Kiedy urzędnik odpowie za błąd

Aby urzędnik mógł zostać pociągnięty do odpowiedzialności majątkowej za swój błąd, najpierw musi za ten błąd zapłacić Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego. Potem Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu przysługuje tak zwane roszczenie regresowe. Funkcjonariusze publiczni nie są bowiem zobowiązani do zapłaty za błędy tym, których te błędy dotknęły, a więc np. przedsiębiorcom. Są za to (na mocy Ustawy z 20 stycznia 2011 roku o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa) zobowiązani majątkowo wobec Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub wobec innych podmiotów ponoszących odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej.

Kiedy i ile zapłaci urzędnik

Zanim do odpowiedzialności zostanie pociągnięty funkcjonariusz publiczny, najpierw musi zakończyć się postępowanie na mocy art. 417 Kodeksu cywilnego, mówiącego o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. W sprawie musi zapaść prawomocny wyrok sądu i musi zostać wypłacone odszkodowanie. Wtedy dopiero Skarb Państwa lub inny podmiot, który wypłacił odszkodowanie, może na mocy Ustawy z 20 stycznia 2011 roku wnieść wniosek do prokuratury, która z kolei dochodzi na drodze sądowej odpowiedzialności majątkowej urzędnika. Kwota, do której zapłacenia może zostać zobowiązany funkcjonariusz publiczny, nie może przewyższać 12-krotności jego miesięcznego wynagrodzenia. Jeżeli jednak dopuścił się działania lub zaniechania z winy umyślnej, odpowiada do wysokości wypłaconego odszkodowania.

Kto odpowie za błędy

Ustawa z 20 stycznia 2011 roku o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa ma skłonić urzędników do tego, aby nauczeni przykrym doświadczeniem nie popełniali fatalnych w skutkach błędów.

Odpowiedzialność majątkowa funkcjonariuszy publicznych to konsekwencja działań lub zaniechań prowadzących do rażącego naruszenia prawa.

Nie każda osoba zatrudniona w urzędzie administracji publicznej odpowiada majątkowo za określone błędy. Odpowiedzialność dotyczy osoby będącej funkcjonariuszem publicznym:

=działającej w charakterze organu administracji publicznej,

=upoważnionej do takiego działania przez organ administracji publicznej,

=działającej jako członek kolegialnego organu administracji publicznej.

Funkcjonariuszem publicznym jest ten, kto w urzędzie organu administracji publicznej wykonuje pracę w oparciu o umowę o pracę, stosunek służbowy lub umowę cywilnoprawną. Funkcjonariusz publiczny bierze udział w prowadzeniu sprawy, którą rozstrzyga organ administracji publicznej, co znaczy, że faktycznie wpływa i na wydanie decyzji, i na jej treść.

Aby urzędnika można było pociągnąć do odpowiedzialności majątkowej, najpierw muszą zostać spełnione następujące warunki:

1.Wypłata odszkodowania (na mocy prawomocnego orzeczenia sądu lub na mocy ugody) przez podmiot odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej z rażącym naruszeniem prawa.

Podmiotem odpowiedzialnym jest Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego, ale także inny podmiot, który, zgodnie z Kodeksem cywilnym, ponosi odpowiedzialność majątkową za szkody powstałe w związku z wykonywaniem władzy publicznej. Możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności samego sprawcy szkody, czyli funkcjonariusza publicznego, powstaje dopiero po wypłacie odszkodowania;

2.Naruszenie prawa spowodowane zawinionym działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza publicznego.

Urzędnik jest winny, jeśli jego działanie lub zaniechanie jest bezprawne, czyli narusza przepisy prawa lub powszechnie obowiązujące reguły postępowania wynikające z tych przepisów. Przy ocenianiu czy urzędnik jest winny, bierze się jednak pod uwagę także jego świadomość i wolę. Urzędnik jest winny zarówno wtedy, kiedy jego negatywne działanie jest zamierzone, jak i wtedy, kiedy wynika ono z niedbalstwa;

3.Stwierdzone naruszenie prawa jest rażące.

Wykonywanie władzy publicznej z rażącym naruszeniem prawa jest równoznaczne z wykonywaniem władzy publicznej bez podstawy prawnej. O rażącym naruszeniu prawa można mówić wówczas, gdy przepis jest wyraźny i nie budzi wątpliwości, a rozstrzygnięcie jest z nim ewidentnie sprzeczne.

O stwierdzeniu rażącego naruszenia prawa można mówić w sytuacjach gdy:

=na podstawie odpowiednich przepisów wydano decyzję stwierdzającą nieważność decyzji lub postanowienia urzędnika,

=w oparciu o stosowne przepisy stwierdzono brak podstawy prawnej lub rażące naruszenie prawa,

=wydano prawomocny wyrok w sprawie rażącego naruszenia prawa.

Wyrok taki nie jest prawomocny wówczas jeśli został on opatrzony rygorem natychmiastowej wykonalności i w związku z tym wypłata odszkodowania nastąpiła przed uprawomocnieniem się wyroku. Jeśli taka sytuacja ma miejsce, funkcjonariusza publicznego nie można pociągnąć do odpowiedzialności majątkowej przewidzianej w Ustawie o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych.

Szkoda może zostać wyrządzona przez:

wydanie aktu normatywnego (tekstu zawierającego normy prawne) niezgodnego z konstytucją, obowiązującą umową międzynarodową lub ustawą,

wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji niezgodnej

z prawem,

niewydanie orzeczenia lub decyzji, chociaż przepis prawa przewiduje obowiązek ich wydania,

niewydanie aktu normatywnego, chociaż w świetle aktualnych przepisów prawa istnieje obowiązek jego wydania

Czy nasze państwo jest odpowiedzialne?

Jeśli problemy, z którymi boryka się twoja firma, wynikają z błędu urzędnika, możesz na podstawie Kodeksu cywilnego ubiegać się o odszkodowanie przed sądem.

Jeśli w stosunku do przedsiębiorcy doszło do niezgodnego z prawem działania lub zaniechania, w którego wyniku wyrządzono szkodę, odpowiedzialność za tę szkodę ponosi Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna, która wykonuje tę władzę z mocy prawa.

Można starać się o odszkodowanie z chwilą poniesienia straty, czyli wszelkich uszczerbków w dobrach lub interesach prawnie chronionych, doznanych wbrew swojej woli na skutek:

niezgodnego z prawem działania urzędnika przy wykonywaniu władzy publicznej,

niezgodnego z prawem zaniechania urzędnika przy wykonywaniu władzy publicznej.