Jak zdobyć orzeczenie o niepełnosprawności

W Polsce działają dwa różne systemy orzekania o niepełnosprawności  funkcjonujące na podstawie odrębnych aktów prawnych i realizowane przez odrębne instytucje:
* orzecznictwo dla celów pozarentowych
* orzecznictwo dla celów rentowych
Ważne są także wydane wcześniej rzeczenia komisji lekarskich ds. inwalidztwa i zatrudnienia o zaliczeniu do I, II i III grupy inwalidzkiej.

Konieczny wniosek

Podstawą uzyskania orzeczenia w zespole ds. niepełnosprawności jest wniosek. (formularze dostępne są w siedzibach samych zespołów oraz ośrodkach pomocy społecznej oraz w Internecie). We wniosku powinny się znaleźć twoje dane osobowe - imię i nazwisko, datę urodzenia, adres zamieszkania i numer dowodu osobistego). Wniosek możesz złożyć osobiście lub przez przedstawiciela ustawowego albo może to zrobić ośrodek pomocy społecznej.

Jakie dokumenty

Potrzebne będą dokumenty, które pomogą w ocenie twego stanu zdrowia. 
* zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia, wydane nie wcześniej, niż na 30 dni przed dniem złożenia wniosku – to najważniejsze
* karty leczenia szpitalnego, zaświadczenia i wyniki badań lekarskich, prześwietlenia i klisze rentgenowskie, opinie psychologiczne itp. (mogą to być kserokopie, ale oryginały trzeba będzie przedstawić do wglądu składu orzekającego w trakcie posiedzenia)  - do wniosku należy dołączyć należy dołączyć wszelką posiadaną dokumentację mogącą mieć wpływ na wydanie orzeczenia.

Musisz się stawić

Na posiedzeniu zespołu ds.orzekania o niepełnosprawności musisz się stawić osobiście (inaczej wniosek nie będzie rozpatrywany), chyba, że uniemożliwią ci to  zdarzenia losowe czy długotrwała i nie rokująca poprawy choroba.
Orzeczenia wydaje co najmniej dwuosobowe kolegium pod przewodnictwem lekarza specjalisty w dziedzinie, której dotyczy schorzenie osoby wnioskującej oraz – w zależności od celu złożenia wniosku – doradca zawodowy, pracownik socjalny, psycholog lub pedagog.

Trzy stopnie niepełnosprawności

Powiatowe i miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności wydają orzeczenia o:
* niepełnosprawności;
* stopniu niepełnosprawności
* wskazaniach do ulg i uprawnień dla osób, które już posiadają ważne orzeczenie o inwalidztwie lub niezdolności do pracy – np. legitymacja osoby niepełnosprawnej czy karta parkingowa dla osoby niepełnosprawnej.
W przypadku osób do 16 roku życia orzeczenie dotyczy jedynie faktu istnienia (bądź nieistnienia) niepełnosprawności. U osób, które ukończyły 16 rok życia określa się stopień niepełnosprawności - lekki, umiarkowany bądź znaczny.

Znaczny stopień niepełnosprawności

* naruszona sprawność organizmu
* niezdolność do pracy lub zdolność do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej
* potrzeba stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji
Zaliczenie do znacznego stopnia niepełnosprawności możliwe jest wówczas, gdy występują jednocześnie ograniczenia w wykonywaniu zatrudnienia i konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy.

Umiarkowany stopień niepełnosprawności:

* naruszona sprawność organizmu
* niezdolność do pracy lub zdolność do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej
*  potrzeba czasowej lub częściowej pomocy innych osób w pełnieniu ról społecznych

Lekki stopień niepełnosprawności:

* naruszona sprawność organizmu powodująca w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną,
* ograniczenie zdolności do pełnienia ról społecznych dające się kompensować za pomocą przedmiotów ortopedycznych czy innych  środki pomocniczych lub technicznych.

Jakie terminy

Twój wniosek powinien być rozpatrzony przez zespół orzekania ds. niepełnosprawności w ciągu miesiąca (w skomplikowanych przypadkach –dwóch miesięcy), a zawiadomienie o terminie posiedzenia otrzymasz na dwa tygodnie przed samym posiedzeniem. Orzeczenie doręczone zostanie ci doręczone  najpóźniej w 14 dni po posiedzeniu.

Do czego służy orzeczenie?

Posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności, orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień pozwala korzystać (po spełnieniu określonych warunków) z wielu form pomocy. M.in.:
*  możliwość uzyskania odpowiedniego zatrudnienia (w tym w zakładach pracy chronionej),  uczestnictwa w szkoleniach, korzystania z przywilejów pracowniczych (m. in.: prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, dłuższej przerwy w pracy, krótszego wymiaru czasu pracy), dofinansowanie działalności gospodarczej lub rolniczej;
*  możliwość uczestniczenia w warsztatach terapii zajęciowej oraz w turnusach rehabilitacyjnych;
* dofinansowanie przedmiotów ortopedycznych i innych ułatwiającej funkcjonowanie osoby niepełnosprawnej (np. wózek inwalidzki, aparat słuchowy)
* ulgi w podatkach, zniżki w komunikacji, zwolnienie z opłat radiowo – telewizyjnych
* usługi socjalne, opiekuńcze, terapeutyczne i rehabilitacyjne świadczone przez instytucje pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki;
* uprawnienia do zasiłku pielęgnacyjnego i innych świadczeń rodzinnych (np. dodatków do zasiłku rodzinnego związanych z niepełnosprawnością oraz do zasiłku stałego z pomocy społecznej).
* ubieganie się o kartę parkingową

Jak się odwołać

Od orzeczenia powiatowego lub miejskiego zespołu możesz się odwołać się do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Masz na to 14 dni od daty doręczenia orzeczenia. Odwołanie składasz za pośrednictwem powiatowego lub miejskiego zespołu, który wydał kwestionowane przez ciebie orzeczenie. Twoje odwołanie może być uznane i  wydane wcześniej orzeczenie zostanie zmienione. Jeśli nie, w terminie 7 dni zostanie przesłane do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności.

Uwaga!
Od orzeczeń o wskazaniach do ulg i uprawnień nie przysługuje odwołanie do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności przysługuje – w terminie 30 dni od daty doręczenia orzeczenia – odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Odwołanie wnosisz za pośrednictwem wojewódzkiego zespołu, który może je uznać i zmienić orzeczenie, lub skierować sprawę do sądu. Odwołująca się od decyzji zespołu wojewódzkiego do instancji nadrzędnej nie ponosisz kosztów i opłat sądowych.