Spis treści
Wydatki publiczne osiągnęły poziom 49,4 proc. PKB (Produktu Krajowego Brutto), co oznacza przekroczenie średniej unijnej i wyraźnie więcej niż w krajach naszego regionu. To najszybszy wzrost w całej Unii Europejskiej na przestrzeni ostatnich lat.
Emerytury i renty pochłaniają najwięcej
Najwięcej z budżetu państwa pochłaniają emerytury i renty – 13 369 złotych na każdego mieszkańca. To kwota większa niż łączne wydatki na ochronę zdrowia (5 762 zł) i edukację (5 076 zł).
Szczegółowe zestawienie wydatków na świadczenia emerytalno-rentowe:
- Emerytury z ZUS: 8 112 zł na osobę
- Renty z ZUS i KRUS: 1 730 zł na osobę
- Emerytury z KRUS: 481 zł na osobę
- Emerytury służb mundurowych: 855 zł na osobę
- Trzynaste i czternaste emerytury: 800 zł na osobę
Polska przeznacza na świadczenia emerytalne znacznie więcej niż inne kraje regionu, a problem pogłębia się wraz z szybkim starzeniem się społeczeństwa.
Rosnący koszt obsługi długu publicznego
Niepokojąco rośnie pozycja obsługi długu publicznego. W 2024 roku koszt odsetek wyniósł średnio 2 139 złotych na osobę. Choć niektórzy argumentują, że wyższe odsetki to "więcej pieniędzy w kieszeniach obywateli" posiadających obligacje skarbowe, prawda jest taka tylko przy założeniu egalitarnej struktury właścicielskiej długu.
Polecany artykuł:
Wojsko to nie główny winowajca wzrostu wydatków
Często słyszymy, że za wzrost wydatków odpowiada wojsko. Faktycznie nakłady na obronę sięgnęły 3,8 proc. PKB – najwięcej w NATO – jednak stanowią zaledwie 14 proc. całkowitego wzrostu wydatków od czasu agresji Rosji na Ukrainę. Na mieszkańca wydatki na wojsko wyniosły 3 585 zł.
Prawdziwy ciężar stanowią rosnące transfery socjalne, które systematycznie powiększają deficyt budżetowy i zadłużenie państwa.
Inne znaczące pozycje budżetowe
Struktura pozostałych wydatków na mieszkańca:
- Ochrona zdrowia: 5 762 zł
- Edukacja (przedszkola, szkoły): 4 070 zł
- Pomoc społeczna: 4 284 zł
- Program 500+: 1 705 zł
- Infrastruktura drogowa: 1 978 zł (krajowe + samorządowe)
- Administracja: 2 153 zł (rządowa + samorządowa)
- Składka do UE: 874 zł
Pytanie o efektywność i przyszłość
"Rachunek od Państwa" nie jest apelem o cięcia budżetowe, ale o uczciwość wobec obywateli i refleksję nad efektywnością wydatków. Każda złotówka ma swoją cenę – płaconą dziś podatkami, a jutro coraz wyższymi odsetkami od długu publicznego.
Kluczowe pytanie brzmi: czy obecna wielkość i struktura wydatków naprawdę najlepiej służy rozwojowi Polski i przyszłym pokoleniom? Przy starzejącym się społeczeństwie i rosnących kosztach obsługi długu, debata o racjonalizacji wydatków publicznych staje się koniecznością.
Obecny trend może prowadzić do spirali zadłużenia, gdzie przyszłe pokolenia będą musiały spłacać coraz wyższe koszty dzisiejszych decyzji fiskalnych.
Podcasty
Playlisty tematyczne
