Raz w roku masz prawo do nieprzerwanego płatnego urlopu wypoczynkowego i nie możesz się go zrzec.
Sprawdź, ile wolnego ci przysługuje
To, ile w danym roku masz urlopu, zależy od twojego stażu pracy.
Masz prawo do:
- 20 dni - jeśli pracujesz krócej niż 10 lat,
- 26 dni - po 10 latach pracy.
Do lat pracy wlicza się lata nauki:
- w zasadniczej lub innej równorzędnej szkole zawodowej - przewidziany programem nauczania czas nauki, maksymalnie 3 lata;
- w szkole ogólnokształcącej - 4 lata;
- w średniej szkole zawodowej - przewidziany programem nauczania czas nauki, maksymalnie 5 lat;
- w szkole policealnej - 6 lat;
- w szkole wyższej - 8 lat.
Okresów tych nie sumuje się, lecz wybiera właściwy (jeśli np. skończyłeś studia - 8 lat). Do dni urlopu nie wliczasz sobót i niedziel oraz świąt, lecz tylko dni robocze.
Na niepełnym etacie
Jeśli pracujesz na część etatu, pracodawca ustala ci urlop proporcjonalnie do twego czasu pracy (musi przy tym zaokrąglać niepełny dzień urlopu w górę, do pełnego dnia) - np. jeśli masz pół etatu i 10-letni staż pracy, przysługuje ci prawo do 13 dni urlopu wypoczynkowego, a ze stażem poniżej 10 lat - do 10 dni wypoczynku.
Więcej niż 26 dni
Niektórzy pracownicy mają prawo do dodatkowych urlopów albo do urlopów w zwiększonym wymiarze, np. niepełnosprawni, inwalidzi wojenni, kombatanci, ofiary represji, sędziowie, nauczyciele, policjanci, strażacy.
Zatrudnienie na dwóch etatach
Gdy pracujesz na dwóch etatach, masz prawo do oddzielnych urlopów u obu pracodawców - każdy z nich, uwzględniając twój staż pracy i wymiar zatrudnienia, powinien ustalić, ile dni wypoczynku ci się należy.
Pracownik tymczasowy ma prawo do urlopu
Jeśli jesteś pracownikiem tymczasowym, przysługuje ci urlop wypoczynkowy w wymiarze 2 dni za każdy miesiąc pracy w firmie (bez względu na to, czy pracujesz na cały etat, czy tylko na część), do której agencja cię skierowała. Masz do niego prawo, jeśli pracujesz co najmniej przez miesiąc (u jednego lub kilku pracodawców) na podstawie umowy o pracę zawartej z agencją pracy tymczasowej. Jeżeli to będzie krótszy okres (np. tylko przez 15 dni), niestety nie możesz dostać za ten czas urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnie niższym. Jeżeli natomiast będzie pracował przez 6 miesięcy lub dłużej, możesz skorzystać z urlopu na żądanie. Gdy nie wykorzystasz urlopu wypoczynkowego w okresie wykonywania pracy tymczasowej, agencja wypłaca ci ekwiwalent pieniężny w zamian za ten urlop lub jego niewykorzystaną część.
Ile dla pracownika sezonowego
Jeśli pracujesz sezonowo, przysługuje ci urlop tak jak pozostałym pracownikom. Przy ustalaniu dni urlopu uwzględnia się staż pracy, okres nauki i inne okresy zaliczane do wymiaru urlopu wypoczynkowego "zwykłym" pracownikom, np. okres prowadzenia gospodarstwa rolnego czy pobierania zasiłku dla bezrobotnych.
Urlop na żądanie
Możesz wziąć wolne bez planowania i umawiania się z szefem. Co roku możesz skorzystać nawet z czterech dni tzw. urlopu na żądanie. Wystarczy, że najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia powiadomisz o tym pracodawcę. Urlop możesz zgłosić w dowolnym terminie, ustnie, telefonicznie, e-mailem, a nawet SMS-em (ważne jest, aby pracodawca został o tym skutecznie powiadomiony). Nie musisz uzasadniać swojego żądania jakimikolwiek przyczynami, a przepisy nie uprawniają szefa do oceny zasadności twego żądania ani odmowy udzielenia urlopu z uwagi na potrzeby pracodawcy. Urlop na żądanie możesz wykorzystać cztery razy po jednym dniu, jednorazowo lub np. w dwóch częściach. Nie są to dodatkowe dni urlopu wypoczynkowego, ale wliczają się do przysługującego ci w danym roku wymiaru. Limit czterech niewykorzystanych dni urlopu na żądanie nie przechodzi na kolejny rok kalendarzowy, ale w nowym roku masz prawo do nowych czterech dni urlopu na żądanie.
Kiedy jesteś w okresie wypowiedzenia
Pracodawca może wysłać cię na urlop w okresie wypowiedzenia umowy o pracę i nie możesz mu odmówić. Musi jednak udzielić go proporcjonalnie do okresu przepracowanego w firmie.
W pierwszej pracy
Jeśli rozpocząłeś pierwszą w życiu pracę, możesz wziąć wolne już po miesiącu - w wymiarze 1/12 urlopu przysługującego ci po przepracowaniu roku, czyli 1,66 dnia (1/12 x 20 dni). Pracodawca udziela ci wtedy urlopu w wymiarze godzinowym (13 godzin i 17 minut). Natomiast od początku następnego roku możesz od razu iść na 20-dniowy urlop, jeśli tylko zgodzi się na to pracodawca.
Gdy zmieniasz pracę
Przy zmianie pracy urlop dzielony jest proporcjonalnie do czasu przepracowanego u danego pracodawcy.
Jeśli np. pracę zmieniasz w czerwcu, urlop dostaniesz za 5 miesięcy w wymiarze 5/12 całości. Pozostały (7/12) wykorzystasz w nowej firmie. Ale gdy cały urlop wykorzystasz w starej pracy, w nowej nie dostaniesz już nic. Kolejny urlop należy ci się dopiero z początkiem nowego roku. Podobnie przy zatrudnieniu na umowę na czas określony. Dostaniesz urlop liczony proporcjonalnie do okresu, na jaki umowa została zawarta.
Gdy dopadnie cię choroba
Jeśli podczas urlopu zachorujesz, możesz go przedłużyć (o każdy dzień zwolnienia lekarskiego) lub odebrać w innym terminie.
Gdy wezwie cię szef
Szef może cię odwołać z wypoczynku, gdy ma specjalne uzasadnienie - np. gdy podczas twojej nieobecności w firmie zdarzyło się coś, co powoduje, że twoja obecność w pracy stała się konieczna, a jednocześnie okoliczności tych nie można było przewidzieć w chwili rozpoczynania przez ciebie urlopu. Ale wtedy firma pokrywa ewentualne koszty, jakie poniosłeś z powodu przerwania urlopu, np. musi zwrócić opłaty za niewykorzystany, a opłacony pobyt wraz z kosztami przejazdu.
Masz obowiązek niezwłocznie przerwać urlop i zgłosić się do pracy. Jeśli tego nie zrobisz, musisz się liczyć z konsekwencjami, np. umowa o pracę może być rozwiązana w trybie natychmiastowym lub możesz zostać ukarany jedną z kar przewidzianych w kodeksie pracy.
Podcasty
Playlisty tematyczne
