Emerytura po zmarłym współmałżonku. Ile wynosi i jak złożyć wniosek?

Spis treści

1. Renta rodzinna dla wdów i wdowców
2. Komu przysługuje świadczenie?
3. Kto ma prawo do renty rodzinnej
4. Emerytura po rozwodzie
5. Ile wynosi renta rodzinna dla współmałżonka?
6. Dziedziczenie środków z OFE
7. Jak przejść na świadczenie małżonka
8. Renta wdowia – nowe świadczenie dla wdów i wdowców

Emerytury odziedziczyć nie można, ale wdowy często po śmierci mężów rezygnują ze swojej emerytury i pobierają rentę rodzinną. ZUS jednak nie wypłaca wdowie lub wdowcowi pełnej emerytury zmarłego, a tylko 85 proc. świadczenia. Warto sprawdzić, które świadczenie będzie wyższe.

Renta rodzinna dla wdów i wdowców

Po śmierci męża lub żony, żyjący współmałżonek może przejąć jego świadczenie wypłacane przez ZUS i może się okazać, że jest ono wyższe. Taka sytuacja częściej dotyczy emerytury pobieranej przez mężczyzn, którzy zwykle mają wyższe zarobki oraz więcej udokumentowanych lat pracy. Jeżeli emerytura po mężu jest wyższa od twojej, możesz złożyć wniosek o przyznanie świadczenia po zmarłym małżonku. Prawo to przysługuje również wdowcowi. Może się okazać, że pobieranie emerytury po zmarłym współmałżonku jest opłacalne.

Ważne!

Przejęte świadczenie zawsze będzie wypłacane pod nazwą renty rodzinnej, nawet wtedy, gdy zmarły wcześniej pobierał emeryturę, a nie rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Komu przysługuje świadczenie?

Masz prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku, który w chwili śmierci:

• miał ustalone prawo do lub spełniał warunki do jej uzyskania;
• miał ustalone prawo do emerytury pomostowej;
• miał ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, albo spełniał warunki do jej uzyskania;
• pobierał zasiłek przedemerytalny;
• pobierał świadczenie przedemerytalne;
• pobierał nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Kto ma prawo do renty rodzinnej

1. Wdowa lub wdowiec, który do dnia śmierci pozostawał we wspólności małżeńskiej, jeżeli:

• w chwili śmierci małżonka miał skończone 50 lat lub był niezdolny do pracy albo
• wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku, które nie ukończyło 16 lat, a jeśli uczy się w szkole – 18 lat,
• opiekuje się dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej
• ma skończone 50 lat lub stał się niezdolny do pracy już po śmierci współmałżonka, lecz nie później niż 5 lat od jego śmierci albo od zaprzestania wychowywania dzieci.

2. Owdowiała osoba, która nie spełnia tych warunków i nie ma źródła utrzymania, ma prawo do renty rodzinnej:

• przez rok od śmierci współmałżonka;
• przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu kwalifikującym do wykonywania pracy zarobkowej – nie dłużej niż przez 2 lata od śmierci współmałżonka.

Emerytura po rozwodzie

Małżonka lub małżonek rozwiedziony albo wdowa lub wdowiec, którzy w chwili śmierci współmałżonka nie pozostawali z nim we wspólności małżeńskiej, mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli – oprócz spełnienia wymienionych warunków – mieli w dniu śmierci współmałżonka prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

Prawo do renty ma również małżonka rozwiedziona lub pozostająca w separacji, jeśli udowodni, że bezpośrednio przed śmiercią współmałżonka otrzymywała od niego alimenty na podstawie porozumienia między rozwiedzionymi/separowanymi (nie dotyczy to mężczyzny).

Ile wynosi renta rodzinna dla współmałżonka?

Renta rodzinna dla współmałżonka wynosi 85 proc. świadczenia zmarłego i nie może być niższa niż kwota minimalnej renty rodzinnej. Renta rodzinna od 1 marca 2024 ma wzrosnąć z 1588,44 zł do 1783,82 zł (przy waloryzacji 12,3 proc.), bowiem kwota ta jest co roku waloryzowana. Renta rodzinna może być zawieszona albo zmniejszona.

