Najważniejsze wydarzenia ekonomiczne 2022

Przejdź do kolejnych slajdów, żeby sprawdzić najważniejsze wydarzenia ekonomiczne w 2022 roku

W styczniu wielu pracowników w Polsce z przerażeniem zerknęło na swoje wypłaty, bo... Polski Ład w wielu wypadkach zamiast zysków, zagwarantował straty. Później zdecydowano się na zmianę sposobu pobierania zaliczek na podatek dochodowy i pensje w wielu przypadkach wróciły do dawnego poziomu. Wprowadzono także "ulgę dla klasy średniej", która była tak skomplikowana, że rząd sam z niej zrezygnował. Nie zmienia to jednak faktu, że ogromna reforma, która m.in. podwyższyła kwotę wolną od podatku do 30 tys. zł, okazała się wizerunkową porażką rządu.

3 stycznia wprowadzono przepisy, które pozwoliły budować domy do 70 m2 bez pozwolenia, co w praktyce oznaczała uproszczoną procedurę. Projekt okazał się na tyle udany, że w 2023 roku zostanie rozszerzony i dwukondygnacyjne domy jednorodzinne również będzie można budować bez pozwolenia, już bez limitu metrażu.

W 2021 roku Rada Polityki Pieniężnej rozpoczęła podnoszenie stóp procentowych, co doprowadziło do drastycznego wzrostu rat kredytów. Stopa referencyjna NBP wzrosła od 0,1 proc. (we wrześniu 2021) do 6,75 proc. (stan obecny). W październiku 2022 roku RPP zakończyło cykl podwyżek stóp procentowych, prawdopodobnie z obawy przed nadchodzącą recesją. 

Skutkami podwyżek były nie tylko droższe kredyty, ale również mniejsze zainteresowanie kredytami hipotecznymi, niższa zdolność kredytowa Polaków, jak i mniejsza sprzedaż mieszkań i tym samym mniej rozpoczętych nowych inwestycji, co poskutkuje w najbliższych dwóch latach spadkiem podaży na rynku mieszkań. 

Najwyższy odczyt inflacji według GUS wyniósł w październiku 2022 roku 17,9 proc. Ostatni raz tak wysokie odczyty widzieliśmy w Polsce w połowie lat 90' XX wieku. Przyczyn inflacji było wiele - kryzys energetyczny, wojna, jak i polityka fiskalna poszczególnych państwa.

Rekordowa inflacja nie dotyczyła tylko Polski, ale całego świata - ucierpiała Europa, jak i USA. Jednak w Unii Europejskiej, to właśnie w Polsce wskaźnik był jednym z najwyższych.

Rząd wiedział, że z tak wysoką inflacją będą rosnąć niepokoje społeczne, wiec zdecydował się obniżyć VAT do zera na żywność, nawozy i gaz, do 5 proc. na ciepło i do 8 proc. na paliwa. Zamrożono również taryfy na gaz PGNiG, oraz rozszerzono poza gospodarstwa domowe listę odbiorców uprawnionych do korzystania z regulowanych cen gazu.

Docelowo rozwiązania z niższym VAT-em miały działać do końca lipca, ale inflacja wciąż rosła, więc decydowano się na ich przedłużenie. Z początkiem 2023 roku wyższy VAT na ciepło i paliwa wróci. Jedynie na żywność zostanie zachowana zerowa stawka podatku.

3 lutego zakończyła się saga w sprawie elektrowni Turów, która naraziła Polskę na ogromne straty (samo porozumienie kosztowało 45 mln euro).

10 lutego Tadeusz Kościński zrezygnował z funkcji ministra finansów. Jak wynikało z różnych źródeł, głównie z powodu wizerunkowego fiaska Polskiego Ładu, którego szef resortu był twarzą. Nowego ministra finansów nie mieliśmy przez 3 miesiące, aż 26 kwietnia powołano Magdalenę Rzeczkowską.

Niewątpliwie najważniejszym wydarzeniem gospodarczym, politycznym i społecznym w 2022 roku był bandycki atak Federacji Rosyjskiej na niepodległą Ukrainę. Putinowska inwazja jest przede wszystkim tragedią dla narodu Ukraińskiego, okupiona śmiercią tysięcy cywili i żołnierzy. Jej dodatkowe skutki odczuwa cały świat.

Polska musiała zmierzyć się z ogromną falą uchodźców, którym trzeba było udzielić pomocy. Polska zaangażowała się również w pomoc militarną, finansową i humanitarną Ukrainie, oraz zaczęła uderzać w Rosję sankcjami. Bliskość wojny i sankcje doprowadziły również do wielu problemów Polskiej gospodarki, takich jak inflacja, osłabienie złotego, czy brak węgla.

