Masz obowiązek zgłosić swoją firmę do Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ciągu 30 dni od rozpoczęcia działalności, czyli od zatrudnienia pierwszego pracownika. Od tego momentu inspekcja rozpoczyna sprawowanie nadzoru nad twoim przedsiębiorstwem.
Nie możesz odmówić poddania się kontroli, możesz jednak żądać, by inspektor przestrzegał twoich praw i nie nadużywał swoich uprawnień. Za utrudnianie lub udaremnianie działalności przedstawicieli Państwowej Inspekcji Sanitarnej grozi odpowiedzialność karna - grzywna, ograniczenie wolności, a nawet do 30 dni aresztu.
Sprawdź upoważnienie
Zanim kontroler wkroczy do twojej firmy, ma obowiązek wcześniej cię o tym zawiadomić i ustalić termin. Kontrola może się rozpocząć nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze przeprowadzenia kontroli. W wyjątkowych sytuacjach, kiedy zachodzi bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub środowiska, wizyta inspektora sanepidu nie musi być zapowiedziana. Rozpoczęcie kontroli sanitarnej następuje w momencie, gdy zostanie ci doręczone upoważnienie do jej przeprowadzenia, a inspektor okaże swoją legitymację służbową. Powinieneś sprawdzić, czy upoważnienie zawiera dokładny opis celu kontroli i czy jest wystawione oraz podpisane przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego (lub wyższego rangą). Jeżeli kontroler nie przedstawi upoważnienia do kontroli lub nie jest konkretnie określony jej cel i zakres (jest tylko zapis ogólny), to nie masz obowiązku wpuszczania inspektora sanitarnego na teren firmy. Czynności kontrolne powinny być prowadzone w twojej obecności lub osoby przez ciebie upoważnionej (wyjątek - gdy kontrola jest uzasadniona bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego).
Pokaż książkę kontroli
W związku z kontrolami prowadzonymi w firmie masz obowiązek prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie książkę kontroli oraz upoważnienia i protokoły kontroli. Książka kontroli zawiera wpisy dokonywane przez inspektora kontroli, takie jak np. oznaczenie organu kontroli, oznaczenie upoważnienia do kontroli, zakres przedmiotowy przeprowadzonej kontroli, daty podjęcia i zakończenia kontroli, zalecenia pokontrolne oraz określenie zastosowanych środków pokontrolnych czy uzasadnienie braku zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli.
W momencie rozpoczęcia kontroli powinieneś niezwłocznie okazać inspektorowi książkę kontroli albo kopie odpowiednich jej fragmentów lub wydruki z systemu informatycznego, w którym prowadzona jest książka kontroli (poświadczone przez siebie za zgodność z wpisem w książce kontroli).
Inspektor sanitarny może przerwać kontrolę na czas niezbędny do przeprowadzenia badań próbki produktu lub próbki kontrolnej, jednak najpierw powinien cię o tym zawiadomić.
Gdy zagrożone jest życie lub zdrowie
Jeśli okaże się, że podejrzenia były słuszne i produkt rzeczywiście zagraża zdrowiu i życiu ludzi, inspektor sanitarny zakazuje wytwarzania produktu lub wprowadzania go do sprzedaży, ewentualnie nakazuje wycofanie produktu z obrotu. Co więcej - może nawet złożyć sprzeciw przeciwko uruchomieniu firmy, zarówno wówczas, gdy obiekt został nowo wybudowany, jak i przebudowany. Sprzeciwić się może też wprowadzeniu nowych technologii lub zmian w technologii, jeśli uważa, że uruchomienie wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy czy wprowadzenie nowych technologii mogłoby się wiązać z zagrożeniem życia lub zdrowia ludzi. Zgłoszenie sprzeciwu wstrzymuje wszelkie działania przedsiębiorcy do czasu wydania decyzji przez państwowego inspektora sanitarnego wyższego stopnia.
Uwaga: Jeśli nie zastosujesz się do decyzji kontrolera i mimo to produkujesz, wprowadzasz do obrotu niebezpieczny produkt lub nie wycofujesz go z rynku, powinieneś się liczyć z karą grzywny, a nawet karą ograniczenia lub pozbawienia wolności do lat dwóch.
Co może sprawdzać kontroler sanepidu w firmie
Ma prawo wstępu do twojej firmy oraz wszystkich pomieszczeń i urządzeń wchodzących w jej skład. Może też kontrolować obiekty będące w trakcie budowy. Jeśli działalność produkcyjna i usługowa prowadzona jest w prywatnym mieszkaniu, to wówczas inspektor ma prawo tam wejść. Kiedy już wkroczy na teren firmy, ma prawo domagać się okazania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek czy wydruków. Poza tym inspektor sanepidu ma prawo zażądać pisemnych lub ustnych informacji i wyjaśnień, a także może wzywać na rozmowę i przesłuchiwać pracowników. Przepisy zezwalają mu też na pobieranie próbek do badań laboratoryjnych.
Co może nakazać inspektor sanepidu
Jeżeli w trakcie kontroli inspektor stwierdzi, że nie są przestrzegane określone przepisami wymagania higieniczne i zdrowotne, wydaje decyzję usunięcia w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień. Doraźne zalecenia, uwagi i wnioski wynikające z przeprowadzonej kontroli zakładu pracy inspektor wpisuje do książki kontroli. Może też zastosować dużo poważniejsze sankcje, jeżeli uzna, że stwierdzone nieprawidłowości spowodowały bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi. Wówczas inspektor sanepidu ma prawo m.in. unieruchomić zakład pracy lub jego część (stanowiska pracy, maszyny lub inne urządzenia). Gdy natomiast występuje podejrzenie, że produkt wytwarzany przez przedsiębiorcę stwarza zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, kontroler ma obowiązek wydać decyzję o wstrzymaniu jego wytwarzania lub wprowadzania go do sprzedaży. Może też nakazać wycofanie produktu na czas niezbędny do przeprowadzenia oceny i badań jego bezpieczeństwa, jednak na okres nie dłuższy niż 18 miesięcy. W takiej sytuacji sanepid zatrzymuje produkt i nakazuje zaprzestania prowadzenia działalności w pomieszczeniach lub obiektach służących jego wytwarzaniu lub wprowadzaniu produktu do obrotu na czas niezbędny do usunięcia zagrożenia, nie dłuższy niż 3 miesiące.
