Wszystkie renty dla seniorów. Na jaką pomoc może liczyć emeryt?

Renta rodzinna dla wdowy i wdowca

Renta rodzinna (z ZUS) przysługuje uprawnionym członkom rodziny po:

• osobie, która w chwili śmierci miała prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy,
• osobie ubezpieczonej, która spełniła warunki do przyznania emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.

Uwaga! Zasady przejmowania świadczeń z ZUS po zmarłych członkach rodziny, są uregulowane przez ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Ten akt prawny wprowadza zasadę, zgodnie z którą przejęte świadczenie zawsze będzie wypłacane pod nazwą renty rodzinnej. Takie nazewnictwo obowiązuje nawet wtedy, gdy zmarły wcześniej pobierał emeryturę, a nie rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Komu przysługuje renta rodzinna?

Renta rodzinna przysługuje małżonkom, wdowie i wdowcowi, którzy:

W chwili śmierci małżonka osiągnęli wiek 50 lat lub byli niezdolni do pracy

1. Albo wychowują co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym małżonku, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat życia, lub jeżeli sprawują pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej
2. Albo małżonkowie rozwiedzeni lub wdowa/wdowiec, którzy do dnia śmierci małżonka nie pozostawali z nim we wspólności małżeńskiej, ale oni mają prawo do renty rodzinnej tylko wtedy, gdy oprócz spełnienia warunków określonych w punktach 1 lub 2 mieli w dniu śmierci męża/żony prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.
3. Wdowa/wdowiec niespełniający warunków do renty rodzinnej określonych w punktach 1 lub 2 i niemający niezbędnych źródeł utrzymania mają prawo do okresowej renty rodzinnej: przez rok od chwili śmierci męża/żony lub w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, ale nie dłużej niż przez 2 lata od chwili śmierci małżonka.

Wysokość renty rodzinnej w 2023 roku

Wysokość renty rodzinnej w 2023 roku wynosi:

• 85% wysokości świadczenia, które przysługiwało zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba,
• 90% wysokości świadczenia, które przysługiwało zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby,
• 95% wysokości świadczenia, które przysługiwało zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są trzy osoby lub więcej.

W 2023 roku została przeprowadzona waloryzacja rent i emerytur, w wyniku której renta rodzinna została podniesiona i wynosi 113,8% kwoty z 2022. Oznacza to, że renta rodzinna w 2023 roku jest wyższa o 250 zł niż w 2022 roku.

Najniższa renta rodzinna (od 1 marca 2023) to 1588,44 zł. Przeciętna renta rodzinna (tzw. wdowia) to ok. 2500 zł brutto.

Nie ma jednej kwoty renty rodzinnej dla wszystkich, ponieważ jest ona częścią świadczenia konkretnej osoby. 

Renta rodzinna dla wdowy/wdowca uprawnionych do jej pobierania jest świadczeniem comiesięcznym i wypłacana jest od miesiąca, w którym został złożony wniosek.

Uwaga! Jeśli w momencie śmierci małżonka wdowa nie spełniała warunku dotyczącego wieku lub niezdolności do pracy, musi w ciągu 5 lat te warunki wypełnić. Po upływie 5 lat od śmierci małżonka możliwość przyznania jej renty rodzinnej przepadnie.

W niektórych przypadkach mimo spełniania warunków do otrzymywania renty rodzinnej może dojść do zmniejszenia świadczenia lub jego zawieszenia. Renta zostanie zawieszona w przypadku, gdy dochody wdowy/wdowca przekroczą 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia

W przypadku gdy przychody będę wyższe niż 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ale mniejsze niż 130 proc., świadczenie zostanie pomniejszone o kwotę przekroczenia progu.

Renta wdowia – projekt w Sejmie

Nowy projekt zakłada możliwość uzyskania 85 proc. świadczenia po małżonku i dodatkowe 50 proc. własnego. Osamotniony senior miałby nawet szansę wybrać - czy chce zachować swoje świadczenie i zwiększyć je o połowę renty rodzinnej po zmarłym małżonku, czy dostać połowę swojej emerytury i rentę rodzinną w całości.

Najwyższą rentą rodzinną ma być trzykrotność średniej emerytury: w tej chwili jest to ok. 7,6 tys. zł.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Do renty z tytułu niezdolności do pracy (renty: stała, okresowa, szkoleniowa_ mają prawo osoby, które z powodu złego stanu zdrowia nie mogą pracować, są całkowicie lub częściowo niezdolne do wykonywania pracy zarobkowej z powodu stanu zdrowia.

Całkowicie niezdolna do pracy jest osoba, która nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu, czyli straciła zdolność do jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolna do pracy jest osoba, która utraciła możliwość wykonywania pracy zgodnie z jej kwalifikacjami.

Stała renta z tytułu niezdolności do pracy przyznawana jest osobom, które nie rokują odzyskania zdolności do pracy. Okresowa renta z tytułu niezdolności do pracy przyznawana jest osobom u których są rokowania, że odzyskają zdolność do pracy.

Szkoleniowa renta z tytułu niezdolności do pracy przeznaczona jest dla osób, które spełniają warunki do renty z tytułu niezdolności do pracy, jednak orzeczono, że mogą przekwalifikować się ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie.

Aby uzyskać rentę, trzeba być niezdolnym do pracy, mieć wymagany staż ubezpieczenia (okres składkowy i nieskładkowy) odpowiedni do wieku.

Osoby, które mają ustalone prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub spełniają warunki do uzyskania emerytury powszechnej lub w wieku niższym niż powszechny wiek emerytalny nie dostaną renty z tytułu niezdolności do pracy.

Ile wynosi renta z tytułu niezdolności do pracy

Kwoty najniższych gwarantowanych świadczeń emerytalno-rentowych od 1 marca 2023 r. wynoszą:

• renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy 1588,44 zł
• renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy 1191,33 zł
• renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa 1906,13 zł
• renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową 1429,60 zł.

Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy wraz z niezbędnymi załącznikami można przesłać do ZUS pocztą lub złożyć w placówce ZUS. Można też zgłosić ustnie do protokołu lub przesłać przez PUE na www.zus.pl