Dzisiaj dla odpowiedzialności za długi współmałżonka zasadnicze znaczenia ma to, czy wyraziliśmy zgodę na zaciągnięcie przez niego zobowiązania finansowego, czy też nie.
Jeśli wyraziłeś zgodę
Przeciwko małżonkowi osoby, która zaciągnęła dług, sąd może nadać klauzulę wykonalności tytułu egzekucyjnego tylko w wypadku, kiedy zobowiązanie powstało za jego zgodą lub w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa należącego do wspólnego majątku małżonków. W pierwszym przypadku, na podstawie klauzuli wykonalności komornik będzie mógł zająć tę część majątku małżonka dłużnika, która jest objęta wspólnością majątkową. W drugim przypadku będzie mógł zająć majątek przedsiębiorstwa będącego wspólną własnością obojga partnerów. Aby zgoda jednego współmałżonka na to aby drugi zaciągnął dług nie budziła wątpliwości, musi to jednoznacznie wynikać z dokumentu urzędowego lub prywatnego.
Uwaga: Dokumenty urzędowe świadczące o wyrażeniu zgody przez współmałżonka na zaciągnięcie długu są zawsze uznawane za autentyczne oraz zgodne z prawdą.
Kiedy unikniesz odpowiedzialności
Wierzyciel twojego współmałżonka nie będzie mógł uzyskać w sądzie klauzuli wykonalności przeciwko tobie, jeśli np. dług został zaciągnięty przed powstaniem wspólności majątkowej. Czyli zwykle wtedy, kiedy twój małżonek zaciągnął dług jeszcze przed ślubem lub po rozwodzie.
Nie poniesiesz żadnej odpowiedzialności za długi męża lub żony, jeśli podpisałeś ze współmałżonkiem u notariusza umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową, albo jeśli orzeczenie ustanawiające waszą rozdzielność majątkową wydał sąd. Jednak chodzi tu tylko długi zaciągnięte przez współmałżonka w trakcie trwania rozdzielności. Jeśli podpiszecie umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową już po powstaniu zobowiązania, nie ustrzeże to was przed wspólną odpowiedzialnością za dług.
Z mocy prawa, bez konieczności wykonywania w tym celu jakichkolwiek starań, rozdzielność majątkowa małżonków powstaje w wypadku kiedy jedno z nich zostanie ubezwłasnowolnione, ogłosi upadłość lub zostanie wydane orzeczenie o separacji. Jeśli którakolwiek z wymienionych przyczyn odpadnie (ubezwłasnowolnienie zostanie umorzone, postępowanie upadłościowe zostanie zakończone lub uchylone, a separacja zostanie zniesiona), między małżonkami na nowo powstanie wspólność majątkowa.
Pożyczył w tajemnicy
Dla odpowiedzialności za długi małżonka, który zaciągnął dużą pożyczkę i zapomniał ci o tym powiedzieć, ma znacznie kiedy to zrobił.
Jeśli dług powstał przed przed 21 stycznia 2005 r., czyli przed zmianą w przepisach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na postawie Ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. (Dz. U. Nr 162, poz. 1691), postępowanie egzekucyjne można wszcząć również przeciwko tobie, mimo że o pożyczce nic nie wiedziałeś. Nawet w tym wypadku uprawnienie dłużnika ogranicza się jednak tylko do majątku objętego wspólnością majątkową. Jeśli więc wspólnie ze współmałżonkiem dorobiliście się domu, komornik będzie mógł ten dom zająć i sprzedać, żeby zaspokoić wierzyciela. Jeśli jednak odziedziczyłeś mieszkanie po rodzicach jeszcze zanim zawarłeś związek małżeński, tego mieszkania komornik nie będzie mógł zająć. Może za to zająć wasze wspólne oszczędności zgromadzone na rachunku bankowym.
Jak bronić się przed egzekucją ze swojego majątku
Aby uniknąć spłacania długu, o którym nie mieliśmy pojęcia i na który nie wyrazilibyśmy zgody, a powstał on przed zmianą ustawy, można udowodnić przed sądem między innymi, że:
1. Wierzytelność dotyczy jedynie majątku odrębnego dłużnika i w tym celu wykazać, że w momencie zaciągania długu nie istniała między wami wspólność majątkowa, a zatem wierzyciel nie podlega zaspokojeniu z majątku wspólnego.
2. Ważność kontraktu, który został zawarty przez jednego z małżonków bez zgody drugiego przed 21 stycznia 2005 roku, zależała od jego potwierdzenia przez drugiego małżonka i w takim wypadku umowa kredytu bądź pożyczki zaciągniętej w tajemnicy przez współmałżonka i nie potwierdzona przez partnera jest nieważna ( była czynnością przekraczającą zwykły zarząd majątkiem wspólnym).
3. Wierzyciel skierował egzekucję do przedmiotu, który należy do twojego odrębnego majątku. Na przykład jest to nieruchomość nabyta w drodze spadku, darowizny lub nieruchomość, którą nabyłaś przed zawarciem małżeństwa. W takiej sytuacji trzeba wytoczyć powództwo o zwolnienie tego przedmiotu spod egzekucji. Można to zrobić w ciągu miesiąca od dnia, w którym dowiedziałaś się o nieuprawnionym objęciu egzekucją ( w przypadku egzekucji z nieruchomości - w ciągu miesiąca od dnia doręczenia przez komornika wezwania do zapłaty).
4. Wierzyciel wszczął egzekucję z majątku wspólnego bez uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko tobie. Możesz też domagać się umorzenia tego postępowania.
5. Egzekwowane świadczenie nie należy się wierzycielowi. W powództwie przeciwegzekucyjnym możesz podnosić zarzuty nie tylko świadczące o tym, że nie odpowiadasz za zobowiązanie, ale i świadczące o tym, że wierzytelność wygasła, np. z powodu spełnienia świadczenia lub zwolnienia z długu, albo przedawniła się.
Jeśli małżonek zaciągnął zobowiązania finansowe 21 stycznia 2005 roku lub później, poniesiesz odpowiedzialność za te długi tylko wtedy, jeśli wyraziłeś na to zgodę. Jeśli małżonek zaciągnął dług za twoją zgodą, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z waszego majątku wspólnego. Jeśli takiej zgody nie było, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika oraz m.in. z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej.
Uwaga: W przypadku długów zaciągniętych przez jednego z małżonków (nawet bez wiedzy i zgody współmałżonka) w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych, normalnych potrzeb rodziny dotyczących zapewnienia rodzinie np. wyżywienia, ubrania, mieszkania, ochrony zdrowia, rozwoju duchowego i kulturalnego za ich spłatę oboje małżonkowie odpowiedzialni są solidarnie. W tym przypadku wierzyciel może dochodzić:
-z majątku wspólnego małżonków,
-z majątku osobistego tego małżonka, który zaciągnął dług,
-z majątku osobistego tego małżonka, który o zaciągnięciu długu nie wiedział.
