800 plus tylko dla pracujących. Zmiany w przepisach

Kluczowe zmiany w 800 plus na dziecko

Rząd przygotowuje gruntowne zmiany w zasadach przyznawania świadczeń na rzecz rodziny dla cudzoziemców z państw trzecich. Projekt ustawy, opracowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA), ma na celu weryfikację prawa do świadczeń i wprowadzenie mechanizmów zapobiegających nadużyciom. Kluczowym elementem jest powiązanie prawa do świadczenia wychowawczego, czyli popularnego 800 plus na dziecko, z aktywnością na rynku pracy oraz obowiązkiem szkolnym dzieci.

Projekt ustawy przewiduje nowelizację kilku istotnych aktów prawnych, w tym: Ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci; Ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa; Ustawy o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka - "Aktywny rodzic". Głównym celem zmian jest uzależnienie wypłaty świadczenia wychowawczego od aktywności zawodowej rodziców oraz doprecyzowanie przepisów dotyczących prawa do świadczeń dla dzieci, które nie ukończyły 18 lat, a nie kontynuują nauki w szkole średniej.

Walka z nadużyciami i zapobieganie wykluczeniu

Autorzy projektu podkreślają, że celem zmian jest przede wszystkim zapobieganie napływowi cudzoziemców, których jedynym celem jest korzystanie ze świadczeń oferowanych w Polsce. Jednocześnie, jak zaznaczają, nowe regulacje mają zapobiegać ryzyku wykluczenia społecznego cudzoziemców legalnie przebywających i pracujących w Polsce.

Projekt ustawy wprowadza możliwość wstrzymania wypłaty świadczenia w przypadku niespełnienia ustawowych przesłanek. Dodatkowo, zostanie wskazany katalog cudzoziemców, którzy będą zobowiązani do posiadania numeru PESEL, co ma umożliwić jednoznaczną identyfikację wnioskodawcy i dziecka, na które ma być wypłacane świadczenie.

W celu zapewnienia spójności danych w rejestrach państwowych, minister właściwy do spraw informatyzacji będzie mógł udostępniać z Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności dane cudzoziemców, w tym numer PESEL, do Krajowego Rejestru Cudzoziemców, prowadzonego przez Komendanta Głównego Straży Granicznej.

Zmiany umożliwią Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) weryfikację w rejestrze prowadzonym przez Komendanta Głównego Straży Granicznej spełnienia przesłanki zamieszkiwania cudzoziemców na terytorium Polski, co jest kluczowe dla wypłaty lub wstrzymania świadczeń.

Ponadto, możliwe będzie weryfikowanie pobytu dzieci na terytorium Polski przy nadawaniu numeru PESEL oraz gromadzenie w rejestrze PESEL informacji o rodzaju dokumentu podróży cudzoziemca.

Uzasadnienie zmian – wzrost napływu cudzoziemców

Autorzy projektu argumentują, że propozycje zmian są odpowiedzią na obserwowany od 2014 r. znaczący wzrost napływu cudzoziemców do Polski, zarówno w celach zarobkowych, jak i w związku z sytuacją w Ukrainie, w tym zajęciem Krymu przez Rosję, a następnie pełnoskalową agresją Rosji na Ukrainę.

"Od 2020 r. znacząco rosła również liczba wniosków o legalizację pobytu przez cudzoziemców z państw trzecich. W efekcie, Polska przekształciła się z kraju o charakterze typowo emigracyjnym w państwo migracyjno-emigracyjne, z rosnącym napływem cudzoziemców" - czytamy w uzasadnieniu projektu.

Projektodawcy wskazują, że obecnie w Polsce mieszka między 2,3 a 2,5 mln cudzoziemców, których pobyt można określić jako długookresowy. "Doświadczenia wielu państw, na terenie których znajduje się liczna grupa cudzoziemców, wskazują na ryzyko wykorzystywania przez nich systemu polityki społecznej w celu uzyskiwania dodatkowych dochodów lub traktowania świadczeń rodzinnych i socjalnych jako alternatywy dla poszukiwania i podejmowania zatrudnienia" - napisano w wykazie prac legislacyjnych rządu. Zmiany mają na celu wyeliminowanie tych potencjalnych nadużyć.

Wyjątki od nowych regulacji

Projektowane rozwiązania nie będą dotyczyły cudzoziemców, którzy są obywatelami Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, podlegają koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, bądź odrębnym regulacjom w tym zakresie na podstawie umów dwustronnych.

Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to II kwartał 2025 r.