Warunki, jakie należy spełnić, aby uzyskać emeryturę, zależne są od tego, kiedy się urodziłeś.
Reforma emerytalna z 1999 r. podzieliła ubezpieczonych, w zakresie ubezpieczenia emerytalnego, na trzy grupy:
- Grupa pierwsza - urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. - składka emerytalna w całości pozostaje w ZUS,
- Grupa druga - urodzeni po 31 grudnia 1948 r., ale przed 1 stycznia 1969 r. - oni musieli zdecydować, czy chcą przystąpić do nowego systemu oraz zapisać się do jednego z Otwartych Funduszy Emerytalnych (tzw. II filar), czy też pozostać wyłącznie w ZUS (tzw. I filar).
UWAGA!
W zależności od tego, jakiego dokonali wyboru, składka emerytalna jest dzielona bądź nie, a ubezpieczeni będą dostawać emerytury z dwóch źródeł (OFE i ZUS) bądź jednego źródła (ZUS).
- Grupa trzecia - urodzeni po 31 grudnia 1968 r. - muszą obowiązkowo część składek emerytalnych lokować w wybranym OFE (jeśli sami nie wybiorą, ZUS losowo przypisze ich do któregoś z funduszy).
Przepisy emerytalne dzielą ubezpieczonych na dwie grupy wiekowe: urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. oraz urodzonych po 31 grudnia 1948 r.
Z obu grup wiekowych niektóre osoby zachowały uprawnienia do wcześniejszej emerytury, przyznawanej przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, po spełnieniu wszystkich warunków określonych dla poszczególnych grup osób.
Jak przejść na emeryturę, jeśli urodziłeś się przed 1 stycznia 1949 r.:
-masz ukończone 60 lat (kobiety) i 65 lat (mężczyźni) i
-możesz udowodnić okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące co najmniej 20 lat (kobiety) i 25 lat (mężczyźni)
- masz ukończone 60 lat (kobiety) i 65 lat (mężczyźni) i możesz udowodnić okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące co najmniej 15 lat dla kobiet i 20 lat dla mężczyzn (emerytura ta nie ma gwarancji wysokości najniższej emerytury).
UWAGA!
W tej grupie wiekowej wcześniejszą emeryturę mogą jeszcze otrzymać tylko mężczyźni. Tytułem do wcześniejszego przejścia na emeryturę może być np. długi staż pracy, tj. co najmniej 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych, całkowita niezdolność do pracy, praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Wysokość emerytur dla tych osób obliczana jest według dotychczasowych zasad. Możesz jednak otrzymać emeryturę obliczoną według nowych zasad, jeżeli zgłosisz wniosek o takie obliczenie, pod warunkiem że masz okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla męż-czyzn, a ponadto kontynuowałeś ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przez kobietę wieku 60 i przez mężczyznę 65 lat.
Emerytura obliczona według nowych zasad będzie wypłacana, jeżeli będzie korzystniejsza od obliczonej według dotychczasowych zasad.
Jak przejść na emeryturę, jeśli urodziłeś się po 31 grudnia 1948 r.:
-możesz przejść na emeryturę na starych zasadach, czyli przewidzianych dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., jeżeli nie przystąpiłeś do (lub wycofasz się z) otwartego funduszu emerytalnego i znalazłeś się w grupie osób, dla których utrzymany został przywilej przejścia na wcześniejszą emeryturę, np. dla kobiet, które osiągnęły wymagany wiek 55 lat do 31.12.2008 r., a więc urodzonych do 31.12.1953 r.
- możesz przejść na emeryturę na nowych zasadach, czyli przewidzianych dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r.
Wysokość emerytur
Stara emerytura, obliczana według dotychczasowych zasad, zależna jest:
- od podstawy wymiaru, tj. od wysokości osiąganego wynagrodzenia (przychodu)
- od liczby udokumentowanych okresów składkowych i nieskładkowych
- od wysokości kwoty bazowej obowiązującej w dacie powstania prawa do świadczenia
Nowa emerytura zależna jest od podstawy jej obliczenia oraz tzw. średniego dalszego trwania życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Podstawę obliczenia nowej emerytury utworzy zwaloryzowana kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowana na indywidualnym koncie, za okresy przypadające po 31 grudnia 1998r., oraz zwaloryzowany kapitał początkowy.
Kapitał początkowy, będący podstawą obliczenia nowej emerytury, to często bardzo istotna część tej podstawy, w szczególności dla osób najstarszych, które przebyły długą cześć swojego życia zawodowego przed 1 stycznia 1999 r. Kapitał ten to hipotetyczna emerytura, jaka przysługiwałaby w dniu 1.01.1999 r. pomnożona przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 62 lat (209 miesięcy). Kapitał, niezależnie od tego, kiedy będzie wyliczony na twoim koncie, zostanie zapisany z datą wsteczną 1 stycznia 1999 r.
