Czterodniowy tydzień pracy, coraz bliżej? Świat eksperymentuje z godzinami pracy

Zróżnicowanie czasu pracy na świecie

Na całym świecie obserwujemy ogromne różnice w podejściu do czasu pracy. Od 35 godzin tygodniowo we Francji, przez standardowe 40 godzin w Polsce, aż po 45 godzin w Turcji. Coraz więcej krajów rozważa wprowadzenie czterodniowego tygodnia pracy, co wywołuje gorące dyskusje i eksperymenty.

W Polsce, podobnie jak w Czechach i na Słowacji, pracodawca jest odpowiedzialny za ustalanie i rozliczanie czasu pracy zgodnie z Kodeksem pracy. W praktyce oznacza to 40-godzinny tydzień pracy, zazwyczaj rozłożony na pięć dni, z ośmiogodzinnym dniem pracy.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) ogłosiło rozpoczęcie przygotowań do uruchomienia projektu pilotażowego skrócenia czasu pracy. Uczestnicy pilotażu sami wybiorą model najlepiej dopasowany do ich organizacji. Do 30 czerwca mają zostać ogłoszone zasady i warunki programu, a w kolejnych miesiącach ma ruszyć nabór. Na realizację pilotażu w pierwszym roku ma zostać przeznaczone 10 mln zł z Funduszu Pracy.

Czterodniowy czas pracy, eksperymenty na świecie

Wielka Brytania stała się areną debaty na temat czterodniowego tygodnia pracy po publikacji wyników największego na świecie eksperymentu. Przeprowadziły go 4 Day Week Global, Boston College, University of Cambridge i think tank Autonomy. Wzięło w nim udział blisko 70 firm i ok. 3,3 tys. pracowników.

Eksperyment trwał sześć miesięcy. Aż 92 proc. firm zdecydowało się na stałe kontynuowanie czterodniowego tygodnia pracy. Okazało się, że przynosi to wzrost przychodów i większą produktywność. Odczucie wypalenia zawodowego wśród pracowników zmniejszyło się o 71 proc., 43 proc. odczuło poprawę zdrowia psychicznego, a 46 proc. zgłosiło zmniejszenie zmęczenia. Podobne badania przeprowadzono w Niemczech, Szwajcarii i Hiszpanii.

W Hiszpanii tygodniowy czas pracy wynosi obecnie 40 godzin, ale do parlamentu ma trafić projekt ustawy o jego skróceniu do 37,5 godziny. To propozycja ministry pracy Yolandy Diaz. Projekt jest krytykowany przez pracodawców, ale pozytywnie przyjęty przez związki zawodowe.

37,5 godziny tygodniowo to standard w krajach skandynawskich. W Finlandii ten czas jest rozłożony na 5 dni roboczych. Pracownicy mają prawo do 24-38 dni urlopu rocznie. Była premier Finlandii, Sanna Marin, popierała wprowadzenie 4-dniowego tygodnia pracy, ale pomysł nie został uwzględniony w programie rządowym.

Norwegia przyjęła elastyczny model. Standardowy tydzień pracy wynosi 37,5 godziny, a dla pracowników zrzeszonych w związkach zawodowych może zostać skrócony do 37 godzin. Urlop wynosi co najmniej 25 dni roboczych rocznie.

W Szwecji Partia Ochrony Środowiska - Zieloni złożyła wniosek o wprowadzenie czterotygodniowego tygodnia pracy. W uzasadnieniu podkreślono, że skrócenie czasu pracy jest możliwe dzięki postępowi technologicznemu i przyczyni się do zmniejszenia liczby zwolnień lekarskich. W praktyce Szwedzi pracujący na pełnym etacie, na skutek umów zbiorowych, pracują w tygodniu mniej niż 40 godzin.

Francja wyróżnia się jednym z najkrótszych tygodni roboczych w Europie – 35 godzin. Pracownicy mogą jednak pracować dłużej na żądanie pracodawcy. W kwestii urlopów mogą liczyć na 25-30 dni urlopu rocznie.

W Niemczech temat czterodniowego tygodnia pracy staje się coraz bardziej popularny. W 2024 roku 74 proc. Niemców opowiedziało się za takim rozwiązaniem, wskazując na obniżenie poziomu stresu.

We Włoszech złożono projekt ustawy przewidujący redukcję godzin pracy w tygodniu z 40 do 32 przy zachowaniu dotychczasowych płac. Od lat tematem numer 1. we Włoszech jest plaga wypadków w miejscach pracy.

W Kanadzie tydzień pracy trwa 40 godzin. W Ontario zgłoszono projekt ustawy o pilotażu czterodniowego tygodnia pracy.

Turcy pracują rekordowo długo – ich tygodniowy czas pracy wynosi aż 45 godzin, co stanowi jeden z najwyższych limitów w Europie.

Kraje bałkańskie mają podobne regulacje czasu pracy. Serbia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Albania, Macedonia Północna, Kosowo i Czarnogóra mają standardowy 40-godzinny tydzień pracy.