Emerytura bez względu na wiek na podstawie Karty Nauczyciela przysługuje osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969r., jeśli do 31 grudnia 2008 roku spełniły następujące warunki:
* mają co najmniej 30-letni staż pracy (okres składkowy i nieskładkowy), w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze - praca nauczycielska, musiała to być praca co najmniej na pół etatu.
* mają co najmniej 25-letni staż pracy (okres składkowy i nieskładkowy),w tym 20 lat wykonywania pracy w w szkolnictwie specjalnym – jako nauczyciel w szkołach, placówkach, zakładach specjalnych oraz zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich na co najmniej pół etatu.
* nie mogą być członkami otwartego funduszu emerytalnego albo muszą złożyć wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na swoim rachunku w funduszu, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa.
* muszą rozwiązać umowę o pracę (można to zrobić również po 31 grudnia 2008 r).
ZUS wylicza wcześniejszą emeryturę według starych zasad.
Uprawnienia szczególne
Nauczyciele mogą też przejść na wcześniejszą emeryturę (na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej) w wieku 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna, jeśli:
* na dzień 1 stycznia 1999 r. mają staż pracy wynoszący 20 lat (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni), w tym co najmniej 15-letni okres pracy nauczycielskiej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
* nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na twoim koncie w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa
* muszą rozwiązywać umowy o pracę zanim zaczną pobierać świadczenie
Prawo do emerytury pomostowej
Prawo do emerytury pomostowej mają: nauczyciele i wychowawcy zatrudnieni w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich.
To świadczenie przysługuje osobom, które urodziły się po 31 grudnia 1948r. i spełniają łącznie następujące warunki:
* mają okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
wynoszący co najmniej 15 lat,
*osiągnęły wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiety i co najmniej 60 lat dla mężczyzny,
* mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn
* przed dniem 1.01.1999 r. wykonywały pracę w szczególnym charakterze, w
rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33
ustawy o emeryturach i rentach z FUS – choćby przez jeden dzień
* po dniu 31.12.2008 r. wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach
pomostowych.
* rozwiązały umowę o pracę.
Emerytura pomostowa przysługuje tylko do osiągnięcia wieku emerytalnego – dziś to 60 lat i 7 miesięcy dla kobiet i 65 lat i 7 miesięcy dla mężczyzn.
Ważne!
Żeby przejść na zwykłą emeryturę, trzeba złożyć wniosek, inaczej ZUS wstrzyma wypłatę pomostówki, ale emerytury nie zacznie wypłacać.
Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne
Praca nauczycielska nie znalazła się w nowym, obowiązującym od 1 stycznia 2009 roku wykazie prac o szczególnym charakterze uprawniających do wcześniejszego kończenia kariery zawodowej. W zamian pedagodzy otrzymali prawo do specjalnych emerytur pomostowych, czyli świadczeń kompensacyjnych. (ustawa z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych) Mogą się o nie ubiegać nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni szkół i przedszkoli publicznych i niepublicznych, ale też np. szkolni bibliotekarze i pedagodzy. Prawo do świadczenia można uzyskać wyłącznie z tytułu wykonywania zawodu w placówkach wymienionych w art. 2 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych.
Jakie wymagania trzeba spełnić
* mieć 30 letni staż pracy, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć
* rozwiązać umowę o pracę
Warunek – nauczyciel sam musi złożyć wniosek o zwolnienie, chyba że został zwolniony z powodu likwidacji szkoły, w której pracował albo doszło w niej do zmian organizacyjnych, które spowodowały, że nie może dalej pracować w pełnym wymiarze zajęć. Jeśli pracuje w kilku szkołach, musi zwolnić się we wszystkich.
