed najazdami od strony Śląska i Czech jest Królewski Zamek w Będzinie. Strzegł on również wodnych i lądowych szlaków handlowych między Krakowem a Śląskiem. Na zamku zostały zawarte „Pakty będzińsko-bytomskie" zobowiązujące Maksymiliana Habsburga do zrzeczenia się pretensji do tronu polskiego. Gościł tu Karol IV cesarz niemiecki i król czeski, jak również królowie polscy m.in .Henryk Walezy, Jan III Sobieski, Stanisław August Poniatowski. W późniejszych czasach m zamek popadł w ruinę, ostatecznie został odbudowany po II wojnie światowej i w 1956 roku przekazano na siedzibę Muzeum Zagłębia w Będzinie.
Obecnie w zamku znajduje się ekspozycja broni i uzbrojenia obronnego od X aż do XX wieku. Możemy również poznać ciekawą historię obiektu i wejść na wieżę zamkową.
Bilet normalny: 12 zł, wieża zamkowa (punkt widokowy) 5zł

Pszczyna
Neobarokowy zamek w Pszczynie przypominający pałac, jeden z najcenniejszych obiektów tego typu w Polsce. Pierwotnie był tu zamek, później reprezentacyjna, trójskrzydłowa rezydencja – siedziba książąt pszczyńskich. Mieszkali tu m.in. książę Hans Heinrich XV, którego żoną była słynna z urody Angielka, Mary Theresa księżna von Pless, nazywana Daisy.
W przeciwieństwie do wielu innych zamków na Śląsku, zniszczonych na skutek działań II wojny światowej i bezpośrednio po niej, w pszczyńskim obiekcie zachowało się oryginalne wyposażenie i meble, np. olbrzymie, kryształowe lustra.
Do zwiedzenia jest wystawa Wnętrza XIX i XX wieku: komnaty, salony, galerie, biblioteka, schody paradne, westybul, zrekonstruowane wnętrza Apartamentu Cesarza. Można też pospacerować po rozległym i zabytkowym parku pałacowym w stylu angielskim.
Bilet normalny: wystawa Wnętrza XIX i XX wieku 16 zł; zbrojownia 6 zł; stajnie książęce 5 zł

Toszek
Początki toszeckiego grodu datuje się już na IX/X wiek. Najpierw władali nim Piastowie, później w XVI wieku przeszedł pod rządy Habsburgów, a w kolejnych wiekach pozostawał w rękach prywatnych.
Po II wojnie światowej zamek pozostawał malowniczą ruiną. W latach 1957 – 1963 został częściowo odbudowany, stając się siedzibą toszeckich placówek kultury, ostatnio Centrum Kultury ,,Zamek w Toszku'".
Z dawnej okazałej warowni w Toszku zachowała się do dzisiaj jedynie część zabudowań. Najbardziej efektowną częścią jest wysoka, masywna baszta widokowa.
Bilet normalny: 10 zł

Bielsko-Biała
Zamek Książąt Sułkowskich wznoszący się w centralnej części Bielska-Białej, to dawna siedziba władających Księstwem Cieszyńskim Piastów. Wzniesiona była w II połowie XIV wieku, choć legendy podają, że już wcześniej istniał tu mały gród. Jest typem zamku miejskiego. Przez stulecia pełnił rolę śląskiej warowni granicznej.
W XVIII wieku zamek przeszedł w ręce książąt Sułkowskich i był w ich posiadaniu do 1945 roku. Obecnie znajduje się w nim Muzeum Historyczne, które poza zamkiem ma kilka oddziałów – Dom Tkacza i Starą Fabrykę, leżącą na Szlaku Zabytków Techniki, oraz willę Juliana Fałata.
Na zamku można obejrzeć różne galerie malarstwa polskiego i europejskiego oraz grafiki, poznać dzieje archeologiczno-historyczne Podbeskidzia i zwiedzić Damski Salonik i Gabinet Pana, gdzie znajdują się malowane wizerunki przedstawicieli rodziny Sułkowskich, jak i pamiątki po nich, np. robiona na zamówienie porcelana oraz efektowne drobiazgi.
Bilet normalny: 15 zł

Racibórz
Zamek Piastowski w Raciborzu – gród wzmiankowany w Kronice Galla Anonima we wpisie datowanym na rok 1108. Pierwsze partie ceglane powstały prawdopodobnie w połowie XIII wieku. Piastowski książę Przemysł wybudował tu pod koniec XIII wieku zamek murowany – budowlę obronną, a przy tym niezwykle reprezentacyjną. Dziś po gruntownej renowacji zamek wygląda wspaniale. Prowadzi do niego zabytkowa brama wjazdowa z I połowy XVII wieku, a dalej znajduje się kaplica zamkowa pod wezwaniem św. Tomasza Becketa z Canterbury, nazywana perłą gotyku śląskiego z zachowanymi oryginalnymi ścianami gotyckimi – północną i zachodnią.
W Domu Książęcym można obejrzeć różnorodne wystawy, a w skrzydle północnym zamku – funkcjonujący do chwili obecnej historyczny browar, o którym pisano już w połowie XVI wieku. Zamek otacza piękny park biegnący wzdłuż Odry.
Bilet normalny: 6,50 zł

Pławniowice
Pałac Ballestremów w Pławniowicach zachwyca swą architekturą i niecodziennym stylem. Obiekt wzniesiono na zlecenie hrabiego Franciszka II Ballestrem w latach 1882-1885 na miejscu wcześniejszej budowli z 1737 roku.
Zespół zabytkowy składa się z pałacu, w którym znajduje się też kaplica Niepokalanego Poczęcia NMP, zabudowań folwarcznych oraz oficyny ze stajnią i wozownią. Wszystkie budowle utrzymane są w ciekawym stylu manieryzmu niderlandzkiego, z dodatkami neogotyckimi. Całość otacza wspaniały park krajobrazowy.
Bilet normalny: 8 zł

Olsztyn
Ruiny Zamku Królewskiego we wsi Olsztyn koło Częstochowy znajdują się na Szlaku Orlich Gniazd. Pierwsze wzmianki o zamku w tym miejscu pochodzą już z początków XIV wieku. W późniejszym czasie warownia została rozbudowana przez króla Kazimierza Wielkiego. Do dziś zachowały się tylko ruiny z bardzo charakterystyczną sterczącą pozostałością wieży, która góruje nad okolicą. To symbol rozpoznawczy tego zabytku. Dawniej wieża ta służyła również za więzienie.
Warownia olsztyńska jest przykładem gotyckiej budowli zamkowej (typu wyżynnego). W jej konstrukcję włączono wapienne ostańce oraz krasowe groty, co pozwala zaliczyć ją do grupy zamków jaskiniowych.
Ze wzgórza doskonale widać położoną niedaleko Częstochowę, podobno istnieją tu podziemne tunele łączące ruiny zamkowe z klasztorem na Jasnej Górze.
Bilet normalny: 5 zł