Księga wieczysta jest rodzajem rejestru dla nieruchomości lub praw. Może być prowadzona dla nieruchomości gruntowych, lokalowych oraz spółdzielczych. Każda nieruchomość o uregulowanym stanie prawnym powinna mieć prowadzoną swoją księgę wieczystą. Księgi wieczyste prowadzone są przez sądy rejonowe wydziały ksiąg wieczystych właściwe ze względu na miejsce położenia nieruchomości lub prawa.
Zobacz: Jak cofnąć zapis z księgi wieczystej?
Jedna księga wieczysta jest prowadzona dla jednej nieruchomości w rozumieniu wieczystoksięgowym. Znaczy to, że może dotyczyć jednego lokalu mieszkalnego czy użytkowego albo działki oznaczonej w ewidencji gruntów określonym numerem. Księga może być też prowadzona dla kilku działek ewidencyjnych, ale wszystkie one muszą mieć tego samego właściciela lub tych samych właścicieli. Jeśli właścicieli jest kilku, ich udziały w poszczególnych działkach muszą być takie same w każdej z działek.
Aktualny odpis księgi wieczystej jest podstawowym i niezbędnym dokumentem, gdy chcemy poznać stan prawny danej nieruchomości. To właśnie tam znajdziemy informacje na temat powierzchni działki, jej właściciela i ewentualnych obciążeń lub ograniczeń w zbyciu.
Księga wieczysta składa się z czterech działów:
Dział I - podzielony jest na dwie części: I-O - oznaczenie nieruchomości i I Sp - spis praw. To z tej części księgi wieczystej dowiemy się, gdzie nieruchomość jest położona, w jakim obrębie, miejscowości, gminie, powiecie i województwie. Jakie działki znajdują się w tej księdze oraz jaki obszar zajmują, a jeśli księga prowadzona jest dla lokalu, wówczas oznaczenie, położenie i powierzchnię lokalu.
Dział II - z niego dowiemy się, kto jest właścicielem nieruchomości lub kto jest osobą uprawnioną do spółdzielczego prawa do lokalu oraz jaka jest podstawa prawna nabycia tego prawa bądź nieruchomości. Tu też przeczytamy, przy nieruchomościach oddanych w użytkowanie wieczyste, kto jest wieczystym użytkownikiem i na jakiej podstawie, a kto właścicielem.
Dział III - przeznaczony jest na wpis praw roszczeń, ciężarów i ograniczeń. Tutaj znajdą się wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych obciążających nieruchomość, a więc wpisy służebności osobistych lub gruntowych, prawo użytkowania, roszczenia o zawarcie umowy sprzedaży zamieszczone po umowie przedwstępnej sprzedaży. W dziale tym znajduje się też informacja o toczącym się postępowaniu komorniczym.
Dział IV - tu wpisywane są hipoteki. Mogą być to hipoteki ustanowione w drodze umowy pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, jak też tak zwane hipoteki przymusowe - wpisywane na wniosek wierzyciela, który posiada takie szczególne uprawnienie. Hipoteka przymusowa może zostać złożona za wniosek np. KRUS, ZUS, w związku z zaległościami w opłatach na rzecz tych podmiotów.
Księga wieczysta jest dokumentem jawnym, czyli każdy może zapoznać się z jej treścią czy też uzyskać jej odpis. Nie każdy natomiast może zaglądać do zbioru dokumentów, czyli dokumentów, na podstawie których dokonywane są wpisy w księdze.
Jeśli mamy problem ze zrozumieniem treści księgi wieczystej, najlepiej skorzystać z pomocy profesjonalisty. Notariusze udzielają informacji związanych z dokonywanymi czynnościami, w razie wątpliwości warto więc poprosić o pomoc.