Chroń własność intelektualną swojej firmy

Polscy przedsiębiorcy nie doceniają korzyści wiążących się z wytwarzaniem i zastrzeganiem własności intelektualnej w firmie. A przecież wszystko, co powstaje w twojej głowie i dzięki twojej pracy nabiera materialnego kształtu, to również majątek twojej firmy, niezależnie, czy ukaże się w postaci szkicu, planu, przedmiotu, projektu czy książki lub filmu. Każda działalność: literacka, artystyczna, naukowa czy przemysłowa przynosi owoce. I dlatego aby ustrzec je przed niepowołanym wykorzystaniem – warto je chronić!

MAPA ŚWIATA INNOWACJI

Jak informuje „Poradnik przedsiębiorcy – ochrona własności przemysłowej" wydany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości: największy rynek patentowy istnieje w Stanach Zjednoczonych. Co roku pod ochronę trafia tam około 200 tysięcy wynalazków. Z tego tych pochodzących od polskich firm – raptem kilkanaście. W tym samym czasie inne kraje rejestrują ich tam po kilkaset. Na rynku europejskim jest podobnie. Rocznie w Europejskim Urzędzie Patentowym na 80 tysięcy zgłoszeń wynalazcy polscy uzyskują około 10 patentów. Źródłem tego problemu jest sytuacja na rodzimym polskim rynku. Nawet w najbardziej rozwiniętych przemysłowo województwach liczba zgłoszeń ledwo przekracza setkę. To niewiele, jeśli uzmysłowimy sobie, że na ich terenie działają tysiące firm.

ŚWIADOMOŚĆ I MOŻLIWOŚCI

Sięgając w przeszłość, odnajdziemy wspaniałe przykłady polskiej innowacyjności. Rejestr Urzędu Patentowego RP z roku 1937 zawiera wpis patentu nr 24542 na podkowę z metalu i gumy. W roku 1946 pod numerem 33210 widnieje patent na szynę kolejową składaną. Świadomość dawnych polskich przedsiębiorców, że konkurencyjność ich firmy rośnie wraz z zaangażowaniem w tworzenie i ochronę dóbr niematerialnych, jest przykładem dla współczesnych biznesmenów. Przekłada się to na rosnące zainteresowanie możliwością uzyskania ochrony własności przemysłowej. Potrzebne jest więc wsparcie dla tych, którzy mierzą wysoko i planują wdrożenie światowych standardów zarządzania własnością intelektualną.

ZALETY OCHRONY WŁASNOŚCI

Posiadanie patentów na wynalazki, praw ochronnych na wzory użytkowe czy praw z rejestracji wzorów przemysłowych w majątku przedsiębiorstwa oznacza dla ciebie jako właściciela wiele korzyści:

- przede wszystkim masz prawo wyłącznego zarobkowego i zawodowego korzystania z przedmiotów własności przemysłowej, staje się ono niedostępne dla twojej konkurencji;
- wzrasta dochód przedsiębiorstwa: gdy udzielasz licencji na korzystanie innym firmom lub też jeśli odsprzedaż swój patent;
- wzmacniasz pozycję swojej firmy na rynku, jej pozytywny wizerunek i reputację;
- podnosisz poziom innowacyjności przedsiębiorstwa;
- otwierasz się na międzynarodową współpracę

