Mikołajki. Skąd się wzięła tradycja obdarowywania prezentami ?

W średniowiecznej Francji siostry zakonne jako pierwsze rozpoczęły tradycję rozdawania prezentów dzieciom z najbiedniejszych rodzin. Ta piękna inicjatywa, inspirowana postacią świętego Mikołaja, szybko rozprzestrzeniła się po całej Europie.

Święty Mikołaj jako biskup Miry żył na przełomie III i IV wieku w dzisiejszej Turcji. Zasłynął z niezwykłej pobożności i działalności charytatywnej, rozdając cały swój majątek potrzebującym.

Tradycyjnie święty Mikołaj przedstawiany jest jako dostojny biskup w długiej szacie, z pastorałem w ręku i mitrą na głowie. Często towarzyszy mu anioł zapisujący dobre uczynki dzieci oraz pomocnik niosący worek z prezentami.

W holenderskiej tradycji Sinterklaas przypływa statkiem z Hiszpanii w połowie listopada. Podróżuje na białym koniu w towarzystwie pomocnika Zwarte Pieta, rozdając prezenty dzieciom.

Dziadek Mróz (Дед Мороз, Ded Moroz) to postać głęboko zakorzeniona w rosyjskiej tradycji, będąca odpowiednikiem świętego Mikołaja. W odróżnieniu od zachodniego św. Mikołaja, Dziadek Mróz nosi długi płaszcz w kolorze błękitnym lub białym, zdobiony srebrnym lub białym futerkiem, a towarzyszką jego wędrówek jest Śnieżynka (Снегурочка, Snieguroczka) - jego wnuczka.

W czasach radzieckich, gdy starano się odejść od religijnych tradycji, Dziadek Mróz stał się świecką alternatywą dla świętego Mikołaja. Zamiast 6 grudnia czy w Wigilię, przychodzi on w noc sylwestrową lub w Nowy Rok, a jego oficjalną rezydencją jest miasto Wielki Ustiug w obwodzie wołogodzkim.

Charakterystycznymi atrybutami Dziadka Mroza są długa, siwa broda, wysoka futrzana czapka oraz magiczny kij (посох, posoch), którym zamraża wszystko, czego dotknie. W odróżnieniu od św. Mikołaja, który wchodzi przez komin, Dziadek Mróz wchodzi drzwiami, a prezenty kładzie pod noworoczną choinką (ёлка, jołka).

Obecnie postać Dziadka Mroza jest popularna nie tylko w Rosji, ale także w innych krajach byłego ZSRR, gdzie stanowi ważny element zimowych świąt i tradycji noworocznych. Organizuje się specjalne przedstawienia z jego udziałem, a dzieci piszą do niego listy z prośbami o prezenty, podobnie jak ich rówieśnicy z innych krajów piszą do świętego Mikołaja.

 

W Czechach i na Słowacji święty Mikołaj zatrzymuje dzieci na ulicy w towarzystwie anioła i czarta. Podczas gdy grzeczne dzieci otrzymują słodycze od anioła, te niegrzeczne dostają od czarta ziemniaki lub węgiel.

We francuskim regionie Lotaryngii święty Mikołaj podróżuje w towarzystwie Père Fouettard. Ten surowy towarzysz, znany jako ojciec Chłosta, odpowiada za karanie niegrzecznych dzieci.

W krajach skandynawskich prezenty przynosi Jultomten, przypominający krasnala skrzat. W Danii natomiast pojawia się Julemanden, który przybywa na saniach ciągniętych przez renifery.

W Niemczech i Austrii świętemu Mikołajowi towarzyszy złowroga postać Krampusa. Ta rogata istota z długim językiem straszy niegrzeczne dzieci, podczas gdy grzeczne otrzymują prezenty od świętego.

W średniowiecznych miastach hanzeatyckich święty Mikołaj stał się patronem żeglarzy i kupców. W portowych miastach organizowano specjalne jarmarki mikołajkowe, gdzie handlowano prezentami i przysmakami.

Współczesne mikołajki łączą elementy religijne z świeckimi uroczystościami. W centrach handlowych i na miejskich rynkach organizowane są festyny i kiermasze mikołajkowe, podczas gdy w kościołach odprawiane są uroczyste msze ku czci świętego.