Biznes nie ma płci

- Badanie przeprowadzone przez PARP "Przedsiębiorczość kobiet w Polsce" obala pokutujący ciągle w Polsce stereotyp, że świat biznesu zarezerwowany jest wyłącznie dla mężczyzn. Okazuje się, że przedsiębiorczość nie ma płci.

- Rzeczywiście. Nie ma w Polsce przedsiębiorczości "kobiecej" i "męskiej" - tak wynika z zakończonego właśnie kompleksowego badania PARP. Normy kulturowe niewidzące kobiety w roli właścicielki firmy odchodzą w przeszłość, a kobiety przedsiębiorcy nie sygnalizują większych obaw przed wyzwaniami. Kolejne pokolenie kobiet wykazuje dużo większą otwartość na zmiany i skłonność do ryzyka. Podobnie jak mężczyźni postrzegają cechy sprzyjające przedsiębiorczości: pracowitość, cierpliwość, kreatywność, innowacyjność. Wiedza kobiet o przedsiębiorczości jest porównywalna z wiedzą mężczyzn. Następują też stopniowo zmiany w modelu rodziny na rzecz partnerstwa. To wszystko sprzyja rozwojowi przedsiębiorczości wśród kobiet.

- W badaniu padło pytanie o wady i zalety prowadzenia własnego biznesu. Czy odpowiedzi kobiet i mężczyzn się różniły?

- Różniły się w niewielkim stopniu. Wymieniano głównie pracę bez napięć i stresów, wysokie zarobki, możliwość osobistego rozwoju i stabilność zatrudnienia. Szacunek i prestiż częściej cenili sobie mężczyźni (94 proc.) niż kobiety (86 proc.).

- Jak polskie bizneswomen wypadają na tle Europy?

- Polki są jednymi z najbardziej przedsiębiorczych kobiet w Unii Europejskiej. Kobiet prowadzących własny biznes jest w Polsce więcej niż średnio w całej Unii Europejskiej (34,3 proc. wobec 30,6 proc. w UE). Jeszcze lepiej wypadamy pod względem udziału kobiet wśród pracodawców - podczas gdy przeciętnie w Unii co czwarte przedsiębiorstwo jest prowadzone przez kobietę, w Polsce jest to co trzecia firma. Pod tym względem plasujemy się na trzecim miejscu w Europie, wyprzedzają nas jedynie Łotwa i Bułgaria.

- Jaki obraz przedsiębiorczej Polki wyłania się z badania?

- Kobieta prowadząca własną działalność gospodarczą jest młoda (średni wiek to 32,7 lat), na ogół dobrze wykształcona. Wcześniej pracowała na podstawie umowy o pracę, a do założenia własnej firmy skłoniły ją względy finansowe, ale również dążenie do samodzielności i wykorzystanie sprzyjających okoliczności. Najczęściej pozostaje w stałym związku. Rzadko sama sprawuje opiekę nad małymi dziećmi, powierzając ją innym osobom (spoza rodziny, ale też swojemu partnerowi) lub placówkom opiekuńczym. Wśród zalet pracy na własny rachunek nie dostrzega bowiem łatwiejszego godzenia obowiązków zawodowych z rodzinnymi.

- Co skłania Polki do podjęcia pracy na własny rachunek? Czy kierują się takimi samymi motywami jak mężczyźni?

- Badania pokazują, że nie ma tu istotnych różnic. Najczęściej, zarówno kobiety, jak i mężczyźni wskazują na chęć wykorzystania sprzyjających okoliczności (22 proc. kobiet i tyle samo mężczyzn), na brak alternatywy w postaci pracy w innej formie (18 proc. kobiet i 20 proc. mężczyzn) oraz na dążenie do samodzielności (16 proc. kobiet i 14 proc. mężczyzn). Do prowadzenia własnej firmy zachęcają kobiety względy finansowe, czyli szansa na wyższe zarobki i związana z tym chęć polepszenia bytu rodziny. Poza tym - chęć osiągnięcia niezależności i samodzielności, wykorzystania umiejętności i zdolności oraz postrzeganie tej drogi zawodowej jako miernika sukcesu życiowego. Liczy się także możliwość pogodzenia pracy zawodowej z obowiązkami rodzinnymi.

- Co w takim razie najbardziej przeszkadza kobietom interesu w rozwinięciu skrzydeł?

- Zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn najczęstszymi barierami rozwoju firmy są: zbyt wysokie pozapłacowe koszty pracy, problemy ze zdobywaniem nowych klientów, skomplikowane i czasochłonne formalności, a także często zmieniane przepisy prawa pracy.

