Polacy są coraz bogatsi, ale czują się biedni. Dlaczego tak jest?

Zamożność Polaków w ostatnich latach znacznie rośnie

Jak podaje money.pl, w pierwszych trzech kwartałach 2024 roku przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowe zwiększyło się realnie (czyli po ujęciu wzrostu cen) o 10,5 proc. rok do roku, co jest absolutnie rekordowym wynikiem od kiedy te dane są zbierane (czyli od 2007 roku). Wcześniej rekordowy wzrost realny płac wynosił 6 proc. i zdarzył się na przełomie lat 2007-2008 i 2018-2019. 

Co ciekawe, według badania CBOS w styczniu 2024 54 proc. respondentów twierdziło, że sytuacja w kraju zmierza w złym kierunku, jedynie 27 proc. twierdziło inaczej. Ponadto 36 proc. ankietowanych CBOS ocenia sytuację w gospodarce za "złą", a 25 proc. za dobrą. Oceny były gorsze niż w I połowie 2023 roku, gdy mieliśmy rekordową inflację, a polska gospodarka znajdowała się w stagnacji.

Ponadto na dobrą sytuację materialną Polaków wskazują dane o rzeczywistym spożyciu indywidualnym, obejmująca towary i usługi kupowane na rynko, a także te dostarczane przez państwo. W pierwszych trzech kwartałach 2024 roku wskaźnik spożycia indywidualnego zwiększył się realnie (po ujęciu wzrostu cen) o ponad 4 proc. rok do roku, a gospodarstwa domowe deklarowały wzrost poziomu oszczędności. Więc kupowaliśmy więcej, jednocześnie oszczędzając więcej.

Dlaczego mimo wzrostu zamożności, Polacy nie czują się bogatsi?

Istnieje kilka teorii dlaczego Polacy wciąż nie czują się, jakby ich sytuacja się poprawiła. Money.pl wskazuje, że powodem może być sytuacja na rynku pracy. Mimo, że mamy niskie bezrobocie (w 2024 roku wyniosło 2,9 proc.), to w grudniu 2024 spadło zatrudnienie w przedsiębiorstwach o 62,5 tys. względem stycznia 2024 roku. Jednocześnie w mediach pojawiają się liczne informacje o zwolnienia grupowych.

Jak jednak wyjaśnia money.pl, zniżka przeciętnego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty wynika z demografii, a konkretnie ze spadku liczby osób w wieku produkcyjnym. Więc mimo spadu zatrudnienia, nie ma wzrostu bezrobotnych, a wręcz doszło do spadku w grudniu względem listopada. Oczywiście strach przed bezrobociem może też wynikać z upowszechnienia technologii sztucznej inteligencji.

Z kolei profesor na Wydziale Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW Ryszard Szarfenberg w rozmowie z money.pl wskazał, że nastroje społeczne są pod wpływem "pamięci niedawnych strat, rosnącej niepewności i narracji medialnej, polaryzacji politycznej".

- Zwłaszcza po tak burzliwym okresie, w jakim znaleźliśmy się w latach 2022-2023. Zazwyczaj zaufanie i optymizm budują się stopniowo, a znikają szybko przy pierwszym mocnym wstrząsie - mówił ekspert w rozmowie z portalem.

Jak podkreśla ekspert konsumenci pamiętając inflację z lat 2022-2023 potrzebują czasu, aby oswoić się z nową sytuacją, bo wciąż żyją w obawie, że inflacja wróci i "skonsumuje" wzrost ich wynagrodzeń. Wiele gospodarstw domowych skupia się teraz na odbudowaniu oszczędności, które mogli stracić podczas pandemii, czy inflacji, lub nawet spłacić zaciągnięte w kryzysowym momencie kredyty.

Z kolei prezes ośrodka badawczego IBRiS Marcin Duma wskazał, że powodem braku poczucia wzrostu zamożności są wysokie ceny towarów uznawanych za wyznaczniki statusu, tj. samochody i mieszkania.

- Nazywamy to "efektem Yarisa". W 2019 r. zwykły, średni obywatel mógł sobie kupić samochód miejski typu Toyota Yaris za 49 tys. zł. Ten sam samochód, takiej samej klasy, z takim samym wyposażeniem, dzisiaj kosztuje 90 tys. zł. To jest wzrost o 85 proc. A płace nie wzrosły o 85 proc. - powiedział money.pl Marcin Duma.