Podstawa wymiaru emerytury
Podstawę wymiaru emerytury oblicza się od wynagrodzenia (przychodu) z okresu 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat albo z 20 dowolnie wybranych lat kalendarzowych z całego życia zawodowego, poprzedzających rok, w którym zgłoszono wniosek. W przypadku zgłoszenia wniosku w roku 2010 kolejne 10 lat kalendarzowych można wybrać z lat 1990-2009.
Do wyliczenia podstawy wymiaru emerytury hipotetycznej dla potrzeb obliczenia kapitału początkowego wymagane są dokumenty o zarobkach z 10 kolejnych lat wybranych przez ciebie z okresu 1980-1998 lub z 20 najlepszych lat pracy przed 1999 r. (własne zarobki z wybranego roku porównujesz ze średnim wynagrodzeniem z tego roku).
Jeśli sam nie dokonasz wyboru lat, zrobi to za ciebie ZUS, przedłóż tylko dokumenty.
Okresy składkowe i nieskładkowe
Musisz też udowodnić swój tzw. staż emerytalny, czyli okresy składkowe i nieskładkowe. Wpisujesz te okresy chronologicznie w kwestionariuszu ZUS Rp-6, podając jednocześnie rodzaj posiadanego dokumentu na ich potwierdzenie.
Kwota bazowa to przeciętne wynagrodzenie, pomniejszone o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, w poprzednim roku kalendarzowym. Jest ustalana corocznie i obowiązuje od 1 marca każdego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku kalendarzowego. Od 1 marca 2010 r. kwota bazowa wynosi 2716,71 zł. Służy do obliczania części socjalnej emerytury oraz podstawy wymiaru świadczenia.
Udowodnić swoje zarobki i staż możesz przedstawiając:
- zaświadczenie wystawione przez pracodawcę na druku ZUS Rp-7
-legitymację ubezpieczeniową z wpisanymi okresami zatrudnienia oraz wysokością zarobków, w tym datę rozpoczęcia i zakończenia pracy, rodzaj wykonywanej pracy, kwotę wynagrodzenia oraz rok, w którym to wynagrodzenie zostało osiągnięte, a także podpis pracodawcy lub upoważnionego pracownika i jego pieczątkę służbową. Jednak brak takiej imiennej pieczątki (nie była wymagana w legitymacjach starego typu) nie przeszkadza w uznaniu przez ZUS za dowód wpisów o wysokości zarobków pod warunkiem, że legitymacja nie budzi zastrzeżeń co do jej autentyczności.
Uwaga!
Legitymacja zawierająca powyższe informacje jest samoistnym dowodem, pracodawca nie powinien więc wystawiać odrębnego zaświadczenia o zarobkach na jej podstawie.
Jeśli masz odpis notarialny lub poświadczoną przez notariusza kserokopię druku Rp-7 lub legitymacji, będą one traktowane przez ZUS jak oryginał i dopuszczone jako dowód.
- świadectwo pracy lub inny dokument poświadczający okres pracy
- zaświadczenie lub odpis o okresach pracy i wysokości zarobków wystawione i poświadczone przez placówkę przechowującą dokumenty po nieistniejącym zakładzie pracy.
Jeśli nie uda ci się odnaleźć dokumentów płacowych, za okres pozostawania w stosunku pracy do obliczenia podstawy wymiaru zostaną przyjęte zarobki w wysokości płacy minimalnej.
Jak złożyć wniosek o przyznanie emerytury Składasz w oddziale lub inspektoracie ZUS najbliższym według twego miejsca zamieszkania wniosek (druk ZUS Rp-1E), który powinien zawierać:
- imię i nazwisko osoby zainteresowanej
- datę jej urodzenia
- numery NIP i PESEL
- miejsce zamieszkania lub numer konta w banku
- rodzaj świadczenia, o które ubiega się zainteresowany
- podpis wnioskodawcy lub pełnomocnika
Do wniosku o przyznanie emerytury, aby uzyskać to świadczenie w należnej wysokości, należy dołączyć dokumenty poświadczające wszystkie okresy składkowe i nieskładkowe oraz zaświadczenia o wysokości osiąganego wynagrodzenia.
Jeżeli dokumenty potwierdzające staż i zarobki zostały złożone przy wniosku o kapitał początkowy, nie musisz tych dokumentów dołączać ponownie przy wniosku o emeryturę, lecz podać w kwestionariuszu, że dokumenty za okres do 31 grudnia 1998 r. zostały przedłożone przy wniosku o kapitał początkowy i podać numer decyzji ustalającej wysokość kapitału początkowego. Trzeba natomiast dołączyć do wniosku o emeryturę ustaloną według dotychczasowych zasad dokumenty potwierdzające okresy pracy i zarobki za okres po 31 grudnia 1998 r.
Podcasty
Playlisty tematyczne