Dziedziczenie środków z OFE

Jeśli zmarły współmałżonek posiadał środki zgromadzone w Otwartych Funduszach Emerytalnych lub środki pochodzące z OFE na subkoncie w ZUS, spadkobiercy powinni wystąpić o ich wypłacenie. Należy sprawdzić, do jakiego OFE należał zmarły, i złożyć wraz z aktem zgonu wniosek o wypłacenie pieniędzy. Podobnie postępujemy ze środkami na subkoncie w ZUS.

Jak przejść na świadczenie małżonka

1. Złóż wniosek

Aby otrzymać rentę, musisz złożyć wniosek we właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub zameldowania oddziale lub inspektoracie ZUS. Wniosek możesz złożyć przez Internet, przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS.

W wypadku śmierci pracownika, to jego firma przygotowuje wniosek i przekazuje go do ZUS.

Co we wniosku:

• imię i nazwisko osoby zmarłej, po której ma być przyznana renta rodzinna,
• imiona i nazwisko członka rodziny ubiegającego się o rentę oraz datę i miejsce jego urodzenia,
• imiona rodziców,
• miejsce zamieszkania,
• adres pobytu i adres do korespondencji,
• numer PESEL.

2. Dołącz dokumenty

• akt zgonu,
• dokument potwierdzający datę urodzenia wnioskodawcy,
• odpis skrócony aktu małżeństwa,
• zaświadczenie o stanie zdrowia wdowy lub wdowca (wystawione przez lekarza, jeżeli przyznanie renty uzależnione jest od niezdolności do pracy),
• oświadczenie o pozostawaniu we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci współmałżonka, a gdy takiej wspólności nie było, dokument o ustaleniu prawa do alimentów na podstawie wyroku lub ugody sądowej,
• oświadczenie stwierdzające nieosiąganie przychodów albo
• zaświadczenie potwierdzające wysokość osiąganych przychodów z tytułu zatrudnienia, służby lub innej pracy zarobkowej albo prowadzenia pozarolniczej działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

Uwaga!

Gdy osoba zmarła była emerytem lub rencistą nie musisz kompletować dokumentacji dotyczącej jego zatrudnienia, bo ta jest już w aktach.

Renta wdowia – nowe świadczenie dla wdów i wdowców

Obywatelski projekt ustawy o rencie wdowiej jest złożony w Sejmie. Zasada w nim zawarta przedstawia się następująco: wdowa lub wdowiec otrzymywać będzie nowe świadczenie, które zostanie obliczone z uwzględnieniem jednego pełnego świadczenia dotychczasowego oraz 50 proc. świadczenia drugiego. Tak zsumowane świadczenia dadzą nową emeryturę dla wdowy lub wdowca, z jednym ograniczeniem – nie może być ona wyższa od trzykrotności przeciętnej emerytury. Przy zakładanej waloryzacji emerytur wskaźnikiem 12,3 proc., która nastąpi od 1 marca 2024 roku, maksymalna wysokość emerytury wdowy i wdowca może wynieść ok. 8,3-8,5 tys. zł.

Warianty renty wdowiej mogą być różne. Jeśli np. wdowa lub wdowiec nie ma własnych dochodów, to nowe świadczenie z ZUS będzie stanowiła suma własnego świadczenia jakie uzyska po śmierci współmałżonka w formie renty rodzinnej (maksymalnie 85 proc. emerytury zmarłego) oraz połowa tej emerytury po mężu. Gdyby jednak z rachunku wyszło, że korzystniej jest przejąć emeryturę współmałżonka, to do wyliczenia nowego świadczenia dodatkowo wzięte zostanie pod uwagę 50 proc. nabytej renty rodzinnej.

Gdy oboje małżonkowie przed śmiercią jednego z nich otrzymywali emerytury, nowe świadczenie zostanie ustalone w podobny sposób: cała emerytura (własna lub zmarłego – ta wyższa) oraz 50 proc. tej drugiej (znów: własnej lub zmarłego – tej niższej).