Przed rozpoczęciem wykonywania pracy pracownik musi otrzymać od pracodawcy umowę. Najpóźniej może to nastąpić pierwszego dnia pracy. Musi być w niej wyraźnie określone, kto z kim podpisuje umowę (dane pracownika oraz pracodawcy lub firmy), określone obowiązki lub rodzaj wykonywanej pracy, informacja dotycząca wymiaru czasu pracy oraz oczywiście wysokości zarobków.
Trzy najpopularniejsze umowy to: o pracę (na czas próbny, czas określony lub na czas nieokreślony), o dzieło i zlecenia. Do umowy o pracę stosuje się przepisy Kodeksu pracy, natomiast umowa o dzieło jest umową cywilnoprawną, którą reguluje Kodeks cywilny. Praca świadczona na podstawie umowy o dzieło nie jest stosunkiem pracy. Sprawdź, jakie przysługują ci prawa w pracy.
Umowa o pracę
Zawiera się ją na okres próbny, czas nieokreślony albo na czas określony. Umowa na czas nieokreślony jest najkorzystniejsza dla pracownika. Może być przez pracodawcę rozwiązana w drodze wypowiedzenia tylko z uzasadnionych powodów, a jeżeli pracownik jest reprezentowany przez związek zawodowy, po uprzedniej konsultacji z tym związkiem.
Najważniejsze cechy umowy o pracę:
- pracownik świadczy pracę osobiście,
- pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy oraz w czasie i miejscu wyznaczonym przez pracodawcę,
- umowa o pracę powinna być zawarta z zachowaniem formy pisemnej,
- jest zaliczana do stażu pracy,
- zapewnia pracownikowi stałą pensję i ubezpieczenie społeczne,
- daje pracownikowi prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego i zasiłku chorobowego,
- okres wypowiedzenia zależy od stażu pracy u danego pracodawcy.
Umowa na czas określony:
- Okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony oraz łączny okres zatrudnienia na podstawie takich umów zawieranych z tym samym pracownikiem nie może obecnie przekraczać 33 miesięcy. Po tym czasie pracownik jest już zatrudniony na podstawie umowy na czas nieokreślony.
- Niezależnie od okresu zatrudnienia pracodawca ma prawo zawrzeć z tym samym pracownikiem maksymalnie trzy umowy o pracę na czas określony, przy czym umowy zawartej na okres próbny nie wlicza się do tego limitu.
- Jeżeli okres zatrudnienia jest dłuższy niż 33 miesiące lub jeżeli liczba zawartych umów jest większa niż trzy, uważa się, że pracownik (odpowiednio od dnia następującego po upływie okresu 33 miesięcy lub od dnia zawarcia czwartej umowy) jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.
Umowa o dzieło
Umowa o dzieło zawierana jest pomiędzy zlecającym dzieło i przyjmującym zlecenie. Przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, natomiast zlecający do zapłaty określonego w umowie wynagrodzenia. Pracodawca płaci za rezultat pracy, a nie za czas pracy. To umowa najbardziej korzystna finansowo, podatek jest o połowę mniejszy w porównaniu z umowami na etat i zlecenie. To jednak jedyne jej zalety.
Cechy umowy o dzieło:
- pracodawca nie odprowadza składki na ZUS, dostajesz więc większe wynagrodzenie,
- pracownik jest zobowiązany do wykonania określonej pracy dla pracodawcy,
- pracodawca może cię zwolnić bez należnej odprawy i od zaraz,
- nie masz prawa do urlopu i zwolnienia chorobowego,
- praca na umowę o dzieło nie liczy się do stażu pracy,
- pracodawca płaci za rezultat pracy, a nie czas twojej pracy,
- przyjmujący zamówienie może powierzyć wykonanie dzieła osobom trzecim.
Umowa - zlecenie
Jest to umowa zawierana na czas określony, a jej przedmiotem jest najczęściej konkretna usługa. Jesteś według niej zobowiązany do wykonania określonej pracy, za którą należy ci się określone wynagrodzenie. Liczy się staranne wykonywanie zleconego działania, nie zaś osiągnięcie określonego efektu jak w umowie o dzieło.
Cechy umowy-zlecenia:
- pracodawca może odprowadzać składki na ubezpieczenie zdrowotne albo emerytalno-rentowe, pod pewnymi warunkami - pracownik (zleceniobiorca) nie ma żadnych ubezpieczeń z innych tytułów,
- pracodawca może cię zwolnić bez odprawy i od zaraz,
- nie masz prawa do płatnego urlopu oraz zwolnienia chorobowego,
- praca na umowę-zlecenie nie liczy się do stażu pracy,
- pracodawca nie ma obowiązku wypłacania nadgodzin,
- od 2018 r. powstał obowiązek zachowania minimalnej stawki godzinowej wynoszącej w tym roku 13,70 zł brutto.