* mieć ukończone 55 lat
W kolejnych latach wiek wymagany do uzyskania świadczenia kompensacyjnego będzie podwyższany aż do 2033 roku, kiedy trzeba będzie pracować do ustawowego wieku emerytalnego (docelowo 67 lat):
W jakim wieku przysługuje
55 lat (kobieta) i 56 lat (mężczyzna) – w latach 2015 – 2016
55 lat (kobieta) i 57 lat (mężczyzna) – w latach 2017 – 2018
55 lat (kobieta) i 58 lat (mężczyzna) – w latach 2019 – 2020
55 lat (kobieta) i 59 lat (mężczyzna) – w latach 2021 – 2022
55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna) – w latach 2023 – 2024
56 lat (kobieta) i 61 lat (mężczyzna) – w latach 2025 – 2026
57 lat (kobieta) i 62 lat (mężczyzna) – w latach 2027 – 2028
58 lat (kobieta) i 63 lat (mężczyzna) – w latach 2029 – 2030
59 lat (kobieta) i 64 lat (mężczyzna) – w latach 2031 – 2032
Jaka kasa
Wysokość nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego będzie obliczane na podstawie zwaloryzowanych składek i zwaloryzowanego kapitału początkowego podzielonych przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat. Świadczenie nie będzie mogło być niższe niż minimalna emerytura (obecnie – 844,45 zł) i co roku będzie waloryzowane.
Co z dorabianiem
Jeśli były nauczyciel zechce dorobić, to jego świadczenie będzie zmniejszane lub zawieszane na takich samych zasadach jak emerytura. Jeśli natomiast po przejściu na świadczenia będzie nadal pracował w szkole np. w niepełnym wymiarze godzin), to bez względu na wysokość zarobków całkiem straci do niego prawo. Dorabiać będzie się więc opłacało tylko poza szkolnictwem.
Mundurowi popracują dłużej
Emerytury mundurowe przyznawane są na zupełnie innych zasadach niż świadczenia z ZUS, a pieniądze wypłaca MON lub MSWiA. Służby mundurowe mają swój odrębny system emerytalny, a ich świadczenia są wypłacane z budżetu państwa. 1 stycznia 2013 roku weszły w życie przepisy zmieniające zasady przyznawania emerytur żołnierzom i funkcjonariuszom służb mundurowych. Świadczenia będą im przysługiwały po 25 latach służby i osiągnięciu 55 lat. Nowy system objął osoby, które wstąpiły do służby po 1 stycznia 2013 roku.
Kto ma prawo do emerytury mundurowej
Emerytura mundurowa przysługuje zawodowym żołnierzom zwolnionym ze służby w siłach zbrojnych RP oraz funkcjonariuszom zwolnionym ze służby w: Policji,Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Wywiadu Wojskowego, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, Służbie Więziennej.
Ważny staż i wiek
Tylko osoby, które trafiły do służby do końca 2012 roku, zachowają dotychczasowe przywileje emerytalne. Te, które zaczęły służbę po 1 stycznia 2013 r., popracują dłużej na swoją emeryturę. Przed 1 stycznia 2013 r. do otrzymania emerytury mundurowej wystarczało 15 lat służby, a wiek nie miał żadnego znaczenia. Po zmianie przepisów, żeby mieć prawo do emerytury mundurowej, trzeba spełnić łącznie dwa warunki – udowodnić co najmniej 25-letni okres służby i ukończyć co najmniej 55 lat. Do wymaganego 25-letniego okresu służby nie dolicza się studiów ani nauki w szkole średniej. Natomiast, zarówno funkcjonariusze, jak żołnierze zawodowi, do stażu uprawniającego do otrzymania świadczenia emerytalnego, będą mogli doliczyć okresy opieki nad dziećmi, ale w wymiarze nie większym niż trzy lata. Aby jednak skorzystać z takiego uprawnienia, urlop wychowawczy musi być udzielony w czasie pełnienia służby. Natomiast do lat służby nie jest doliczany czas opieki nad dzieckiem przypadający przed przyjęciem do policji lub armii.
Komu emerytura po staremu
Nowe zasady obejmują tych żołnierzy funkcjonariuszy, którzy wstąpili do służby po 1 stycznia 2013 r. Pozostali mają prawo wyboru: czy przejść na emeryturę według dotychczasowych, czy według nowych przepisów.
