Upał w pracy. Poznaj obowiązki pracodawcy

Wysoka temperatura w miejscu pracy potrafi stanowić prawdziwe wyzwanie. Koncentracja pracowników pogarsza się, a w przypadku robót fizycznych łatwiej jest o wypadek. Aby zapobiec przykrym niespodziankom, pracodawca może sporządzić wykaz prac, w odniesieniu do których będzie obowiązywać skrócony czas pracy. Inną opcją jest obniżenie dobowych lub tygodniowych norm czasu pracy, np. wprowadzenie dodatkowych przerw wliczanych do czasu pracy. Prawo nie precyzuje jednak, przy jakiej temperaturze pracownicy powinni zostać zwolnieni z obowiązku pracy – wyjątek stanowi praca wykonywana przez pracowników młodocianych.

Nie każdy wie, że w trakcie upałów na pracodawcy spoczywają dodatkowe obowiązki względem pracownika. Dotyczy to między innymi osób zatrudniających pracowników wykonujących prace szczególnie ciężkie. Jeżeli temperatura w miejscu wykonywania pracy na otwartej przestrzeni znajduje się powyżej 25 st. C., a temperatura w zamkniętym pomieszczeniu przekracza 28 st. C., szef obowiązkowo musi zapewnić pracownikom dostęp do bezpłatnych, zimnych napojów. Dodatkowo, jeżeli pracownik wykonuje prace brudzące na otwartej przestrzeni i nie ma dostępu do bieżącej wody, pracodawca musi mu zagwarantować dostęp do 90 l wody, która może zostać wykorzystana do celów higieniczno-sanitarnych.

Pomieszczenie pracy i jego wyposażenie powinny gwarantować pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Okna i świetliki mają być wyposażone w „urządzenia eliminujące nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowiska pracy”, np. rolety lub żaluzje. Ponadto pracownik powinien mieć zapewniony dostęp do wody zdatnej do picia w odległości nie większej niż 75 m od stanowiska pracy.

W trakcie upałów pracownikom szczególnie leży na sercu temperatura w miejscu pracy. Zgodnie z przepisami, powinna ona być odpowiednia do rodzaju wykonywanej pracy i nie może znaleźć się poniżej 14 st. C., chyba że warunków nie da się zapewnić ze względów technologicznych (np. w chłodniach). W pomieszczeniach biurowych oraz w pomieszczeniach pracy, gdzie wykonywana jest lekka praca fizyczna, temperatura nie powinna spadać poniżej 18 st. Celsjusza.

Osoby młodociane objęto specjalną ochroną na wypadek upałów. Przepisy mówią wyraźnie, że jeżeli temperatura w miejscu pracy przekracza 30 st. C., a względna wilgotność powietrza wynosi ponad 65 proc., osoba młodociana powinna zostać zwolniona z obowiązku świadczenia pracy. Niestety, prawo nie przewiduje taryfy ulgowej dla osób starszych, chociaż można znaleźć odstępstwa od tej reguły.

Polskie przepisy nakładają także na firmy obowiązki związane z klimatyzacją w biurze. Pracodawca musi zadbać o to, aby powietrze doprowadzane z klimatyzacji bądź wentylacji zostało oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia. Spoczywa na nim także obowiązek konserwacji urządzeń do klimatyzacji. Nie mogą one powodować przeciągów czy wyziębienia pomieszczeń biurowych.

W szczególnych wypadkach, jeżeli stan psychofizyczny pracownika nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób ze względu na złe warunki atmosferyczne, pracownik może powstrzymać się od pełnienia swoich obowiązków po uprzednim poinformowaniu o tym przełożonego. Przepisy te obejmują kierowców: autobusów, pojazdów przewożących materiały niebezpieczne, pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej 16 ton i długości powyżej 12 m, kierowców trolejbusów, motorniczych tramwajów, członków drużyn trakcyjnych i maszynistów, obsługi żurawi wieżowych i samojezdnych, osób obsługujących suwnice, pilotów, nawigatorów i mechaników lotniczych czy kontrolerów ruchu. W pozostałych przypadkach, jeżeli pracownik przerwie pracę ze względu na złe samopoczucie podczas upału, nie zachowuje prawa do wynagrodzenia za ten okres.

Jeżeli warunki pracy nie spełniają norm BHP, a jednocześnie istnieje bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, ma on prawo oddalić się z miejsca pracy. W takiej sytuacji pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Z przywileju tego może skorzystać m.in. pracownik budowlany, który pełni swoje obowiązki w temperaturze 30 st. C., nie ma zapewnionych odpowiednio schłodzonych napojów, jest odwodniony i zasłabł. W innej sytuacji znajduje się pracownik biurowy, który wykonuje pracę w temperaturze 29 st. C., ale w przyciemnionym przez rolety pomieszczeniu i ze stałym dostępem do wody mineralnej. Taka osoba nie dostanie wynagrodzenia za okres, w którym będzie powstrzymywać się od pracy ze względu na złą pogodę – przypomina Okręgowy Inspektorat Pracy we Wrocławiu.

Jeżeli pracodawca nie przestrzega swoich obowiązków, pracownik może zwrócić się o pomoc do Państwowej Inspekcji Pracy. Uchybianie się od obowiązków podczas upałów jest traktowane jak wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Grozi za to grzywna od 1.000 do 30 000 złotych.

Oprac. na podst. wroclaw.pip.gov.pl, ksiegowosc.infor.pl, bhp.abc.com.pl, porady.pracuj.pl