Renta z tytułu niezdolności do pracy

Być niezdolny do pracy,

- mieć wymagany staż pracy (tzw. okresy składkowe i nieskładkowe),

- udowodnić, że niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych (czyli w czasie, gdy opłacałeś składki na ubezpieczenie społeczne lub emerytalne i rentowe) lub nieskładkowych (np. czas przebywania na zasiłku chorobowym, pobierania zasiłku opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, podczas urlopu wychowawczego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Ten ostatni wymóg nie dotyczy osób całkowicie niezdolnych do pracy, które mogą udowodnić 20-letnie (kobieta) lub 25-letnie (mężczyzna) okresy składkowe i nieskładkowe. Mogą mieć przyznaną rentę nawet, gdy niezdolność do pracy powstała później niż w ciągu 18 miesięcy.

O rentę mogą ubiegać się również osoby, które nie mają wymaganego stażu pracy (okresów składkowych i nieskładkowych), ale zostały zgłoszone do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miały (bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy) okresy składkowe i nieskładkowe.

Kto jest niezdolny

Za niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu.

Niezdolność do pracy może powstać w związku z ogólnym stanem zdrowia (renta z tytułu niezdolności do pracy - całkowitej lub częściowej) albo w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową (renta wypadkowa lub z tytułu choroby zawodowej). Jeżeli lekarz orzecznik uzna, że możesz pracować pod warunkiem, że się przekwalifikujesz, przysługuje ci renta szkoleniowa (przez 6 miesięcy, może być wydłużona maksymalnie do 36 miesięcy).

Na jak długo renta

Renta może być przyznana na stałe lub okresowo. Jeśli lekarz orzecznik ZUS uzna, że po zakończeniu leczenia, rehabilitacji czy przekwalifikowaniu będziesz mógł dalej pracować, wydaje orzeczenie o czasowej niezdolności do pracy. Jednak niezdolność do pracy jest orzekana na okres nie dłuższy niż 5 lat, chyba że według wiedzy medycznej nie ma szans odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu. Wówczas niezdolność do pracy może być orzeczona nawet na stałe.

Jeżeli natomiast miałeś prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego i brakuje ci mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego (60 lat dla kobiety i 65 lat dla mężczyzny), a lekarz orzecznik stwierdza, że dalej jesteś niezdolny do pracy, wydaje wówczas orzeczenie o niezdolności do pracy do dnia osiągnięcia wieku emerytalnego.

Jaki musisz mieć staż

Staż wymagany do przyznania renty uzależniony jest od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy:

- 1 rok - jeśli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

- 2 lata - jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku od 20 do 22 lat;

- 3 lata - jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku od 22 do 25 lat;

- 4 lata - jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku od 25 do 30 lat;

- 5 lat - jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Pamiętaj!

Pięcioletni okres składkowy i nieskładkowy wymagany od osoby, która stała się niezdolna do pracy po ukończeniu 30 lat, musi przypadać w ostatnim 10-leciu przed zgłoszeniem wniosku o rentę albo przed powstaniem niezdolności do pracy. ZUS, przyznając świadczenie, sprawdzi, które dziesięciolecie będzie dla ciebie korzystniejsze. Do tego 10-letniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinnej i renty szkoleniowej.

Niezbędne formalności

Jeśli chcesz ubiegać się o rentę, musisz złożyć wniosek w ZUS. Wniosek może zgłosić także twój pełnomocnik (pełnomocnictwo lub zgoda powinny być udzielone na piśmie) lub pracodawca. Pracodawca jest zobowiązany do przygotowania wniosku na 30 dni przed ustaniem prawa do zasiłków chorobowych. Formularz można otrzymać w placówkach ZUS-u lub wydrukować ze strony internetowej ZUS (www.zus.pl).

ZUS wydaje decyzję

Na podstawie tych dokumentów ZUS ustala okresy składkowe i nieskładkowe, a następnie kieruje cię do lekarza orzecznika ZUS. Dokonuje on jednoosobowo oceny (w formie orzeczenia) stopnia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji oraz określa przewidywany czas niezdolności do pracy. Na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika albo orzeczenia komisji lekarskiej ZUS wydaje decyzję.

Jak się odwołać

Jeśli nie zgadzasz się z orzeczeniem ZUS, przysługuje ci prawo wniesienia sprzeciwu do komisji lekarskiej ZUS. Musisz to jednak zrobić w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia. Sprzeciw wnosisz za pośrednictwem oddziału ZUS.