Chcesz mieć wyższą emeryturę? Przelicz świadczenie

Każdy emeryt, który odnalazł jakieś nowe dokumenty poświadczające zatrudnienie i wynagrodzenie albo pracował po przyznaniu emerytury, ma prawo do przeliczenia swego świadczenia. Musi spełnić jednak określone warunki

Mam nadzieję na wyższą emeryturę

- Dostaję 700 zł emerytury. To straszne, bo całe życie ciężko pracowałam, głównie jako dozorca - mówi Agnieszka Kulesza (61 l.) z Korycin (woj. podlaskie). - Zamierzam napisać do ZUS wniosek o przeliczenie mi świadczenia emerytalnego.

Przeliczenie emerytury to po prostu ponowne obliczenie wysokości już przyznanego świadczenia. Ważne jest to, że wskutek przeliczenia następuje zmiana wysokości wcześniej przyznanego świadczenia. Przeliczenie jest możliwe, gdy złożysz wniosek o doliczenie nieuwzględnionego okresu ubezpieczenia lub wniosek o obliczenie podstawy wymiaru z uwzględnieniem innych zarobków niż te, które wskazałeś przy składaniu wniosku o przyznanie emerytury. Każdy emeryt może zgłosić wniosek o przeliczenie świadczenia, natomiast ZUS przeliczy emeryturę tylko wtedy, gdy powstały okoliczności uzasadniające to przeliczenie.

Możesz zmienić wysokość świadczenia poprzez:
- doliczenie dotychczas nieuwzględnionych okresów składkowych i nieskładkowych, zarówno z okresu przed przyznaniem emerytury, jak już po przyznaniu świadczenia;
- doliczenie nieuwzględnionego składnika wynagrodzenia z okresu przyjętego do obliczenia podstawy wymiaru emerytury;
- zamianę tzw. lat zerowych na lata z minimalnym wynagrodzeniem;
- przeliczenie podstawy wymiaru emerytury:
- od nowych zarobków uzyskanych w całości przed przyznaniem prawa do emerytury (kwota bazowa z daty przyznania emerytury);
- od nowych zarobków uzyskanych w całości lub części po przyznaniu prawa do emerytury (kwota bazowa z daty wniosku o przeliczenie).

Uwaga!
ZUS przeliczy ci świadczenie tylko wówczas, gdy przedstawisz nowe dokumenty. Jeśli tego nie zrobisz, ZUS nie będzie miał podstaw do przeliczenia emerytury.

Weź zarobki minimalne

Jest jeden wyjątek - nie musisz składać nowych dokumentów, jeśli pracowałeś, a nie mogłeś udowodnić swoich zarobków w niektórych latach, np. miałeś za okresy pracy świadectwa pracy potwierdzające staż, a nie mogłeś dostarczyć zaświadczeń o wysokości wynagrodzenia. Lata te zostały przyjęte do obliczenia emerytury jako okresy składkowe, a do obliczenia podstawy wymiaru emerytury przed 2009 r. zaliczono te lata, przyjmując zarobek zerowy, czyli jakbyś w tym okresie nie zarobił ani złotówki. Teraz za lata, w których pracowałeś, a nie możesz udowodnić zarobków, ZUS, w związku ze zmianą przepisów, weźmie do wyliczeń - zamiast zerowego - obowiązujące wówczas wynagrodzenie minimalne. Podwyżka zależy od tego, ile lat z zerowymi zarobkami przyjęto wcześniej do wyliczeń. Im więcej takich zerowych lat i im dłuższy staż pracy, tym więcej można zyskać. Jeśli do tej pory nie zgłosiłeś wniosku o "zamianę" wynagrodzenia zerowego na minimalne, możesz to zrobić w każdym czasie. Jednak przeliczenie nastąpi tylko na twój wniosek, a nie z urzędu i to od miesiąca, w którym ten wniosek zgłosisz.

Gdy zwiększa się staż pracy

Mając prawo do emerytury obliczonej według dotychczasowych zasad, w każdej chwili możesz wystąpić do ZUS z wnioskiem o doliczenie nieuwzględnionych okresów składkowych i nieskładkowych, które dotyczą okresu przed przyznaniem prawa do świadczenia. Jeżeli jednak okresy te przypadają po przyznaniu emerytury, przeliczenie następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po zakończeniu kwartału, jeżeli emeryt pozostaje w ubezpieczeniu, chyba że w kwartale kalendarzowym ustało ubezpieczenie. Wówczas twoja emerytura zostanie ponownie obliczona. Przeliczenie będzie polegało na doliczeniu do ustalonej kwoty świadczenia:
- po 1,3 proc. podstawy wymiaru ustalonej w wyniku waloryzacji za każdy rok okresów składkowych,
- po 0,7 proc. podstawy wymiaru ustalonej w wyniku waloryzacji za każdy rok okresów nieskładkowych.

Doliczenie okresów składkowych i nieskładkowych nie spowoduje jednak zmiany kwoty bazowej przyjętej do obliczenia wysokości świadczenia. Będzie to ta sama kwota bazowa, jaka była przyjęta do obliczenia świadczenia przed doliczeniem tych okresów (zarówno w części socjalnej, jak i w podstawie wymiaru).

Jeśli masz emeryturę liczoną według nowych zasad i nadal pracujesz, też przysługuje ci prawo do ponownego obliczenia jej wysokości. Twoje świadczenie zostanie powiększone o kwotę wynikającą z podzielenia składek (odpowiednio zwaloryzowanych) zewidencjonowanych (od dnia ustalenia prawa do emerytury) na twoim koncie przez średnie dalsze trwanie życia (wyrażone w miesiącach). Chodzi tu o składki zewidencjonowane od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury po raz pierwszy, a jeśli emerytura była już przeliczana - od miesiąca, w którym nastąpiło to przeliczenie - do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury. Możesz wystąpić o ponowne ustalenie wysokości emerytury nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego albo po ustaniu ubezpieczeń emerytalnych i rentowych.