O PATENCIE, PRAWIE OCHRONNYM I PRAWIE Z REJESTRACJI

1.Wynalazki, wzory użytkowe i wzory przemysłowe są przedmiotami ochrony, na które Urząd Patentowy RP udziela praw wyłącznych. Na wynalazki udzielane są patenty, a na wzory użytkowe – prawa ochronne. Na wzór przemysłowy udziela się prawa z rejestracji.
2.Zgłoszenia można dokonać: osobiście, pocztą, faksem lub elektronicznie.
3.Patent, prawo ochronne i prawo z rejestracji pozwalają na wyłączne korzystanie (monopol) w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Potwierdzeniem istnienia patentu jest opublikowany dokument patentowy, składający się z opisu patentowego obejmującego opis wynalazku, zastrzeżenia patentowe i rysunki (jeśli są). Udzielenie prawa ochronnego na wzór użytkowy stwierdza się przez wydanie świadectwa ochronnego obejmującego opis ochronny (opis wzoru użytkowego, zastrzeżenia ochronne, rysunki). Udzielenie prawa z rejestracji wzorów przemysłowych stwierdza się przez wydanie świadectwa rejestracji.
4. Udzielone patenty podlegają wpisowi do rejestru patentowego, prawa ochronne –do rejestru wzorów użytkowych, a prawa z rejestracji wzorów przemysłowych – do rejestru wzorów przemysłowych.
5. Ochrona wynalazku trwa 20 lat od daty zgłoszenia, natomiast ochrona wzoru użytkowego –10 lat od daty zgłoszenia. Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego udzielane jest na okres 25 lat.
6. Warunkiem utrzymania ochrony jest prawidłowe wnoszenie opłat za kolejne okresy ochrony. Opłata rośnie z latami. Za patent wzrasta stopniowo od 480 zł w pierwszym okresie ochrony do 1550 zł w ostatnim – 20. roku. Opłata za ochronę wzoru użytkowego rozpoczyna się od 250 zł w pierwszych trzech latach i w ostatnim okresie wynosi 1100 zł. Opłaty za prawo z rejestracji wzoru przemysłowego podzielono na pięć pięcioletnich okresów: od 400 zł do 4000 zł. Urząd Patentowy RP pobiera także jednorazową opłatę na etapie zgłoszenia przed wydaniem decyzji o udzieleniu prawa.
7. Ochrona jest prawem terytorialnym ograniczonym granicami geograficznymi danego państwa lub regionu, w którym został udzielony. Na terytorium RP można ją uzyskać w trybie krajowym, a także stosując procedurę europejską lub międzynarodową (PCT). Procedura krajowa jest to postępowanie realizowane bezpośrednio przed urzędem patentowym kraju, w którym chce się uzyskać ochronę. Istotą procedury europejskiej (regionalnej) jest uzyskanie patentu w państwach europejskich. Realizowana jest ona przed Europejskim Urzędem Patentowym. Jego decyzja wywołuje we wskazanych przez zgłaszającego państwach sygnatariuszach takie skutki, jak gdyby były tam udzielone poszczególne patenty krajowe. Zgłoszeniami międzynarodowymi określa się zgłoszenia w procedurze PCT. Zasadą tego systemu jest to, że zgłaszający, ubiegając się o patent w kilku państwach, dokonuje jednego zgłoszenia – w krajowym urzędzie patentowym lub organizacji międzynarodowej.

PATENTY SĄ UDZIELANE – bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które są nowe w skali światowej, mają charakter techniczny, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania. Wyróżnia się cztery kategorie wynalazków: produkty, urządzenia, sposoby i zastosowania. Opatentować można na przykład sposób i urządzenie do przemysłowej produkcji miodu naturalnego, wynalazek, jakim jest termiczna listwa panelowa czy dokólna gąsienica samochodowa.

WZOREM UŻYTKOWYM jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Przykładem może być wzór użytkowy autonomicznego odkurzacza samosprzątającego, panelu ściennego i podłogowego termiczno-akustycznego czy pojemnika na jedzenie.

WZOREM PRZEMYSŁOWYM jest nowa i mająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego część, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Wzory przemysłowe mają zastosowanie w szerokiej gamie produktów: od luksusowych po przedmioty codziennego użytku, od drobnych przedmiotów po budowle architektoniczne.

UNIJNE WSPARCIE NA OCHRONĘ

Procedury zgłoszenia i utrzymania patentu, prawa ochronnego i prawa z rejestracji wymagają zainwestowania pewnych środków finansowych. Nie każde przedsiębiorstwo może sobie na to pozwolić. Uruchomione zostały więc konkursy, w których można starać się o dotację z Funduszy Europejskich na ochronę własności przemysłowej. To wielka szansa dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw.

PROGRAM INTELIGENTNY ROZWÓJ

W ramach POIR można otrzymać wsparcie na uzyskanie ochrony prawa własności przemysłowej w trybie krajowym, regionalnym, unijnym lub międzynarodowym, z wyjątkiem sytuacji, w której ochrona ograniczałaby się do terytorium Polski. Można starać się ośrodki na pokrycie kosztów związanych z uzyskaniem patentów, praw ochronnych na wzory użytkowe oraz praw z rejestracji na wzory przemysłowe, w tym zakup usługi doradczej. Wartość projektu – obejmującego realizację wynalazku i jego ochronę, jak i tego, który dotyczy jedynie patentu –musi wynosić od 10tysięcy do miliona złotych. Poziom dofinansowania: do 50 proc. bez względu na wielkość przedsiębiorstwa i miejsce realizacji projektu. Aktualna edycja konkursu trwa od 18 lipca 2016 roku do 20 stycznia 2017 roku. https://www.poir.gov.pl/nabory/23-proinnowacyjne-uslugi-dla-przedsiebiorstw-234-ochrona-wlasnosci-przemyslowej-1/ Do wydania jest 50milionówzłotych.

