Nauczyciele na pomostówkach
Nauczyciele uciekają na wcześniejsze emerytury? Z danych ZUS wynika, że w październiku 2024 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 11,5 tys. osób. Przeciętna wysokość kompensówki wyniosła 4329,61 zł. Miesiąc wcześniej – we wrześniu 2024 r. – pobierało je 11,1 tys. osób, a przeciętna wysokość to 4223,05 zł. Liczba nauczycieli pobierających to świadczenie we wrześniu tego roku była niższa niż przed rokiem, dwa i trzy lata temu w tym samym okresie. Dla porównania w październiku 2023 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 12,5 tys. osób, a ich przeciętna wysokość wynosiła 3917,60 zł. We październiku 2022 r. dane te przedstawiały się odpowiednio – 13,1 tys. osób i 3336,65 zł, a w październiku 2021 r. – 13,5 tys. osób i 2930,03 zł.
Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne są odpowiednikiem emerytur pomostowych. W październiku 2024 r. emerytury pomostowe pobierało 40,0 tys. osób, a przeciętna wysokość pomostówki wynosiła 5288,72 zł.
Czym są kompensówki?
W odróżnieniu od emerytur pomostowych kompensówki są świadczeniem wygasającym. Zgodnie z obowiązującą od 2009 r. ustawą o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, może ono być przyznawane nauczycielom mającym 30-letni staż pracy, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej i pracującym na co najmniej jedną drugą etatu. Wiek uprawniający do świadczenia ma wzrastać w latach 2014-2032, począwszy od 55. roku życia aż do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. W 2024 r. nauczyciel może ją otrzymać, jeśli ukończy 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna).
Świadczenia kompensacyjne przysługują nauczycielom pracującym w szkołach, przedszkolach, placówkach kształcenia ustawicznego, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, w specjalnych ośrodkach wychowawczych oraz nauczycielom zatrudnionym w publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych.
Zmiana w przepisach o kompensówkach
Zgodnie z ustawą nauczyciele korzystający z kompensówek nie mogą dalej pracować w szkole, przedszkolu lub ośrodku (np. w niepełnym wymiarze godzin), nawet jeśli zajmowane stanowisko nie ma nic wspólnego z pracą dydaktyczną, pod sankcją zawieszenia świadczenia. Jeśli zaś nauczyciel podejmie inną pracę, niż w zawodzie, to będzie nadal mógł pobierać pieniądze z tytułu świadczenia. W 2022 r. w związku pełnoskalową zbrojną agresją Rosji na Ukrainę i napływem uchodźców z Ukrainy, w tym dzieci w wieku szkolnym, wprowadzono jednak odstępstwa od tej zasady.Na mocy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa możliwe jest zatrudnienie nauczyciela pobierającego świadczenie kompensacyjne, bez utraty tego świadczenia na stanowisku pomocy nauczyciela lub nauczyciela w oddziale przygotowawczym dla uczniów z Ukrainy. Możliwe jest też zatrudnienie bez utraty świadczenia kompensacyjnego nauczyciela języka polskiego lub nauczyciela prowadzącego dodatkową naukę języka polskiego, a także innego nauczyciela niż polonista, jeżeli w dniu nawiązania z nim stosunku pracy do szkoły uczęszcza co najmniej jeden uczeń będący obywatelem Ukrainy, którego pobyt na terytorium Polski jest uznawany za legalny.
Kalkulator kompensówek
Pieniądze na nauczycielskie świadczenia kompensacyjne nie pochodzą z odprowadzanych składek, ale z budżetu państwa. ZUS na swojej stronie internetowej udostępnił specjalny kalkulator do wyliczenia wysokości nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Każdy nauczyciel może – wpisując swoje podstawowe dane – obliczyć prognozowaną dla niego wysokość świadczenia.