Nowe prawo spadkowe: Co nowego w testamentach

Sprawy spadkowe mogą ciągnąć się w sądach latami. Dzięki zmienionym przepisom, które wejdą w życie 23 października tego roku, postępowanie spadkowe będzie szybsze i prostsze. Osoby, które spadkodawca będzie chciał obdarować, unikną długiego postępowania sądowego. Zapis windykacyjny będzie skuteczny z chwilą śmierci autora testamentu, bez konieczności podejmowania jakichkolwiek dodatkowych działań

Mieszkanie żonie, auto wnukowi

Zmienione przepisy wprowadzają nową instytucję - specjalny zapis windykacyjny w testamencie notarialnym. Dzięki temu spadkodawca będzie mógł postanowić, że wskazana przez niego osoba dziedziczy po jego śmierci określony składnik majątku. W ten sposób będzie można zapisać w testamencie poszczególne przedmioty: mieszkanie - żonie, samochód - synowi, działkę - córce, papiery wartościowe - wnukowi itp.

Przed nowelizacją spadkodawca nie miał w zasadzie możliwości dysponowania na wypadek śmierci określonymi składnikami majątku. Spadkobiercy mogli jedynie dziedziczyć określoną ułamkową część spadku - np. 1/3 czy 1/4 masy spadkowej. Co prawda spadkodawca mógł zapisać w testamencie konkretne rzeczy poszczególnym osobom, ale nie stawały się one ich właścicielami automatycznie. Wszystko zależało od dobrej woli spadkobierców. Zapisobiorcy mogli jedynie żądać od spadkobierców wykonania zapisu. Jeśli nie chcieli oni wypełnić woli spadkodawcy, to sprawa trafiała do sądu, mogła się ciągnąć latami i stawała się coraz bardziej kosztowna. Jeśli spór się przeciągał, a zapis dotyczył np. firmy, mogło dojść nawet do jej upadłości.

Zapis windykacyjny tylko u notariusza

Wprowadzenie instytucji zapisu windykacyjnego stworzyło spadkodawcy możliwość skutecznego rozporządzania określonymi składnikami majątku. Po wejściu w życie nowych przepisów postępowanie spadkowe zostanie uproszczone. Od 23 października br. nie trzeba będzie wszczynać postępowania sądowego i przechodzić przez długotrwałe procedury związane z działem spadku. Zapis windykacyjny będzie skuteczny z chwilą śmierci testatora, bez konieczności podejmowania jakichkolwiek dodatkowych działań. Jednak zapisu windykacyjnego można będzie dokonać tylko wtedy, gdy będzie on sporządzony w formie aktu notarialnego.

Poza tym, żeby zapis był skuteczny, będą musiały być spełnione dodatkowe warunki - przedmiot zapisu w chwili otwarcia spadku musi być własnością spadkodawcy i nie może być obciążony żadnymi zobowiązaniami na rzecz osoby trzeciej.

Osoby, na rzecz których spadkodawca dokonał zapisu windykacyjnego, muszą jednak liczyć się z tym, że pominięci w testamencie członkowie najbliższej rodziny spadkodawcy będą mogli domagać się od nich wypłaty tzw. zachowku.

Poza tym zapisobiorcy muszą pamiętać, że spadkodawca mógł pozostawić długi. Wówczas ponoszą za nie odpowiedzialność wspólnie ze spadkobiercami do chwili otwarcia spadku. Natomiast po podziale spadku odpowiadają za długi proporcjonalnie do wartości otrzymanego spadku.

Najbliższa rodzina bez podatku

Od dochodu uzyskanego w związku z zapisem windykacyjnym trzeba będzie zapłacić podatek od spadków i darowizn (a nie podatek dochodowy od osób fizycznych). Obowiązek taki powstanie po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, postanowienia częściowego stwierdzającego nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego lub zarejestrowaniu aktu poświadczenia dziedziczenia. Podatku nie zapłacą członkowie najbliższej rodziny, ale tylko pod warunkiem, że zgłoszą nabycie zapisu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia sądu lub zarejestrowania aktu

Elektroniczny rejestr testamentów

Od 5 października każdy może zarejestrować swój testament w specjalnym elektronicznym rejestrze. Dostęp do rejestru będą mieli wyłącznie notariusze i tylko oni będą mogli zarejestrować ostatnią wolę na wniosek autora testamentu. Z rejestru nie można będzie się dowiedzieć treści testamentu, natomiast spadkobiercy będą mogli sprawdzić, czy testament został rzeczywiście sporządzony (ale dopiero po śmierci autora testamentu).

Co zrobić, by testament własnoręczny był ważny

lMożemy napisać testament ręcznie, opatrując go datą i swoim podpisem. Pamiętajmy, że nie wystarczy odręczny podpis pod wydrukowanym na komputerze tekstem, cały musi być napisany własnoręcznie.

lAby nie było wątpliwości, powinien być zatytułowany jako "testament", opatrzony datą, a podpis musi być czytelny. Aby dokument był ważny, nie potrzeba świadków, warto zadbać, aby przechowywany był w bezpiecznym miejscu, a spadkobiercy wiedzieli o jego istnieniu.

lWadą takich testamentów jest to, że są one najczęściej kwestionowane przez pominiętych spadkobierców ustawowych, próbujących wykazać, że nie są autentyczne lub zostały sporządzone pod przymusem. Łatwiej też je zagubić lub zniszczyć.

Dlaczego warto sporządzić testament notarialny

Ostatnią wolę można spisać u notariusza. Z prawnego punktu widzenia jest to forma równorzędna z testamentem własnoręcznym, daje osobie spisującej testament (testatorowi) większe bezpieczeństwo. Po pierwsze, notariusz zadba, aby testament jak najwierniej odzwierciedlał wolę spadkodawcy i nie zawierał błędów, czy postanowień niezgodnych z prawem. Po drugie, testament notarialny jest bardzo trudny do podważenia, a pominięci spadkobiercy nie mają szans na popełnienie oszustwa. Po trzecie wreszcie, oryginał dokumentu będzie bezpiecznie przechowywany w kancelarii (nie grozi mu zniszczenie lub zaginięcie).

Nie wiem, jak spisać ostatnią wolę: Maria Wiśniewska (62 l.) ze Straży (woj. podlaskie)

Nie wybieram się jeszcze na tamten świat, ale przezorny zawsze ubezpieczony. Chciałam w testamencie spisać swoją ostatnią wolę, aby sprawiedliwie podzielić swój majątek i oszczędności między moje dzieci. Niestety, okazało się to nie takie proste. Podobno zmieniły się przepisy prawa spadkowego i teraz już zupełnie nie wiem, jak się do tego zabrać.