Rynek czeka na regulację w sprawie nowego systemu kaucyjnego. Kiedy zostaną uchwalone przepisy?

System kaucyjny pomoże w recyklingu opakowań plastikowych

Zgodnie z założeniami, wypracowanymi w trakcie konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych, kaucją mają być objęte butelki PET do 3 l, butelki szklane wielorazowego użytku do 1,5 l oraz aluminiowe puszki do 1 l. Pomimo wcześniejszych deklaracji, poza systemem pozostawiono wymagające dodatkowej przestrzeni magazynowej butelki szklane jednorazowego użytku – co z ulgą przyjął handel.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska zaproponowało nowy system kaucyjny, który koncentruje się na butelkach po napojach z tworzyw sztucznych. Zakres opakowań ujętych w systemie wynika z wytycznych Komisji Europejskiej, która zobowiązała państwa członkowskie Unii Europejskiej do zmniejszenia negatywnego wpływu plastiku na środowisko. Ważnym elementem wyznaczającym ten kierunek w gospodarowaniu odpadami było przyjęcie przez Komisję Europejską w 2019 roku dyrektywy Single-Use Plastics (SUP), dotyczącej tworzyw sztucznych jednorazowego użytku. Najważniejsze ustalenia tej regulacji dotyczą selektywnej zbiórki jednorazowych butelek z tworzyw sztucznych – na poziomie 77 proc. od 2025 r. (w 2029 roku to pułap 90 procent). Z kolei, od 2025 r. wszystkie butelki plastikowe muszą być wykonane w minimum 25 proc. z materiału pochodzącego z recyklingu, a od 2030 roku – już w 30 procentach. „Oba te kryteria będą możliwe do spełnienia przy dobrze zaprojektowanym i działającym systemie kaucyjnym” – zauważa Katarzyna Rumiancew z Warsaw Enterprise Institute (WEI).

Polska 27. państwem z własnym systemem kaucyjnym?

„Na wyłączeniu szklanych butelek bezzwrotnych z systemu kaucyjnego skorzystają gminy, konsumenci oraz producenci opakowań. Dobrze zorganizowany system kaucyjny pozwoli uzyskać równie wysoki współczynnik zwrotów opakowań plastikowych, których aktualnie odzyskuje się najmniej” – przekonuje Katarzyna Rumiancew z Warsaw Enterprise Institute (WEI), chwaląc ostatnią wersję systemu kaucyjnego. Już teraz w systemach gminnych Polska segreguje i odzyskuje ok. 70 proc. opakowań szklanych.

Zdaniem ekspertki WEI „system kaucyjny sprawdzi się tam, gdzie dotychczasowa zbiórka była mało efektywna”

„System kaucyjny ma wspomagać podnoszenie świadomości obywateli w zakresie właściwych praktyk proekologicznych. Ustawa w aktualnym kształcie spełni te oczekiwania. Wysoki poziom recyklingu opakowań szklanych w systemach gminnych (blisko 70 proc.) sprawia, że pozostawienie w nim butelek bezzwrotnych tej frakcji – jest rozwiązaniem najlepszym z możliwych” – podkreśla analityk WEI.

Dodaje też, że „warto dalej utrwalać nawyki konsumentów w kierunku segregacji odpadów do odpowiednich kontenerów. Szczególnie, że nie wymagają one większych nakładów z ich strony. Ciężkie i gabarytowo mało komfortowe opakowania prościej wrzucić do gminnych, przydomowych pojemników na szkło niż skłonić konsumentów do odnoszenia ich do sklepów” – zauważa.

System kaucyjny jest rozwiązaniem wyczekiwanym przez producentów napojów, branżę recyklingową i handel. Na etapie konsultacji publicznych, organizacje zrzeszające handel detaliczny, reprezentowane przez Polską Izbę Handlu i kilkanaście organizacji branżowych, występowały z apelem o zwiększenie powierzchni sklepowej, objętej obowiązkowym udziałem w systemie kaucyjnym. Po konsultacjach rządowych uznano, że ta granica zostanie wyznaczona na poziomie 200 mkw., co oznacza, że właściciele mniejszych placówek handlowych mogą dołączyć do niego dobrowolnie.

Rynek uważa, że obecna propozycja może być korzystna również dla gmin, które aktualnie partycypują w systemie recyklingu i odzysku opakowań, poprzez tzw. zbiórkę pojemnikową. „Polska już teraz pozyskuje najwięcej frakcji szklanej w Europie, a ok. 70 proc. opakowań szklanych poddawanych jest recyklingowi tylko w ramach już funkcjonujących systemów gminnej zbiórki i segregacji odpadów opakowaniowych” – podaje Katarzyna Rumiancew z WEI.

Rynek czeka na regulację

System kaucyjny ma być ważnym ogniwem krajowego systemu zbiórki komunalnych odpadów opakowaniowych. Ministerstwo poświęciło wiele miesięcy na wypracowanie rozwiązań optymalnych dla rynku i środowiska. Pozostaje oczekiwać, że wkrótce zostaną przyjęte także przez parlament. Z takim apelem wystąpił Damian Kuraś, dyrektor Instytutu ESG.

„O potrzebie stworzenia kompleksowego systemu kaucyjnego w Polsce mówi się od bardzo dawna ale nadal brakuje konkretnych przepisów, które regulowałyby ten rynek. Zakończyły się uzgodnienia międzyresortowe i konsultacje społeczne dlatego projekt ustawy w tej sprawie powinien jak najszybciej trafić pod obrady polskiego parlamentu” – przekonuje dyrektor Instytutu ESG. I dodaje, że „system kaucyjny w nowym kształcie bardziej niż poprzednio postulowane założenia, odpowiada na wyzwania środowiskowe nakładane na Polskę przez unijne dyrektywy dotyczące recyklingu i zagospodarowania poszczególnych surowców”. Bez tych przepisów, trudno będzie Polsce spełnić poziomy recyklingu związane z zagospodarowaniem plastiku – przestrzega rynek.