Spis treści
- Dodatek pielęgnacyjny
- Dodatki kombatancki i kompensacyjny
- Dodatek do emerytury za tajne nauczanie
- Dodatek do emerytury dla przymusowo zatrudnianych
- Dodatek dla weterana poszkodowanego
- Dodatek dla deportowanych
- Dodatki dla cywilnych ofiar wojny
- Ryczałt energetyczny
- Ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla
- Ekwiwalent pieniężny dla byłych pracowników kolejowych
- MAMA 4+
Dodatek pielęgnacyjny
Dodatek pielęgnacyjny jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym przez ZUS osobom całkowicie niezdolnym do pracy i samodzielnej egzystencji. Przysługuje on osobom, które nie mają możliwości samodzielnego wykonywania podstawowych czynności życiowych, takich jak: jedzenie, ubieranie się, mycie się, poruszanie się, korzystanie z toalety.
Dodatek pielęgnacyjny przyznawany jest na wniosek osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie o stanie zdrowia (druk OL-9) wydane przez lekarza orzecznika ZUS.
Wysokość dodatku pielęgnacyjnego od 1 marca 2023 r. do 29 lutego 2024 r. wynosi 294,39 zł, a od 1 marca 2024 roku ma wynosić 324,39 zł.
Dodatki kombatancki i kompensacyjny
Dodatek kombatancki przysługuje osobom, które pobierają emeryturę lub rentę i są kombatantami lub ofiarami represji. Osobom będącym wdowami lub wdowcami po kombatantach lub ofiarach represji przysługuje dodatek kompensacyjny. Stanowi on zawsze 15 proc. dodatku kombatanckiego, który jest waloryzowany, a zatem i podwyższany co roku 1 marca. Aby otrzymywać te dodatki, trzeba złożyć wniosek do ZUS. Według projektu ustawy budżetu na 2024 rok, dodatek kombatancki zostanie podniesiony z 294,39 zł do ok. 320 zł, a dodatek kompensacyjny z 44,16 zł do ok. 48 zł.
Dodatek do emerytury za tajne nauczanie
Taki dodatek ZUS przyznaje osobie, która jest nauczycielem i spełnia odpowiednie warunki, a konkretnie, w czasie okupacji prowadziła tajne nauczanie. Jest to dodatek do emerytury lub renty w wysokości 10 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kwartale kalendarzowym poprzedzającym termin ostatniej waloryzacji emerytur i rent. W związku z tym, że waloryzacja emerytur i rent następuje od 1 marca, to w 2024 roku dodatek za tajne nauczanie będzie przysługiwał w wysokości 294,39 zł do 28 lutego 2024 roku, a od 1 marca 2024 roku w wysokości ok. 320 zł.
Dodatek do emerytury dla przymusowo zatrudnianych
Jest to świadczenie pieniężne dla byłych żołnierzy przymusowo zatrudnianych przed 1960 rokiem. Przysługuje, jeśli było się:
- żołnierzem zastępczej służby wojskowej i w latach 1949-1959 zostało się przymusowo zatrudnionym w kopalniach węgla, kamieniołomach lub w zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranowych,
- żołnierzem z poboru w 1949 r. wcielonym do ponadkontyngentowych brygad „Służby Polsce” i zostało się przymusowo zatrudnionym w kopalniach węgla i kamieniołomach,
- żołnierzem przymusowo zatrudnionym w batalionach budowlanych w latach 1949–1959.
Ten dodatek także jest przyznawany na wniosek i wypłacany co miesiąc z emeryturą lub rentą. Do wniosku o dodatek dla przymusowo zatrudnionych trzeba dołączyć zaświadczenie z Komendy Uzupełnień Wojskowych potwierdzające rodzaj i okres zatrudnienia przymusowego. Dodatek taki, przysługujący bez względu na okres trwania przymusowego zatrudnienia, to aktualnie 294,39 zł, od 1 marca 2024 będzie zwaloryzowany.
Dodatek dla weterana poszkodowanego
Weteran poszkodowany to ktoś, kto na podstawie skierowania brał udział w działaniach poza granicami państwa (np. w misji pokojowej lub stabilizacyjnej) i doznał uszczerbku na zdrowiu w następstwie wypadku pozostającego w związku z tymi działaniami albo choroby nabytej podczas wykonywania tych działań gdy z ich tytułu przyznano mu świadczenia odszkodowawcze. Dodatek ten przyznawany jest na wniosek, oblicza się go od kwoty najniższej emerytury, a jego wysokość zależy od ustalonego procentu uszczerbku na zdrowiu (jest to 10-80 proc. podstawy wymiaru).
Podstawę wymiaru dodatku dla weterana poszkodowanego stanowi najniższa emerytura, która w 2023 roku wynosiła 1588,44 zł brutto, a od 1 marca 2024 roku prawdopodobnie zostanie zwaloryzowana do wysokości ok. 1784 zł.
Dodatek dla deportowanych
Jest dodatkiem dla osób deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR i dotyczy osób, które były represjonowane. Aby osoba została uznana za represjonowaną, musi spełnić przynajmniej jeden z poniższych warunków:
- w latach 1939-1945 być osadzonym/osadzoną w obozie pracy przymusowej z przyczyn politycznych, narodowościowych, rasowych lub religijnych,
- zostać deportowanym/deportowaną (czyli wywiezioną) do pracy przymusowej – na co najmniej 6 miesięcy – w granicach państwa polskiego przed 1 września 1939 r. lub z terytorium państwa polskiego do III Rzeszy i na tereny przez nią okupowane w latach 1939–1945 lub do ZSRR i na tereny przez niego okupowane od 17 września 1939 r. do 5 lutego 1946 r. lub później (do końca 1948 r.) z terytorium państwa polskiego w jego obecnych granicach.
