Wdowieństwo wiąże się z wieloma zmianami, w tym z pogorszeniem sytuacji materialnej. Śmierć małżonka oznacza nagłą utratę nie tylko bliskiej osoby, ale też często jedynego źródła dochodu lub istotnego wsparcia finansowego. W rezultacie wdowy i wdowcy często stają przed szeregiem wyzwań natury ekonomicznej.
Sytuacja ekonomiczna wdów i wdowców
Jednym z głównych problemów jest konieczność samodzielnego utrzymania domu lub mieszkania. Do tej pory wydatki były dzielone na dwie osoby, co pozwalało na utrzymanie odpowiedniego standardu życia. Po śmierci małżonka dochody zazwyczaj ulegają drastycznemu zmniejszeniu, co może prowadzić do trudności w opłacaniu rachunków, rat kredytów czy utrzymaniu dotychczasowego poziomu życia.
Zauważalne wsparcie finansowe dla osób po stracie małżonka może zapewnić wdowia emerytura, określana również mianem renty wdowiej. Umożliwi ona wybór pomiędzy własnym świadczeniem emerytalnym a świadczeniem zmarłej żony lub męża i dodanie do wybranego świadczenia 50 proc. tego, z którego się zrezygnowało. Z renty wdowiej będzie mógł skorzystać każdy, kto uzyskał prawo do emerytury lub renty z ZUS, KRUS, a także policyjnej, wojskowej lub wynikające z karty nauczyciela.
Zasady obowiązujące obecnie
W razie śmierci małżonka senior albo zachowuje własną emeryturę, albo decyduje się na 85 proc. emerytury zmarłego małżonka (renta rodzinna).
Osoba po stracie małżonka może zdecydować się na zachowanie swojej dotychczasowej emerytury. Ta opcja może być korzystna, jeśli emerytura zmarłego małżonka była niska lub jeśli osoba po stracie małżonka chce jak najszybciej wrócić do swojego dotychczasowego życia.
Osoba po stracie małżonka może również zdecydować się na rentę rodzinną, która stanowi 85% emerytury zmarłego małżonka. Renta rodzinna może być dobrym rozwiązaniem, jeśli emerytura zmarłego małżonka była wysoka lub jeśli osoba po stracie małżonka potrzebuje dodatkowego wsparcia finansowego.
Polecany artykuł:
Nowe zasady renty wdowiej
Zapowiadane od dawna renty wdowie będą wprowadzane stopniowo. W 2024 r. seniorzy nie otrzymają jeszcze wypłaty w docelowej wysokości, czyli całej swojej emerytury i połowy świadczenia po zmarłym małżonku. Nastąpić ma to w 2025 r., a nawet później. W tym roku otrzymają już jednak świadczenie w niższej wysokości, czyli np. całej swojej emerytury i 20 proc. świadczenia po małżonku (w zależności od poziomu wsparcia, który ma zostać ustalony). Ostateczna wysokość rent wdowich oraz to, od kiedy ruszą, będzie zależeć od ustawy wprowadzającej emerytury dla wdowy lub wdowca.
Renta wdowia po zmianach
Projekt ustawy został już przedstawiony Sejmowi i obecnie znajduje się w procesie legislacyjnym. Zgodnie z nowymi przepisami, renta ma wynosić 7600 złotych i nie będzie mogła przekroczyć trzykrotności miesięcznej kwoty średniej emerytury wypłacanej przez ZUS. Nowy projekt zakłada, że:
- wdowa lub wdowiec zachowaliby swoje świadczenie (emeryturę lub rentę z ZUS, z KRUS, wojskową lub policyjną) oraz powiększyliby je o 50 procent renty rodzinnej po zmarłej żonie lub mężu,
- mogliby też pobierać w całości rentę rodzinną oraz 50 procent swojego świadczenia. Ci, którzy nabyli prawo do renty rodzinnej oraz emerytury lub renty z ZUS, z KRUS, wojskowej lub policyjnej, mogliby wtedy wybrać korzystniejsze dla siebie świadczenie oraz 50 proc. świadczenia, z którego wolą zrezygnować.
Uwaga! Renta wdowia jest nowym świadczeniem, którym mają zostać objęci seniorzy jeszcze w tym roku. Jest to w zasadzie renta rodzinna w szczególnym wymiarze – przysługująca wdowie lub wdowcowi po zmarłym współmałżonku.
Wybór ważny głównie dla kobiet
Nowy projekt ustawy o rencie wdowiej daje większe możliwości finansowe. O co chodzi? Osoby pobierające rentę lub emeryturę z ZUS, KRUS, służb mundurowych lub na podstawie Karty Nauczyciela będą mogły wybrać:
- swoje świadczenie + 50% świadczenia zmarłego małżonka (jeśli jest ono korzystniejsze).
- całą rentę po zmarłym małżonku (jeśli jest ona korzystniejsza) + 50% swojego świadczenia.
Dlaczego to ważne? Dotychczas kobiety, których mężowie zmarli, miały mniej korzystne opcje niż mężczyźni wdowcy. Nowe rozwiązanie pozwoli wyrównać te różnice i zwiększyć dochody wdów. Szacuje się, że z nowego rozwiązania skorzysta ok. 1,5 mln kobiet.
Od kiedy renta wdowia?
Renta wdowia powinna wejść w życie jeszcze w 2024 roku. Wszystko wskazuje na to, że nowe świadczenie dla wdów i wdowców może zostać wprowadzone po okresie wakacyjnym. Nad nowym świadczeniem trwają prace, a przepisy mają zostać zatwierdzone jeszcze w tym roku.