- Jak wynika z badania, co trzecia kobieta nie bierze pod uwagę założenia własnej firmy w ciągu najbliższych 5 lat. Co powstrzymuje panie przed pracą na własny rachunek?

- Najczęściej są to trudności z pozyskaniem odpowiedniego kapitału na start. Na drugim miejscu - procedury administracyjne oraz zbyt duża biurokracja towarzysząca zakładaniu i prowadzeniu własnej firmy. Kolejną przeszkodą jest strach przed niepowodzeniem, bankructwem, a wśród kobiet bezrobotnych brak pomysłu na biznes. Tym, co pogarsza pozycję kobiet prowadzących własne firmy w stosunku do mężczyzn, jest obciążenie obowiązkami opiekuńczymi wobec dzieci, szczególnie małych, a jednocześnie trudności w dostępie do żłobków i przedszkoli. Jednak z badania wynika, że, o ile największą przeszkodą przy zakładaniu biznesu jest brak kapitału na start, to ułatwień upatrywałyby raczej w zmniejszeniu kosztów prowadzenia firmy, a nie jej założenia. Tego samego zdania są kobiety prowadzące już własne firmy.

- Czy PARP próbuje przekonać do pracy na własny rachunek?

- Tak. Wydaliśmy nawet specjalny podręcznik "Jak zostać i pozostać przedsiębiorcą - informator dla nowo powstałych firm". Z niego krok po kroku można dowiedzieć się, jak wystartować z własną firmą i jak odnaleźć się w gąszczu biurokracji.

- Jednak ostatnio coś zmienia się na lepsze. Osoby, które zdecydują się na własny biznes, mogą już liczyć na sporo ułatwień.

- Zakładanie firmy nigdy wcześniej nie było tak proste, procedury z tym związane zostały bardzo uproszczone. Potencjalni przedsiębiorcy bardzo sobie cenią możliwość szybkiego zarejestrowania firmy bez zbędnych formalności. Nie trzeba chodzić już do urzędu gminy, wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEDIG) można złożyć przez Internet. W dodatku za darmo. Wniosek ten stanowi jednocześnie zgłoszenie do ZUS/KRUS, GUS oraz naczelnika urzędu skarbowego, a przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis. Dzięki ustawie o swobodzie gospodarczej przedsiębiorcy mogą obecnie składać oświadczenia zamiast dostarczać zaświadczenia. Łatwiej też wystartować z własnym biznesem, bo nowo powstające firmy mogą korzystać z różnych form wsparcia, takich jak np. dotacje z Funduszy Europejskich, w tym na założenie własnej firmy czy pożyczki na start z funduszy pożyczkowych.

- PARP bardzo mocno wspiera przedsiębiorczość, w tym kobiet. Na jaką pomoc ze strony agencji mogą liczyć osoby, które chcą rozpocząć pracę na własny rachunek? Gdzie powinny skierować pierwsze kroki?

- Osoby zamierzające rozpocząć działalność gospodarczą mogą korzystać z bezpłatnych usług 150 punktów konsultacyjnych prowadzonych w ramach Krajowego Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw. Konsultanci punktów pomogą krok po kroku założyć własną firmę, dobierając jej optymalną formę prawną oraz rodzaj opodatkowania. Podpowiedzą co zrobić, aby firma prężnie się rozwijała i jak pokonywać problemy pojawiające się w bieżącej działalności. W punktach przyszli przedsiębiorcy dowiedzą się też, jak pozyskać dodatkowe środki finansowe na rozpoczęcie działalności. Osobom, które obawiają się, czy poradzą sobie z pracą na własny rachunek, konsultanci wskażą przydatne szkolenia i kursy. Dużym zainteresowaniem cieszą się szkolenia dostępne on-line w Akademii PARP. Z naszych doświadczeń wynika, że kobiety biznesu szczególnie cenią sobie wspieranie tzw. umiejętności miękkich - dla nich przygotowujemy tzw. usługę mentorską. Cały czas wspieramy inicjatywy promujące przedsiębiorczość pań, jak np. Lady Biznes Club czy spotkania z delegacjami kobiet przedsiębiorców.

Bożena Lublińska-Kasprzak

Absolwentka Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz podyplomowych studiów z zakresu integracji europejskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Z PARP związana od 2008 roku. W marcu 2009 r. została powołana na stanowisko Prezesa Agencji