Ostrożność, która się opłaca - prawa pracownika

Szukamy pracy, często jesteśmy zdesperowani. Widzimy fajne ogłoszenie - ambitna praca, małe wymagania, wysoka pensja. Kto by nie odpowiedział? Uważajmy - w takich ogłoszeniach mogą kryć się pułapki.

Na co uważać?

Dokładnie czytajmy treść ogłoszenia, ale też podsuwane nam podczas rekrutacji dokumenty. Wszelkie nieścisłości i tajemnice powinny wzbudzić naszą czujność. Najlepiej jeśli możemy wziąć umowę do domu i przeczytać ją spokojnie lub pokazać komuś innemu.

Jeśli w odpowiedzi na ogłoszenie lub podczas rekrutacji jesteśmy proszeni o przelanie jakiejś kwoty lub podpisanie dokumentów wyrażających zgodę na otwarcie rachunku bankowego, nie róbmy tego! To bardzo popularna metoda wyłudzania danych i kredytów, które będziemy musieli potem spłacać.

Nie umawiajmy się na spotkania poza siedzibą firmy lub miejscem, w którym będziemy pracować.

Nie zgadzajmy się na wysyłanie dodatkowych zdjęć (np. prywatnych czy w stroju kąpielowym).-

Najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy powinniśmy dostać do podpisania umowę o pracę. Pilnujmy tego i nie bójmy się jej domagać. Istnieje bowiem ryzyko, że jeśli nie dostaniemy jej szybko, nie dostaniemy też nigdy wypłaty.

Gdy pracodawca nie chce zapłacić

Najpierw powinniśmy na piśmie wezwać szefa do zapłaty zaległych należności. Jeżeli w terminie wyznaczonym przez nas w piśmie nadal nie dostajemy naszych pieniędzy, możemy pozwać pracodawcę do sądu. Nie ma znaczenia, czy nadal jesteśmy u niego zatrudnieni, czy też nie. Mamy również prawo skierować sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy oraz ubiegać się o odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za czas wypowiedzenia (minimum za 2 tygodnie).

Do czego ma prawo pracownik tymczasowy

Nie tylko osobom zatrudnionym na umowę o pracę przysługują prawa pracownicze. Jeśli jesteśmy zatrudnieni na innych warunkach, też powinniśmy znać i egzekwować swoje prawa.

Zgodnie z prawem pracy "pracownik tymczasowy" to osoba zatrudniona przez agencję pracy tymczasowej w celu wykonywania pracy w określonym przez umowę czasie. Pracując zaś na umowie-zleceniu jesteśmy niejako wynajęci do wykonania konkretnej pracy.

Gdy masz zlecenie

Umowa-zlecenie jest dla pracodawcy wygodna. Nie obowiązuje przy niej Kodeks pracy. To pracodawca w umowie narzuca nam formę pracy, jej czas i to, jak i kiedy zakończy z nami współpracę. Musi jednak odprowadzać za nas składki na ubezpieczenia społeczne czy przestrzegać przepisów BHP. Ponadto, jeśli nasze zlecenie to praca w stałych godzinach i w siedzibie firmy, to w niektórych sytuacjach (np. w przypadku sporu z szefem) możemy dochodzić swoich praw tak, jakbyśmy byli zatrudnieni na etacie. Nie przysługuje nam jednak urlop ani przerwy w pracy, chyba że w umowie będzie to jasno napisane.

Gdy jesteś "tymczasowy"

Jeśli jednak zostaliśmy zatrudnieni na umowie tymczasowej (np. na zastępstwo za kogoś, kto jest chory albo przebywa na urlopie), to przysługują nam normalne prawa pracownicze. Mamy więc zagwarantowane prawo do wynagrodzenia (i dochodzenia go na drodze sądowej, gdyby coś złego się wydarzyło), prawo do urlopu, do równego traktowania (na tych samych zasadach, co inne osoby zatrudnione w firmie). Mamy również prawo do korzystania z benefitów pracowniczych oraz do udziału w szkoleniach i kursach organizowanych w firmie. Przysługuje nam również okres wypowiedzenia. Jeśli umowa była zawarta na czas krótszy niż dwa tygodnie - trzy dni. Jeśli dłuższy - tydzień.

Wypadek w pracy

Gdy w miejscu pracy zdarzy nam się wypadek, możemy dochodzić odszkodowania. Jeśli jesteśmy zatrudnieni na umowie tymczasowej, sprawa jest prosta - obowiązują tu te same zasady, co w przypadku osób na stałym etacie. Przy zleceniu musimy udowodnić, że nasze zlecenie było tak naprawdę stałą współpracą (np. pracowaliśmy w stałych godzinach, przez dłuższy czas, zadania wykonywaliśmy w siedzibie firmy albo w wyznaczonym przez zleceniodawcę miejscu), to istnieje duże prawdopodobieństwo, że uda nam się wywalczyć należne nam odszkodowanie.

9 rzeczy, które musisz sprawdzić przed podpisaniem umowy

Zanim podpiszemy umowę o pracę, zwróćmy uwagę na kilka rzeczy. Jeśli o to nie zadbamy, możemy mieć później kłopoty.

1. Tylko na piśmie

Umowa o pracę musi być zawarta na piśmie.

2. Niezbędne elementy

Pamiętajmy, że umowa nie będzie ważna, jeśli nie będzie w niej:
- jasno określonych stron umowy (nie wiadomo, kto z kim zawiera umowę o pracę),
- określenia rodzaju pełnionej pracy,
- rodzaju umowy.

3. Usuń błędy

Zanim podpiszemy, sprawdź, czy w umowie poprawnie zapisano nasze dane i dane pracodawcy. Błędy mogą później oznaczać kłopoty z wyegzekwowaniem umowy.

4. Okres próbny

Umowa zawarta na ukres próbny zawierana jest najwyżej na trzy miesiące. Jeśli jednak nie ma wskazanego okresu w umowie, przyjmuje się, że zawarta została na okres trzech miesięcy i po tym czasie wygasa.

5. Czas określony - dowolny

Umowa na czas określony może zostać zawarta na dowolny okres, nawet na 10 lat, ale musi być on podany! Trzecia umowa na czas określony staje się automatycznie umową stałą.

6. Gdy wykonujesz zadanie

Umowa na czas wykonywania określonej pracy zawierana jest wtedy, kiedy nie można określić czasu, jaki zajmie wykonanie pracy. Gdy zadanie zostanie wykonane, automatycznie zostaje rozwiązana.

7. Sprawdź datę

Umowę można podpisać z wyprzedzeniem (data zawarcia umowy jest wcześniejsza niż data rozpoczęcia pracy), ale nie można podpisać umowy z datą późniejszą niż data rozpoczęcia pracy.

8. Wynagrodzenie określone w umowie

Wynagrodzenie podawane na umowie jest zawsze kwotą brutto. I tylko takich pieniędzy możemy się domagać. Jeśli szef obiecuje, że dopłaci nam coś "pod stołem", nikt go nie może zmusić, by to zrobił.

9. Czy jest możliwość wypowiedzenia

Zwróćmy uwagę przy umowie na czas określony, czy istnieje adnotacja o możliwości wypowiedzenia umowy o pracę. Jeśli chcemy mieć możliwość zmiany pracy, zadbajmy o to, by taki zapis się znalazł. Jeśli jednak wolimy, by pracodawca nie mógł nas zwolnić za wypowiedzeniem, brak takiej adnotacji jest dla nas korzystny. Pamiętajmy jednak, że wtedy my też nie możemy się zwolnić.