Przepisy przewidują jednak pewne wyjątki. Możliwość przejścia na emeryturę według starych zasad mają:
* pełniący służbę kandydacką w dniu 1 stycznia 2013 r., w przypadku powołania do zawodowej służby wojskowej bezpośrednio po ukończeniu służby kandydackiej;
* powołani do zawodowej służby wojskowej po dniu 31 grudnia 2012 r., jeżeli przed tym powołaniem pełnił służbę w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej lub Służbie Więziennej, do której został powołany przed dniem 1 stycznia 2013 r.
oraz funkcjonariusze przyjęci do służby po dniu 31 grudnia 2012 r., jeżeli przed tym przyjęciem:
* pełnili służbę w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej lub Służbie Więziennej, do której został przyjęty przed dniem 1 stycznia 2013 r.;
* pełnili zawodową służbę wojskową lub służbę kandydacką, do której został powołany przed dniem 1 stycznia 2013 r.
Co się wlicza do do stażu
Do stażu uprawniającego do emerytury mundurowej zaliczane są okresy:
* czynnej służby w ramach Narodowych Sił Rezerwowych (tylko na wniosek zainteresowanego)
* służby w Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej lub w Służbie Więziennej,
* jako okresy równorzędne są uznawane też lata służby w Urzędzie Ochrony Państwa, w policji państwowej i Milicji Obywatelskiej,
* służby w Służbie Ochrony Kolei, jeżeli funkcjonariusz przeszedł bezpośrednio do służby w Milicji Obywatelskiej lub w Służbie Więziennej,
* zatrudnienia lub służby w zawodowych jednostkach ochrony przeciwpożarowej i nauki w szkołach pożarniczych, w charakterze członka Korpusu Technicznego Pożarnictwa.
Co się dodatkowo wlicza do stażu
Dodatkowo do wysługi emerytalnej żołnierza będzie można wliczyć okresy pozbawienia wolności oraz kary aresztu. Jednak z takiej możliwości mogą skorzystać tylko ci mundurowi, którzy zostali uniewinnieni, albo postępowanie wobec nich zostało umorzone lub warunkowo umorzone. Do stażu zostanie również dodany okres, kiedy żołnierz nie pełnił służby z powodu wymierzenia mu kary dyscyplinarnej, pod warunkiem, że później została ona uchylona.
Natomiast w przypadku policjantów do emerytury dodatkowo może być zaliczony czas zawieszenia w czynnościach służbowych w przypadku, gdy funkcjonariusz został uniewinniony lub postępowanie karne zostało umorzone, albo gdy nie został ukarany karą dyscyplinarną wydalenia ze służby.
Jaka wysokość emerytury
Wysokość emerytury mundurowej będzie obliczana na podstawie średniego wynagrodzenia z 10 wybranych, kolejnych lat służby. Do tej kwoty wliczane są również stałe dodatki i nagrody rocznych. Dotychczas wysokość emerytury uzależniona była od wysokości jedynie ostatniej pensji.
Przyszły emeryt ma prawo sam wybrać 10 kolejnych lat służby. Jeśli tego nie zrobi, podstawę wymiaru emerytury stanowić będzie średnie uposażenie należne przez okres kolejnych 10 lat kalendarzowych, poprzedzających rok zwolnienia ze służby.
Po 25 latach służby emerytura będzie wynosić 60 proc. podstawy jej wymiaru i za każdy dodatkowy rok w służbie będzie rosnąć o 3 proc. Maksymalna emerytura będzie mogła wynieść 75 proc. pensji.
Emerytura będzie mogła być podwyższana o 0,5 proc. za każdy pełny miesiąc pełnienia służby przez na froncie w czasie wojny oraz w strefie działań wojennych. Natomiast nie można łączyć emerytury z rentą.
Decyzję w sprawie ustalenia prawa do emerytury lub wysokości świadczenia z tego tytułu organ emerytalny wydaje na piśmie, nie później niż w terminie 60 dni od dnia zgłoszenia wniosku lub powstania obowiązku wszczęcia postępowania z urzędu.