PROGRAMY REGIONALNE

Skierowane są do mniejszych podmiotów, o niższym poziomie innowacyjności. Po program regionalny sięgnij także wtedy, kiedy potrzebujesz finansowania na opracowanie zgłoszenia do ochrony – gdyż POIR nie da ci na to środków (tutaj można uzyskać usługi doradcze na etapie przygotowania procesu dostosowania przedmiotu zgłoszenia do reguł gospodarczych, handlowych). Każde województwo ma swój własny Regionalny Program Operacyjny, aw nim różne działania, oferujące wsparcie w wielu etapach i w różnym zakresie. Na przykład w Poddziałaniu 1.2.3 RPO Małopolskiego –„Bony na innowacje" możesz starać się o bon obejmujący różne działania wspierające innowacyjność. Chodzi tu nie tylko o ochronę własności intelektualnej, ale również zakup usługi badawczo-rozwojowej lub też usługi w zakresie wzornictwa, czyli zwią- zaną z zaprojektowaniem produktu, testowaniem produktu w laboratorium i zastrzeżeniem praw do nowego produktu. Z kolei Działanie 1.5 RPO Lubelskiego – „Bon na patent" dotyczy jedynie ochrony patentowej, tj. przygotowania i dokonania zgłoszenia patentowego wynalazku. Warunkiem jest również, aby wynalazek był z zakresu inteligentnych specjalizacji regionu (biogospodarka, medycyna i zdrowie, energetyka niskoemisyjna, informatyka i automatyka).

BEZ DOTACJI PROJEKT POZOSTAŁBY W SZUFLADZIE

W konkursie ogłoszonym w zeszłym roku firma Enbit wnioskowała o dofinansowanie na opracowanie oraz rejestrację wzorów przemysłowych inteligentnego gniazdka i inteligentnego włącznika oświetlenia. O swoim pomyśle i wsparciu unijnym na jego realizację opowiada właściciel – Grzegorz Szwarc.

– Gdyby nie ta dotacja, mój pomysł, który zrealizuję poprzez dwa projekty z funduszy europejskich, nie miałby szans powodzenia. Środki potrzebne na badania i rozwój są bardzo duże jak na mikroprzedsiębiorcę. Być może dla większych firm nie jest to aż tak wielkie obciążenie, jednak mniejszych firm nie stać na wydanie ponad 400 tysięcy złotych na taki cel. Sam po prostu nie dałbym rady. Mając jednak dotację w wysokości 80 proc. na badanie i rozwój z POIR 2.3.2 – „Bon na innowacje" oraz 50 proc. dofinansowania na rejestrację wzoru przemysłowego z POIR 2.3.4 – jestem w stanie to zrealizować. Bez dofinansowania moje plany pozostałyby na kartce papieru w szufladzie i to wszystko. To nie jedyna korzyść z dotacji. „Bon na innowacje" wymaga zlecenia projektu uczelni jako ośrodkowi dysponującemu kompetencjami na realizację tak skomplikowanych zadań. Tak więc cały proces będziemy realizować wraz z Politechniką Wrocławską. Dzięki tej współpracy uzyskuję wielką pomoc merytoryczną, co jest drugim zyskiem poza finansowym wsparciem z projektu. Nasza firma z produktem, który planujemy opracować, wytwarzać i sprzedawać, chce od początku zaistnieć na rynkach europejskich. Zabezpieczenie samego wzoru jest o tyle istotne, że eliminuje możliwość skopiowania wzornictwa. Łatwo jest przecież zobaczyć gotowy produkt, odwzorować jego wygląd, dorobić elektronikę i sprzedawać jako swój własny. Zabezpieczając wzór międzynarodową rejestracją, uzyskujemy ochronę naszego produktu na całą Europę.

INNOWACJE OCZAMI PRZEDSIĘBIORCÓW
MARTA PIĘTKA, ekspert Funduszy Europejskich

Z obszarem ochrony własności intelektualnej nierozerwalnie wiąże się termin „innowacyjność". Jak wskazują wyniki sondażu, większość przedsiębiorców utożsamia innowację z nowością, blisko tyle samo respondentów definiuje innowację z ulepszeniem/ nową jakością oraz z nowym produktem/nową usługą. Dla starających się o dotację na ochronę patentową największe znaczenie będzie miała innowacyjność związana z nowym produktem lub usługą. Warto też podkreślić, że coraz mniej przedsiębiorców postrzega innowację głównie przez pryzmat nowoczesnych technologii (prawie 11 proc.) –i słusznie, bo innowacja to niekoniecznie nowoczesna technologia.

-