Wojna zimowa jak Finowie zatrzymali Stalina

W Wojnie Zimowej 1939-1930 wobec potęgi militarnej ZSRR niewielka Finlandia nie miała szans. Kluczowe dla ostatecznego zwycięstwa Finlandii było wykorzystanie naturalnej przewagi. Śnieżna i mroźna zima stała się największym sprzymierzeńcem Finów, którzy od pokoleń radzili sobie z niesprzyjającą pogodą, a do tego umieli się świetnie maskować w śniegu. 

Wielkie Księstwo Finlandii od 1809 do 1917 roku należało do Rosji. Po rewolucji bolszewickiej Finlandia stała się państwem suwerennym. Nową fińsko-radziecką granicę wytyczono zaledwie 32 km od Leningradu - portu i miasta - ważnego dla ZSRR ośrodka gospodarczego oraz 120 km od Murmańska - drugiego strategicznego portu. Bolszewicka Rosja z niechęcią zrezygnowała z “naturalnego” terytorium Rosji. Według Stalina regulacja tego “koniunkturalnego błędu” była tylko kwestią czasu...

Równolegle do inwazji ZSRR utworzył fiński rząd marionetkowy (składający się z przebywających w ZSRR fińskich komunistów). Jego istnienie ogłoszono 1 grudnia 1939 r. pod szyldem Fińskiej Republiki Demokratycznej w pierwszym okupowanym mieście na granicy – Terijoki, na jego czele stanął Otto Kuusinen.

Fińska Republika Demokratyczna istniała do 12 marca 1940 r., kiedy to wobec utraty racji bytu została włączona do Karelskiej Autonomicznej SRR, która 31 marca 1940 została przekształcona w Karelsko-Fińską SRR.

Linia Mannerheima (fiń. Mannerheim-linja) – zespół fińskich umocnień obronnych z lat 1930. na Przesmyku Karelskim, osłaniających kraj przed atakiem ze strony Związku Radzieckiego. Linia powstała z inicjatywy marszałka Carla von Mannerheima,  ówczesnego przewodniczącego fińskiej Rady Obrony Państwa. Jej rozbudowa trwała od 1929 niemal do samego wybuchu wojny fińsko-radzieckiej. 

Oprócz żelbetonowych bunkrów, linię umocnień tworzyły zasieki z drutu kolczastego, rozbudowane pola minowe oraz liczne pułapki i miny-fugasy.

Mannerheim był wybitnym wojskowym, choć sam nie wybrałby tej drogi. Jednak osierocony przez matkę i porzucony przez ojca, w wieku 14 lat wstąpił do Fińskiego Korpusu Kadetów w Hamina. Relegowany ze szkoły za niesubordynację, dzięki protekcji rodziny rozpoczął naukę w Mikołajowskiej Szkole Kawalerii w Petersburgu. W latach 1889-1890 Mannerheim służył w Kaliszu w szeregach Aleksandrowskiego Pułku Dragonów. Potem służył w Petersburgu przy dworze, by wreszcie na ochotnika wziąć udział w wojnie z Japonią w Niżyńskim Pułku Ułanów. Następnie udał się na trwającą kilka lat wywiadowczą wyprawę przez Azję Środkową i Mongolię do Chin. 

W styczniu roku 1909, po prawie dwudziestu latach, Mannerheim powrócił do Priwislinskiego Kraju, gdzie objął dowództwo 13. Włodzimierskiego Pułku Ułanów w Mińsku Mazowieckim. W 1911 objął dowództwo Lejb-Gwardyjskiego Pułku Ułanów Jego Wysokości, stacjonujący przy warszawskich Łazienkach, a w 1913 – Samodzielnej Brygady Kawalerii Gwardii.

Język fiński był dla niego drugim językiem, myślał i liczył do śmierci po szwedzku, biegle mówił po rosyjsku, niemiecku i francusku. Był jednak najzagorzalszym patriotom fińskim. 

