Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego automatycznie powstaje między małżonkami wspólność majątkowa (chyba że przed ślubem podpisali intercyzę). Wszystko, czego dorobią się w trakcie trwania małżeństwa, zarówno wspólnie, jak i samodzielnie - zalicza się do wspólnego majątku. Gdy dochodzi do rozwodu, wspólność majątkowa automatycznie ustaje, a małżonkowie mogą wnosić o podział majątku zgromadzonego w czasie trwania małżeństwa.
Jak można się podzielić
Podział majątku wspólnego można przeprowadzić:
w sądzie:
- okręgowym - w trakcie postępowania rozwodowego,
- rejonowym - w postępowaniu o podział majątku wspólnego,
u notariusza:
- w drodze umowy pomiędzy byłymi małżonkami.
Ugoda lepsza niż sąd
Majątku wspólnego nie musicie dzielić w sądzie. Możecie zrobić to sami, jeśli tylko oboje zgadzacie się w kwestii podziału. Wystarczy po prostu spisać stosowną umowę - koniecznie u notariusza, gdy elementem majątku jest nieruchomość albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Podział dokonany poprzez umowę to najprostszy, a zarazem najmniej konfliktowy podział majątku dorobkowego małżonków. Mał-żonkowie uzgadniają pomiędzy sobą, w jaki sposób chcą podzielić wspólny majątek i sporządzają umowę o jego podziale. Bez sądu można to zrobić taniej i szybciej, nawet uwzględniając wynagrodzenie notariusza. W postępowaniu o podział majątku musisz bowiem zapłacić wpis sądowy od całego majątku, często konieczne jest też powołanie biegłego, a sprawa toczy się zwykle wiele lat. Sprawy o podział majątku po rozwodzie należą do najdłuższych i najuciążliwszych - powodem tego jest nie tylko brak zgody zwaśnionych stron, ale także trudności w wycenie i ustaleniu składu majątku. Jeśli nie dacie rady sami dojść do jakiegoś porozumienia, możecie skorzystać z pomocy profesjonalnych mediatorów albo z pośrednictwa znajomych.
Nie zawsze po połowie
Dobra materialne uzyskane w czasie trwania małżeństwa są wspólnym dorobkiem mał-żonków - np. jeśli w trakcie trwania małżeństwa mąż kupił działkę rekreacyjną za pieniądze uzyskane z własnych zarobków, wchodzi ona w skład majątku wspólnego, mimo że żona nie pracowała, a działkę kupił tylko na siebie.
Przy podziale obowiązuje zasada, że udziały męża i żony w majątku wspólnym są równe. Jednak w niektórych sytuacjach podział majątku na pół byłby krzywdzący dla jednego z małżonków. Dlatego - zarówno mąż, jak i żona - mogą żądać, żeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każde z nich przyczyniło się do powstania tego majątku.
Jednak małżonek, który tego żąda, musi udowodnić, że istnieją ważne powody do ustalenia nierównych udziałów, np. była istotna różnica w przyczynieniu się do powstania majątku wspólnego albo jeden z mał-żonków rażąco uchylał się od zwiększania dorobku małżeńskiego, albo mąż jest winny rozkładu pożycia małżeńskiego, ponieważ opuścił rodzinę dla innej kobiety, albo długoletnia separacja. Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania dorobku, sąd musi uwzględniać także nakład osobistej pracy przy wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Jeśli więc np. żona nie pracowała zawodowo albo jej zarobki były wprawdzie dużo niższe niż męża, ale wychowywała dzieci i zajmowała się domem, to sąd uzna, że udziały obojga w dorobkowym majątku są takie same. Sąd może orzec, że nie ma powodu do ustalania nierównych udziałów, np. gdy jeden z małżonków odziedziczył większość majątku albo gdy nie mógł przyczynić się do zwiększania majątku, bo np. ciężko chorował.
Z rozliczeniem dorobków
W postępowaniu o podział majątku dorobkowego możliwe jest ustalenie, iż część (a nawet całość) majątku wspólnego powstała w wyniku nakładów poczynionych z majątku osobistego jednego z małżonków. Albo odwrotnie - że część majątku osobistego powstała dzięki nakładom z majątku wspólnego.
Rozliczenie nakładów następuje po ustaniu wspólności majątkowej, z reguły w trakcie podziału majątku wspólnego - zarówno, gdy o podziale orzeka sąd, jak i w sytuacji, gdy mał-żonkowie dzielą majątek sami.
Do ogólnej wartości majątku dorobkowego dolicza się wartość poniesionego nakładu na majątek osobisty i dopiero po uwzględnieniu tej wartości przeprowadza się podział majątku. Każdy z małżonków może żądać zwrotu wydatków i nakładów poniesionych ze swego majątku osobistego na majątek wspólny. Każdy z małżonków powinien też zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty. Można żądać podziału majątku dorobkowego w sądzie nawet po kilku latach od rozwodu - takie roszczenie się nie przedawnia.
Majątek osobisty
Do podziału nie wchodzą majątki osobiste małżonków, np. przedmioty uzyskane przed ślubem, a także podarowane czy odziedziczone w czasie trwania małżeństwa (wyjątek stanowią przedmioty zwykłego wyposażenia domu służące do użytku obojga małżonków, nawet gdy zostały odziedziczone, zapisane czy podarowane - chyba że darczyńca inaczej postanowił), przedmioty kupione w zamian za składniki majątku osobistego (np. żona kupiła działkę za pieniądze uzyskane ze sprzedaży mieszkania po babci). Te przedmioty stanowić będą majątek osobisty.
Jednak polskie prawo rodzinne preferuje małżeńską wspólność majątkową, więc jeśli pojawiają się wątpliwości co do tego, czy określony przedmiot majątkowy stanowi składnik majątku wspólnego, najczęściej sąd przyjmuje, że w skład owego majątku wspólnego małżonków wchodzi. Przyjmuje się też, iż cały dorobek w trakcie trwania małżeństwa jest przeznaczony na zaspokajanie wspólnych potrzeb. Niezmiernie trudno zatem będzie udowodnić na przykład, iż kolekcja grafik jednego z małżonków stanowi jego majątek osobisty, jeśli kupował je za pieniądze wchodzące w skład majątku wspólnego. Jeśli sąd przyzna na wyłączną własność ową kolekcję jednemu z małżonków, zasądzi też odpowiednią spłatę na rzecz drugiego - przy czym do majątku wspólnego wejdzie jedynie ta część kolekcji, która została nabyta w trakcie trwania małżeństwa. Udowodnienie, że kolekcja stanowi majątek małżonka nie będzie łatwe.
Majątek wspólnym pary
- wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- przedmioty nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej.
Majątek osobisty obojga małżonków
- to, co posiadali przed ślubem;
- darowizny i spadki;
- udziały w spółkach cywilnych;
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków, np. ubrania, biżuteria;
- prawa niezbywalne (przysługują tylko konkretnej osobie, np. prawo do renty, prawa autorskie);
- prawa twórcy wynalazku;
- niewypłacone przez pracodawcę wynagrodzenia (wypłacona pensja należy do majątku wspólnego);
- nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
- przedmioty nabyte w zamian za składniki majątku osobistego.
Podcasty
Playlisty tematyczne