Uwaga! Dodatek dla osób deportowanych można dostać tylko wtedy, gdy w czasie podlegania represjom miało się (i nadal się ma) polskie obywatelstwo.
Wysokość świadczenia pieniężnego dla osób deportowanych zależy od tego, ile pełnych miesięcy przepracowało się przymusowo. Przysługuje za każdy miesiąc pracy (co najmniej 6 miesięcy), nie więcej jednak niż za 20 miesięcy pracy przymusowej. Świadczenie pieniężne dla osób deportowanych jest co roku waloryzowane. Aktualnie wypłacane jest w wysokości od 14,76 zł do 279,71 zł. Aby otrzymywać dodatek dla osób deportowanych, trzeba złożyć wniosek do ZUS.
Dodatki dla cywilnych ofiar wojny
Świadczenia dla cywilnych niewidomych ofiar działań wojennych:
Przysługuje osobom będącym cywilnymi niewidomymi ofiarami działań wojennych. By go otrzymywać, trzeba złożyć wniosek do ZUS. Świadczenie jest równe wysokości renty socjalnej (równej najniższej emeryturze). Aktualnie to 1 588,44 zł. Co roku jest podwyższane od miesiąca w którym przeprowadzana jest waloryzacja.
Uwaga! Osoba uprawniona do dodatku dla cywilnych ofiar wojny, która ma orzeczoną przez lekarza orzecznika ZUS niezdolność do samodzielnej egzystencji, dodatkowo ma prawo do wyższego o 50 proc. dodatku pielęgnacyjnego.
Ryczałt energetyczny
Ryczałt energetyczny to dodatek do emerytury, który przysługuje osobom, które są:
- kombatantem i inną osobą uprawnioną,
- żołnierzem zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach oraz zakładach pozyskiwania rud uranowych i batalionach budowlanych,
- wdową lub wdowcem – emerytem i rencistą, pozostałym po kombatantach i innych osobach uprawnionych,
- wdową po żołnierzach przymusowo zatrudnianych, pobierającą emeryturę lub rentę.
Według projektu ustawy budżetu na 2024 rok, ryczałt energetyczny ZUS w 2024 roku wyniesie 255,17 zł. Kwota ta nie ulegnie zmianie w stosunku do 2023 roku.
Ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla
Przysługuje emerytom i rencistom, którzy uzyskali emeryturę i rentę przed 1 stycznia 2007 r. i byli wtedy uprawnieni do bezpłatnego węgla z kopalń całkowicie zlikwidowanych. Przysługuje też wdowom, wdowcom i sierotom mającym ustalone prawo do renty rodzinnej. Podobni uprawnieni mogą liczyć na ekwiwalent pieniężny przyznawany z tytułu prawa do bezpłatnego węgla dla osób uprawnionych z przedsiębiorstw robót górniczych. Ekwiwalent na węgiel przyznawany jest na wniosek.
Ekwiwalent pieniężny dla byłych pracowników kolejowych
Byłym pracownikom kolei przysługuje ekwiwalent pieniężny za prawo do bezpłatnego węgla (deputat węglowy). Przysługuje on także członkom rodziny byłego pracownika kolejowego, którzy pobierają po nim rentę rodzinną. Ekwiwalent wypłacany jest na wniosek, a oblicza się go na podstawie przeciętnej średniorocznej ceny detalicznej tony węgla kamiennego w roku, który poprzedza rok wypłaty ekwiwalentu.
MAMA 4+
Mama 4+ to rodzicielskie świadczenie uzupełniające, które przysługuje osobom, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny (60 lat kobiety i 65 lat mężczyźni) urodziły i wychowały, lub wychowały, co najmniej czworo dzieci i nie nabyły prawa do emerytury albo ich emerytura jest niższa od najniższej emerytury.
Świadczenie jest wypłacane w wysokości najniższej emerytury, która w 2023 wynosiła 1588,44 zł brutto i jest co roku waloryzowana. Po waloryzacji 1 marca 2024 kwota świadczenia wyniesie ok. 1780 zł brutto.
Świadczenie Mama 4+ jest świadczeniem niezależnym od innych świadczeń, które przysługują rodzicom, takim jak rodzicielskie świadczenie przysługujące z tytułu urodzenia dziecka, zasiłek macierzyński czy urlop wychowawczy.
Jeśli ojciec ubiega się o rodzicielskie świadczenie uzupełniające, w oświadczeniu musi wskazać datę zgonu matki dzieci albo datę porzucenia przez nią dzieci albo zaprzestania ich wychowywania przez długi okres i potwierdzić to dokumentami.
Aby otrzymać rodzicielskie świadczenie uzupełniające, należy złożyć wniosek. Do wniosku należy dołączyć:
- informację o numerach PESEL dzieci,
- oświadczenie wnioskodawcy o sytuacji osobistej, rodzinnej, majątkowej i materialnej,
- orzeczenie sądu o powierzeniu sprawowania pieczy zastępczej nad dzieckiem,
- inne dokumenty, które mogą mieć wpływ na przyznanie świadczenia.
Podcasty
Playlisty tematyczne
