Czytaj również:
- QUIZ PRL. Syrena 105, czyli kultowe auto PRL. Tego o Syrence na pewno nie wiesz!
- Motoryzacyjne cuda PRL-u: QUIZ o Fiacie 125p. Zdobędziesz maksa?
QUIZ PRL. Czy pamiętasz Poloneza? Samochód marzenie milionów Polaków?
W naszym przebojowym cyklu QUIZY SE tym razem QUIZ z czasów PRL, który przypomni Ci czasy, gdy samochód był marzeniem, a nie codziennością - sprawdź, czy pamiętasz kultowe modele Poloneza z FSO, które jeździły po polskich drogach w czasach Polski Ludowej!
Początki projektu Polonez
W drugiej połowie lat 70. XX wieku polski przemysł motoryzacyjny stał przed wyzwaniem stworzenia polskiego samochodu średniej klasy. FSO (Fabryka Samochodów Osobowych) potrzebowała następcy dla przestarzałej już Warszawy, która bazowała na przedwojennych rozwiązaniach technicznych.
Prace nad nowym modelem rozpoczęły się w połowie dekady gierkowskiej, kiedy władze PRL intensywnie rozwijały motoryzację indywidualną. Celem było stworzenie pojazdu, który wypełniłby lukę między małym Fiatem 126p (maluchem) a dużym Fiatem 125p.
"Ten wielki minus miał same plusy" - uśmiecha się Waldemar (72), wspominając swoje wojaże Polonezem.
Współpraca z Fiatem i rozwój konstrukcji
Podobnie jak w przypadku innych polskich samochodów tamtego okresu, także przy Polonezie zdecydowano się na współpracę z włoską firmą Fiat. Nowy samochód miał wykorzystywać sprawdzone podzespoły techniczne, ale otrzymać autorskie polskie nadwozie.
Projekt zakładał połączenie:
- Włoskiej mechaniki (silnik, skrzynia biegów, zawieszenie)
- Polskiego stylistycznie nadwozia typu hatchback
- Nowoczesnych jak na ówczesne standardy rozwiązań
Wprowadzenie do produkcji
Polonez został oficjalnie zaprezentowany w 1978 roku, stając się pierwszym polskim samochodem średniej klasy produkowanym seryjnie po wojnie. Auto wyróżniało się:
- Nadwoziem typu hatchback - nowoczesnym rozwiązaniem w tamtych czasach
- Przestronnym wnętrzem - znacznie większym niż w maluchu
- Bagażnikiem dostępnym z tylnej klapy - praktyczne rozwiązanie
- Silnikiem o pojemności 1.5 litra - zapewniającym lepsze osiągi niż maluch
"Kochałam ten mocny i pakowny samochód, tylko trzeba było siłacza, żeby skręcić. Mało sobie ramion nie wyrwałam podczas jazdy" - wspomina Ludmiła (78), która na początku lat 90. jeździła Polonezem, zaopatrując nim swój sklep i pracownię odzieżową.
System sprzedaży i dostępność
Polonez, podobnie jak inne polskie samochody, był sprzedawany w systemie przedpłat. Z dokumentów wynika, że w latach 1982-1985 planowano sprzedaż Poloneza w następujących ilościach:
- 1982-1983: po 15 tysięcy sztuk rocznie
- 1984: 25 tysięcy sztuk
- 1985: 30 tysięcy sztuk
Samochód był dostępny przez:
- System przedpłat PKO z kilkuletnim oczekiwaniem
- Sprzedaż ekspresową za wyższą cenę
- Giełdy samochodowe (często po cenach znacznie przewyższających oficjalne)
Ceny i dostępność ekonomiczna
W latach 80. Polonez był pojazdem dla lepiej sytuowanych. Nowy Polonez kosztował oficjalnie 2,5 miliona złotych, co stanowiło równowartość kilkudziesięciu miesięcznych pensji. Na giełdach samochodowych ceny mogły być nawet pięciokrotnie wyższe.
Wersje i modernizacje
Przez lata produkcji Polonez przeszedł szereg modernizacji:
- Polonez 1500 - wersja podstawowa
- Polonez 1300 - z mniejszym silnikiem
- Polonez Caro - wersja komfortowa z lat 80.
- Wersje specjalne - w tym pickup i kombi
Problemy jakościowe
Podobnie jak inne pojazdy produkowane w PRL, Polonez borykał się z problemami jakościowymi. Dokumenty z końca lat 80. wskazują, że:
- Ponad 40 proc. nowych Polonezów wymagało reklamacji
- Główne problemy dotyczyły elektroniki, lakiernictwa i wykończenia
- Klienci często decydowali się na zakup aut z usterkami ze względu na długie kolejki
"To był świetny samochód, jak czołg mógł pokonać każde wertepy, a nie miał napędu na cztery koła. Niestety jak postał nocą na ulicy, to rano nie można go było odpalić. Akumulator miał fatalny" - mówi Jan (81), który pod koniec lat 80. jeździł Polonezem Caro.
Znaczenie społeczne i kulturowe
Polonez szybko stał się symbolem statusu społecznego w PRL. Posiadanie tego samochodu świadczyło o:
- Wyższej pozycji materialnej właściciela
- Dostępie do "lepszych kanałów" dystrybucji
- Aspiracjach do zachodniego stylu życia
Auto często pojawiało się w kulturze popularnej jako symbol "lepszego życia" w socjalizmie. Popularną wersję nadwozia nazwano "Borewicz" - od komisarza Borewicza, bohatera kultowego serialu "07 zgłoś się", który właśnie takim autem przemierzał ulice w pościgu za przestępcami.
Eksport i znaczenie gospodarcze
Polonez był również ważnym towarem eksportowym. Część produkcji trafiała na rynki zagraniczne, przynosząc Polsce dewizowe wpływy. Samochód eksportowano głównie do krajów bloku wschodniego, ale także na niektóre rynki zachodnie.
Koniec produkcji
Produkcja Poloneza została zakończona w 1998 roku, już w wolnej Polsce. Łącznie wyprodukowano około 1,1 miliona egzemplarzy tego modelu, co czyni go jednym z najliczniej produkowanych polskich samochodów.
Polonez dzisiaj
Obecnie Polonez jest obiektem kultu motoryzacyjnego:
- Kolekcjonerzy poszukują dobrze zachowanych egzemplarzy
- Odbywają się zloty miłośników tego modelu
- Auto stało się symbolem polskiej motoryzacji okresu PRL
- Wzbudza nostalgię za czasami, gdy posiadanie samochodu było prawdziwym osiągnięciem
Dziedzictwo Poloneza
Polonez pozostaje ikoną polskiej motoryzacji - symbolem czasów, gdy każdy samochód był marzeniem, a jego posiadanie wymagało lat oszczędzania i cierpliwego oczekiwania. Jego historia doskonale ilustruje realia gospodarki niedoboru i aspiracje konsumpcyjne Polaków w ostatnich dekadach PRL.
Dziś Polonez jest przypomnieniem drogi, jaką przeszła polska motoryzacja - od czasów, gdy samochód był luksusem dostępnym dla nielicznych, do współczesności, gdzie auto stało się codziennym narzędziem transportu. Jeśli czujesz się gotowy/gotowa, rozwiąż nasz quiz o tajemnicach kultowej marki samochodu:
QUIZ PRL. Czy pamiętasz Poloneza? Samochód marzenie milionów Polaków?
Podcasty
Playlisty tematyczne