Światowa gospodarka m.in. ze względu na bandycką napaść Rosji zmaga się z kryzysem żywnościowym, drożejącym gazem, jak i zerwaniem dochodowych kontaktów handlowych z Rosją. Wzrosły również ceny ropy, co było kolejnym czynnikiem proinflacyjnym.

7 kwietnia minister rozwoju i technologii Piotr Nowak został odwołany ze stanowiska, a jego miejsce zajął Waldemar Buda, powołany 8 kwietnia. Nowak znalazł sobie nową posadę w zarządzie PZU, a Buda będzie nazwiskiem, które może odegrać istotną rolę w przyszłym roku, bo to właśnie on jest twarzą rządu w projekcie "Pierwsze mieszkanie". 

30 marca Ministerstwo Aktywów Państwowych (którego szefem jest Jacek Sasin) i Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa podpisały umowę przekazująca nadzór właścicielski nad siedmioma spółkami z branży rolno-spożywczej. Pozwoliło to resortowi na finalizację procesu tworzenia holdingu rolno-spożywczego Krajowa Grupa Spożywcza, który ostatecznie powstał 28 kwietnia.

Adam Glapiński był niewątpliwie twarzą RPP podczas cyklu podwyżek stóp procentowych. Kredytobiorców wyjątkowo drażniły jego publiczne wystąpienia i często to jego wskazywano jako winnego wysokich rat kredytów (co nie było zgodne z prawdą, bo sam prezes NBP nie może głosować za całe RPP). Dlatego też niemałe kontrowersje wywołało powołanie go na drugą kadencję prezesa NBP.

Krajowy Plan Odbudowy miał pozwolić polskiej gospodarce odetchnąć po trudach pandemii COVID-19. Rząd w ciągu roku kilkukrotnie zapowiadał, że porozumienie jest już blisko, tymczasem rok 2022 się kończy, a porozumienia dalej nie ma. Choć środowiska związane z premierem chcą iść na ustępstwa z Komisją Europejską, to dalej mocno okopuje się na swojej pozycji Solidarna Polska Zbigniewa Ziobry, która nie chce zmian w sądownictwie wymaganych przez UE. Chodzą również słuchy, że Bruksela KPO odblokuje dopiero po wyborach w 2023 roku.

Nie da się ukryć, że brak KPO opóźnił wiele inwestycji oraz osłabił złotówkę, co z kolei wpływało na wzrost inflacji.

26 maja weszła w życie ustawa o gwarantowanym kredycie mieszkaniowym, które umożliwiła objęcie gwarancją BGK części kredytu mieszkaniowego (do 10 do 20 proc. wydatków, na które zaciągany jest kredyt). W uproszczeniu - umożliwiono Polakom branie kredytów bez wkładu własnego, aby ułatwić dostęp mieszkań. Program był częścią Polskiego Ładu, ale zbiegł się z wysokimi stopami procentowymi i obniżeniem zdolności kredytowej, więc - okazał się być bardziej "kapiszonem" niż celnym strzałem. Niemniej może on okazać się istotny w przyszłorocznym programie "Pierwsze mieszkanie".

1 sierpnia zakończono przejęcie Grupy Lotos przez PKN Orlen. Koncern ma być jednym z silniejszych podmiotów w tej części Europy. Wokół przejęcia powstało jednak wiele kontrowersji i pytań, dotyczących sprzedaży udziału w rafinerii Gdańskiej koncernowi Saudi Aramco. Z drugiej strony, prezes PKN Orlen zapewnia, że nie ma powodów do obaw i sprzedaż została zabezpieczona odpowiednimi klauzulami. Jakie będą skutki tej fuzji - to ocenimy w perspektywie kilku najbliższych lat.

Polski Ład musiał zostać poprawiony, rząd więc od 1 lipca wprowadził Polski Ład 2.0, którego twarzą był tym razem wiceminister finansów Artur Soboń. Tym samym obniżono stawką podatkową PIT z 17 proc. na 12 proc. Podniesiono również drugi próg podatkowych do 120 tys. zł (objęty 32 proc. stawką VAT). Ponadto zlikwidowaną ulgę dla klasy średniej.

Co więcej, ponownie zmieniono zasady pobierania zaliczki na podatek dochodowy. W efekcie zleceniobiorcy zobaczyli w lipcowych wypłatach znacznie mniejsze kwoty niż dostawali do tej pory. A na ich zwrot będą musieli czekać aż do zwrotu podatku.