Gdy zwiększają się zarobki

Jeśli będąc na emeryturze, nadal pracujesz, możesz wystąpić do ZUS nie tylko z wnioskiem o doliczenie okresów składkowych i nieskładkowych, ale też z wnioskiem o przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem nowych zarobków przypadających - w całości lub choć w części - po jej przyznaniu.

Gdy emerytura jest już wypłacana, ponowne ustalenie wysokości świadczenia jest możliwe, jeżeli nowo ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury będzie wyższy od poprzednio obliczonego, przy czym podstawa wymiaru ustalona zostanie przy zastosowaniu kwoty bazowej obowiązującej w dacie zgłoszenia wniosku o przeliczenie tej podstawy.

Uwaga!
Wyższy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru niż ustalony poprzednio nie dotyczy emerytów, którzy od dnia ustalenia prawa do świadczenia do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury (od przeliczonej podstawy wymiaru) nie pobrali świadczenia, ponieważ je zawiesili. Także emeryci, którzy do ustalenia podstawy wymiaru wskażą zarobki z okresu przypadającego w całości po przyznaniu emerytury (chodzi o 10 kolejnych lub 20 lat kalendarzowych), nie muszą mieć wyższego wskaźnika niż ostatnio, jednak pod warunkiem, że nowy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi co najmniej 130 proc.

Druga sytuacja występuje - gdy zarobki zostały uzyskane przed przyznaniem emerytury (np. składając wniosek o emeryturę, nie miałeś zaświadczeń o zarobkach w niektórych latach, a teraz je odnalazłeś). Podstawa wymiaru twojego świadczenia zostanie przeliczona, gdy wskaźnik będzie wyż-szy od dotychczasowego i zastosowana zostanie dotychczasowa kwota bazowa.

Gdy przepracujesz 30 mies.

Jeśli masz prawo do wcześniejszej emerytury w momencie ukończenia 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna), przysługuje ci prawo do tzw. nowej emerytury. Jeżeli zgłaszając wniosek o nową emeryturę, udowodnisz, że przepracowałeś co najmniej 30 miesięcy, część socjalna świadczenia (24 proc. kwoty bazowej) jest ustalana od aktualnej (zwykle wyższej) kwoty bazowej. Dotyczy to osób urodzonych przed 1949 r., a także kobiet urodzonych w latach 1949-1953, o ile spełniają warunki do ustalenia wysokości emerytury wg mieszanego sposobu - tj. częściowo wg dotychczasowych, a częściowo wg nowych zasad - a więc kobiet, które nie pobrały wcześniejszej emerytury.

Jak przeliczyć świadczenie?

ZUS przeliczy ci świadczenie tylko wówczas, gdy złożysz wniosek. We wniosku musisz wskazać, o co się starasz (np. doliczenie okresów składkowych, przeliczenie podstawy wymiaru) oraz dołączyć dokumenty, uzasadniające prośbę (np. świadectwa pracy, legitymację ubezpieczeniową, formularz ZUS - Rp-7 itd.).

Czy to zawsze się opłaca?

W niektórych przypadkach przeliczone świadczenie może się okazać niższe od dotychczasowego. Wówczas ZUS będzie wypłacał emeryturę w dotychczasowej wysokości (zgodnie z zasadą, że musi wybrać wariant korzystniejszy dla emeryta). Na podwyżkę z pewnością mogą jednak liczyć osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., które będąc na wcześniejszej emeryturze, dorabiały przez co najmniej 30 miesięcy (odprowadzając w tym czasie należne składki emerytalno-rentowe) i zgłoszą wniosek o przyznanie kolejnej emerytury, bo wówczas, niezależnie od doliczenia do stażu tych miesięcy pracy, część socjalna ich emerytury będzie liczona od nowej kwoty bazowej. Także ci wszyscy, którym udało się odnaleźć dodatkowe dokumenty potwierdzające ich staż lub zarobki, które pozwolą przyjąć więcej okresów pracy oraz korzystniejszą podstawę wymiaru emerytury (np. poprzez przyjęcie do wyliczeń innych niż dotąd lat z najkorzystniejszymi zarobkami). Korzystne też może być zastąpienie tzw. okresów zerowych zarobkami w kwocie minimalnego wynagrodzenia.

Natomiast zamiana wcześniejszej emerytury na zwykłą, ale liczoną według nowych zasad (dotyczy osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., przebywających obecnie na wcześniejszej emeryturze, które osiągną tzw. powszechny wiek emerytalny) nie zawsze się opłaca. Szansa, że nowa emerytura będzie wyższa od starej, jest tym większa, im później przejdziemy na tę nową emeryturę. Podstawa obliczenia emerytury (zwaloryzowany kapitał początkowy i zwaloryzowane składki zewidencjonowane na koncie) rośnie wskutek dokładania składek, a jeżeli nawet nie - wskutek waloryzacji, a przeciętne dalsze trwanie życia maleje z przybywaniem nam kolejnych lat życia. Według tablic z 2010 r. przeciętne dalsze trwanie życia dla osoby 60-letniej wynosi 247,5 miesiąca, a dla osoby 65-letniej 205,0. Określona kwota np. 500 tys. zł podzielona przez 205, a nie przez 247,5 daje znaczną różnicę w wysokości emerytury.