Wspominając służbę w Warszawie, Mannerheim pisał: "Polacy przyjmowali mnie, mimo mojego stanowiska służbowego, bez uprzedzeń. Jako Fin i zdeklarowany przeciwnik rusyfikacji w moim własnym kraju, ze zrozumieniem myślałem o uczuciach Polaków i ich poglądach na sprawy, które uznać można by za drażliwe. Nigdy więc nie rozmawiałem z nimi o polityce. Oni także nie łamali tego niepisanego prawa…"

Na wyposażeniu fińskiej armii w chwili wybuchu sowiecko-fińskiej wojny znajdowało się 50 przestarzałych czołgów FT-17. Francuskiej produkcji lekkie czołgi chwile triumfu odnosiły w pierwszej wojnie światowej. Z czasem ustępując lepszym konstrukcjom technicznym. 

Brytyjskich Vickersów na stanie Finowie mieli 30 sztuk, ale wszystkie pozbawione były uzbrojenia... 

Agresja ZSRR rozpoczęła się od bombardowania Helsinek, Viipuri i pięćdziesięciu innych miast fińskich przez lotnictwo sowieckie. Skutkowało to ogromnymi zniszczeniami i ofiarami wśród ludności cywilnej. Bombowce DB-3 lotnictwa morskiego Floty Bałtyckiej ZSRR dokonały nalotu na port w Helsinkach, lecz z uwagi na złą widoczność i słabe wyszkolenie bomby upadły na dzielnice mieszkaniowe, zabijając 91 osób i raniąc około 240. 

W grudniu 1939 radziecka 163 dywizja zdobyła Suomussalmi, ale została okrążona, głęboko na fińskim terytorium. Z pomocą została wysłana 44 dywizja radziecka (ukraińska). Podczas bitwy na drodze Raate, 9 dywizja fińska pułkownika Hjalmara Siilasvuo zniszczyła całkowicie 44 dywizję radziecką. Starcie to udowodniło skuteczność fińskiej taktyki motti. Motti po fińsku znaczy "sterta drewna", w polskiej nomenklaturze wojskowej na ten rodzaj taktyki mówi się "kocioł". Większość fińskich żołnierzy przed wojną była pracownikami leśnymi, drwalami, stąd to określenie było im bliższe. Lepiej też orientowali się w lesie i sprawniej funkcjonowali zimą, kiedy trwa wyrąb. Taktyka motti polegała na okrążeniu silniejszego oddziału wroga, izolowaniu go lub zniszczeniu, a następnie, oddziały przesuwały się dalej i powtarzało to samo z kolejnymi jednostkami nieprzyjaciela. 

Fińskie działania bojowe były w dużej części oparte na taktyce wojny podjazdowej. Ponadto Finowie niezwykle pomysłowo wykorzystali szybkie jednostki narciarzy, białe umundurowanie maskujące oraz znajomość terenu – żołnierze walczyli najczęściej niedaleko od swojego miejsca zamieszkania. Nie cofano się także przed użyciem bardzo prostych metod, takich jak choćby koktajle Mołotowa, które z powodu niewystarczającej ilości broni przeciwpancernej musiały wystarczyć Finom do powstrzymania sowieckich czołgów.

Koktajl Mołotowa to rodzaj prymitywnego, lecz niezwykle skutecznego w boju, ręcznego granatu zapalającego. Czołgi zazwyczaj mają bardzo gruby pancerz z przodu i po bokach. Z tyłu, gdzie znajdują się zbiorniki na paliwo, pancerz czołgu jest stosunkowo cienki. Dlatego w walce z uzbrojeniem pancernym ogromnie skuteczne są samodzielne działania pojedynczych żołnierzy piechoty, którzy mogą razić czołgi granatami zapalającymi. 

Butelki zapalające wykorzystała przeciwko Armii Czerwonej również Cesarska Armia Japońska podczas walk granicznych 1938-1939, a także Polacy w czasie obrony Grodna 20-22 września 1939. Później koktajli zapalających użyli przeciw wojskom niemieckim żołnierze Powstania Warszawskiego w 1944.

Finlandia utraciła co prawda 35 tys. km kw. swego terytorium, czyli około 10% powierzchni kraju, więcej niż udało się zająć Armii Czerwonej, a 430 tys. ludzi nie chcąc znaleźć się pod władzą sowiecką musiało opuścić swoją ziemię. Naród fiński obronił jednak swoją niepodległość i potwierdził wielką waleczność.