5 lipca rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy odległościowej, która miała złagodzić zasadę 10h, czyli zakazu budowania turbin wiatrowych w pobliżu zabudowań. Projekt jednak nie trafił do końca roku pod obrady Sejmu, co wywołało niemałe oburzenie w środowiskach związanych z Odnawialnymi Źródłami Energii. Rządowi zarzucano nieodpowiedzialność i opieszałość w kwestiach energetycznych, które mogą być kluczowe w trakcie kryzysu energetycznego.

Embargo na rosyjski węgiel po wybuchu wojny na Ukrainie doprowadził do zmniejszenia dostaw surowca do Polski. Tym samym ceny węgla w składach rosły nawet do 3-4 tys. zł za tonę, gdy w 2021 roku cena wynosiła 800 zł! Rząd próbował sobie z tym radzić, czy to przez dopłaty i maksymalne ceny, czy też przez przyznanie dodatku węglowego wysokości 3 tys. zł dla osób ogrzewających dom węglem.

Ponadto 14 lipca Ministerstwo Klimatu i Środowiska zobowiązało PGE i Weglokoks do importu 4,5 mln ton węgla. 20 października uchwalono ustawę o dystrybucji węgla przez samorządy po preferencyjnej cenie do 2 tys. zł za tonę.

O podwyżce stóp procentowych już pisaliśmy, wzrost rat kredytów doprowadził do sytuacji, w której wielu Polaków obawiało się, że nie wystarczy im na życie. W związku z tym 29 lipca weszła w życie ustawa, która zwiększyła finansowanie na Fundusz Pomocy Kredytobiorcom, oraz wprowadziła wakacje kredytowe dla Polaków.

26 lipca zauważono śnięte ryby w Odrze, do 10 sierpnia wyłowiono przynajmniej 9 ton martwych ryb. Zauważono w okolicach również martwe bobry, ptaki i małże, pojawiły się także doniesienia o poparzeniach u osób, które miały kontakt z wodą. Wciąż nie znamy dokładnej skali katastrofy ekologicznej. Do tego niewątpliwie ucierpi rolnictwo na obszarze skupionym wokół Odry. 

18 sierpniu szefowa ministerstwa środowiska ogłosiła, że przyczyną pomoru zwierząt były halofilne "złote algi", co pokrywało się z niemieckimi ekspertyzami. Wciąż trwają śledztwa prowadzone przez polskie i niemieckie organy. 

Zgodnie z harmonogramem w Programie Polskiej Energetyki Jądrowej, pierwszy blok jądrowy w Polsce ma zostać uruchomiony w 2033 roku. Pierwsza elektrownia atomowa w Polsce zostanie postawiona we współpracy z amerykańskim Westinghouse, a reaktory staną na Pomorzu w gminie Choczewo. Drugą mają wybudować Koreańczycy z Hydro & Nuclear Power w Pątnowie. Umowa ma zostać podpisana jednak dopiero w 2023 roku. W planach jest również trzecia elektrownia.

17 września zakończono przekop Mierzei Wiślanej, drogi łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską, czyli niezależne od Rosji przejście z Zalewu nad Bałtyk. 

1 października ruszył gazociąg Baltic Pipe, łączący Norwegię, Danię i Polskę. Rurociąg ma być kluczowy dla uniezależnienia Polski od dostaw gazu ziemnego z Rosji.

2 listopada prezydent Andrzej Duda podpisał umowę o maksymalnych cenach prądu dla gospodarstw domowych, sektora MŚP i samorządów. W 2023 r. gospodarstwa domowe po przekroczeniu limitów mają zapłacić nie więcej niż 693 zł za MWh, a samorządy i MŚP - 785 zł za MWh.

Z kolei 19 grudnia podpisano ustawę zamrażającą cenę gazu w 2023 roku na poziomie stawek z 2022 roku. Tym samym  Sprzedawcy gazu będą mieli obowiązek stosowania w rozliczeniach z odbiorcami końcowymi ceny maksymalnej w wysokości 200,17 zł za MWh.

2 listopada formalnie zakończyło się przejęcie PGNiG przez PKN Orlen, co skutkuje poszerzeniem się polskiego gigakoncernu multienergetycznego o kolejną spółkę (Orlen, Lotos i PGNiG).

W 2022 roku rozpoczęty został największy w historii PKP Intercity program inwestycyjny, który do 2030 roku ma kosztować 27 mld zł.