[KOMPENDIUM WIEDZY] Smog - co nam psuje powietrze

Czym jest smog

To zjawisko atmosferyczne, które jest efektem zanieczyszczenia powietrza. Polega na jednoczesnym występowaniu zawieszonych w powietrzu cząsteczek pyłu, mgły i bezwietrznej pogody.

Skąd pochodzi słowo

Słowo "smog" ma już ponad sto lat i powstało w Anglii. To zbitek słów "smoke" (dym) i "fog" (mgła).

Z czego się składa

Szkodliwe działanie to głównie wdychanie cząsteczek pyłu. Nazywane są aerozolami atmosferycznymi, mają 2,5 albo 10 mikrometra średnicy. Stąd często powtarzają się w relacjach o stężeniu PM2,5 i PM10.

ZOBACZ TEŻ: SMOG w Polsce. Gdzie i za ile kupić maseczki ochronne

Co jest szkodliwe

Trujące dla ludzkiego organizmu są zarówno substancje zawarte w powietrzu: tlenki azotu, tlenki węgla i węglowodory, który pozostają w powietrzu, jak i uformowanie zanieczyszczeń w mikrocząsteczki.

Jakie choroby może wywołać

Przede wszystkim choroby płuc i dróg oddechowych: obturacyjna przewlekłą choroba płuc, przewlekłe zapalenie oskrzeli, niewydolność oddechową, astma i nasilenie jej ataków, paraliż układu krwionośnego, nowotwory, w tym płuc. Większe prawdopodobieństwo dotyczy noworodków i małe dzieci, smog może spowodować zmniejszenie wagi płodu.

Czym jest alarm smogowy

Alarm ogłaszany jest po przekroczeniu norm, ustalanych przez każde państwo. Unia Europejska zaleca pułap 50 mikrogramów na m3, Organizacja Narodów Zjednoczonych 25 mikrogramów. W Polsce to 300 mikrogramów – po przekroczeniu tego poziomu władze są zobowiązane nie tylko do ogłaszaniu alarmu, ale i podjęcia doraźnych działań, jak popularne szczególnie w Warszawie i w Krakowie dni darmowej komunikacji miejskiej.

ZOBACZ TEŻ: Alarm smogowy. Te aplikacje pokażą, kiedy powietrze jest zanieczyszczone

Jak reagować podczas alarmu

Jeśli stężenie jest wyjątkowo wysokie, najlepiej nie poruszać się po mieście bez szczególnie silnej przyczyny i nie otwierać okien; jeśli przemieszczanie jest konieczne, najlepiej zostawić samochód i używać zbiorowych środków komunikacji, a w otwartej przestrzeni poruszać się w masce; kategorycznie nie powinno poddawać się działaniu smogu kobiet w ciąży i dzieci.

Kiedy smog zaatakował po raz pierwszy

W 1952 roku w Londynie wystąpił tzw. wielki smog. Trwał 5 dni i spowodował masową niewydolność płuc. Z jej powodu zmarło 4 000 osób w ciągu jego trwania, a później 8 000 kolejnych.

Ile kosztuje smog Polaków

Wedle wyliczeń Health and Environment Alliance koszty zanieczyszczenia powietrza, głownie wskutek spalania węgla, może dojść do 34 miliardów złotych rocznie. A także 3500 przedwczesnych zgonów, 1600 przypadków przewlekłego zapalania oskrzeli, 1000 przyjęć do szpitala oraz 800 000 utraconych dni pracy rocznie. Możliwe są również kary ze strony Unii Europejskiej.

ZOBACZ TEŻ: Polska zapłaci za smog? Szykuje się pozew w Trybunale Sprawiedliwości UE

Które miasta są najbardziej zagrożone

Wedle raportu Światowej Organizacji Zdrowia z 50 miast w Europie o największym średniorocznym stężeniu PM2,5 aż 33 miasta są w Polsce. Do najbardziej zanieczyszczonych należą: Żywiec, Pszczyna, Rybnik, Wodzisław Śląski, Opoczno, Sucha Beskidzka, Godów, Kraków, Skawina i Nowy Sącz. Szybko rośnie liczba dni z alarmami smogowymi w Warszawie.

Kiedy jest największe zagrożenie

W Polsce to sezon grzewczy, czyli okres od października do kwietnia. W aglomeracjach najwyższe wskaźniki norm są przekraczane podczas godzin szczytu.

Jak przeciwdziałać zanieczyszczeniu

Główny problem to palenie w piecach domowych niskiej jakości paliwem. Wyjściem jest podłączanie jak największej liczby domów jednorodzinnych do sieci ciepłowniczej. A w pozostałych wymiana instalacji grzewnych na nowocześniejsze i wprowadzenie wyższych norm jakości paliw, głównie węgla. Równie istotne jest ograniczenie ruchu samochodów na obszarach szczególnie narażonych na smog. W najbliższych dekadzie wiele miast zakaże wjazdu w swoje granice samochodom z silnikiem diesla, a preferencyjnie będzie traktować posiadaczy pojazdów elektrycznych.