Model kroczący wprowadzania w życie
Renta wdowia według obecnych zapowiedzi Lewicy najprawdopodobniej będzie miała model kroczący. Co to oznacza? To, że będzie wprowadzona nie od razu przy wskaźniku 50-procentowym, ale np. 20-procentowym, a w kolejnych latach wskaźnik ten byłby stopniowo podnoszony, aż do osiągnięcia docelowego 50-procentowego. Mówi się także o tym, że model kroczący mógłby wyglądać nieco inaczej. Renta wdowia byłaby mianowicie wypłacana w wysokości 15 proc. przez pierwsze sześć miesięcy po śmierci współmałżonka, przez kolejne sześć miesięcy wypłata wynosiłaby 20 proc., a dopiero po roku osiągnęłaby pełne 50 proc. świadczenia współmałżonka (lub własnego, gdyby wybrano odwrotną opcję).
Kryteria nowego świadczenia
Nowe świadczenie będzie przyznawane według określonych kryteriów dotyczących zdolności do wykonywania pracy, wieku lub też opieki nad najmłodszymi. Te wymogi to:
- wiek, czyli co najmniej 50 lat;
- niezdolność do pracy – w ciągu 5 lat od zgonu współmałżonka;
- lub (jeśli nie ma niezdolności do pracy) wychowywanie co najmniej jednego dziecka z prawem do renty rodzinnej;
- lub (jeśli nie ma niezdolności do pracy i nie wychowuje się co najmniej jednego dziecka z prawem do renty rodzinnej) udzielanie opieki dziecku bez zdolności do samodzielnego funkcjonowania.
Ważne! Co się zmienia?
Dotychczas osoby owdowiałe mogły wybierać między:
- Rentą rodzinną: 85% świadczenia zmarłego małżonka (z jednoczesną rezygnacją z własnego świadczenia).
- Dotychczasową rentą wdowią: 50% świadczenia zmarłego małżonka (przy zachowaniu własnego).
Teraz mamy dwa nowe warianty:
Opcja 1: 100% własnego świadczenia + 50% świadczenia zmarłego małżonka.
Opcja 2: 50% własnego świadczenia + 100% świadczenia zmarłego małżonka.
Renta wdowia rozszerzeniem renty rodzinnej
Renta rodzinna dla wdowy lub wdowca to możliwość uzyskania 85 proc. świadczenia po zmarłym małżonku, jednak wówczas rezygnujemy z własnego. Nowe przepisy mają dotychczasową rentę wdowią rozszerzyć. Będzie można skorzystać z dwóch opcji.
- Opcja 1: zachowanie 100 proc. swojego świadczenia i 50 proc. świadczenia po zmarłym małżonku;
- Opcja 2: zachowanie 50 proc. swojego świadczenia i 100 proc. świadczenia po zmarłym małżonku.
Pierwsza z opcji jest korzystniejsza dla tych, których świadczenie przewyższa kwotę świadczenia dla małżonka. Z kolei druga opcja jest dobra dla osób, których współmałżonek otrzymywał wyższe świadczenie, a więc zwykle dla wdów.
Renta wdowia: ile pieniędzy dostaniesz?
Proponowana ustawa wprowadza pewne limity. Wysokość renty wdowiej ma nie przekroczyć trzykrotności średniej miesięcznej emerytury w Polsce, obecnie wynoszącej ok. 3500 zł brutto. Beneficjenci nie dostaną zatem więcej niż określoną kwotę, ale limity będą zmieniać się w czasie, dlatego nie sposób mówić o jednej konkretnej kwocie. Obecnie trzykrotność ta przekracza 10 tys. zł brutto.
Renta wdowia 2024 przy wskaźniku 20 procent
Przykład 1:
Emerytura przyznana (własna) 2300 zł, druga emerytura (współmałżonka): 2700 zł. Renta wdowia to w tym wypadku 3000 zł plus 20 procent 2300 zł, czyli 3000 zł plus 460 zł. W sumie 3460 zł.
Przykład 2:
Emerytura przyznana (własna) 2600 zł, druga emerytura (współmałżonka): 3900 zł. Renta wdowia to w tym wypadku 3900 plus 20 procent 2600 zł, czyli 3900 zł plus 520 zł. W sumie 4420 zł.
Przykład 3:
Emerytura przyznana (własna): 4800 zł, druga emerytura (współmałżonka): 3100 zł. Renta wdowia to w tym wypadku 4800 zł plus 20 proc. 3100 zł, czyli4800 zł plus 620 zł. W sumie 5420 zł.
Docelowa renta wdowia (w 2025 roku) przy wskaźniku 50 procent
Przykład 1:
Emerytura przyznana (własna): 2300 zł, druga emerytura (współmałżonka): 4700 zł. Renta wdowia to w tym wypadku 4700 zł plus 50 procent 2300 zł, czyli 4700 zł plus 1150 zł. W sumie 5850 zł.
Przykład 2:
Emerytura przyznana (własna): 2600 zł, druga emerytura (współmałżonka): 2900 zł. Renta wdowia to w tym wypadku 2900 zł plus 50 procent 2600 zł, czyli 2900 zł plus 1300 zł. W sumie 4200 zł.
Przykład 3:
Emerytura przyznana (własna): 1990 zł, druga emerytura (współmałżonka): 3100 zł. Renta wdowia to w tym wypadku 3100 zł plus 50 proc. 1990 zł, czyli 3100 zł plus 995 zł. W sumie 4095 zł.
Podcasty
Playlisty tematyczne
