Jak rozwiązać sprawy spadkowe? Czym są testamenty wzajemne, jakie prawa przysługują tobie i twoim bliskim?

"Mój mąż jest ciężko chory. Nie mamy dzieci. Czy to prawda, że w przypadku jego śmierci prawo do naszego mieszkania nabywa rodzeństwo męża? W jakiej części dziedziczą oni spadek i czy możemy coś zrobić, żeby do tego nie doszło?

Eliza z Mrągowa"

Rzeczywiście w sytuacji, kiedy zmarły nie ma dzieci (i innych zstępnych, a więc wnuków, prawnuków itd.), Kodeks cywilny przewiduje, że dziedziczy małżonek zmarłego i jego rodzice, a jeśli jedno lub obydwoje z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy dziedziczy rodzeństwo spadkodawcy. Z kolei jeżeli któreś z rodzeństwa nie dożyło otwarcia spadku, pozostawiając dzieci, udział, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom lub dalszym zstępnym.

Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa, wynosi połowę spadku. Jeżeli mieszkanie (a także cały pozostały majątek) nabyliście Państwo w trakcie trwania małżeństwa to dolicza się je do majątku wspólnego. Wtedy przedmiotem dziedziczenia jest połowa tego mieszkania i połowa całego Państwa majątku.

W tym spadku Pani udział wynosi 1/2, czyli 1/4 część całego Waszego majątku, a to, co przypada pozostałym spadkobiercom, stanowi 1/4 część całego Waszego majątku wspólnego. Jeśli mieszkała Pani i prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, może Pani żądać ze spadku, ponad swój udział, przedmiotów urządzenia domowego, z których za życia męża korzystaliście wspólnie lub Pani sama.

Takiej sytuacji można zapobiec, sporządzając wzajemne testamenty: Pani w swoim testamencie powołałaby męża do spadku, a mąż powołałby w swoim testamencie do dziedziczenia Panią. Ponieważ zachowek przysługuje jedynie zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, rodzeństwo męża nie będzie miało wówczas prawa do żadnych roszczeń wobec Pani.

Warto przy tym zasugerować wszystkim osobom pozostającym w bezdzietnych związkach małżeńskich, aby po przeanalizowaniu swoich sytuacji rodzinnych przemyślały zasadność sporządzenia takich testamentów wzajemnych. Dzięki temu pozostały przy życiu małżonek nie będzie mieć problemów z rodziną zmarłego współmałżonka. Dobrze pomyśleć o tym wcześniej, by zabezpieczyć się w razie nagłej śmierci (wypadek samochodowy, nagły zgon w wyniku zawału, udaru). Małżonkowie często już u progu małżeństwa stają się właścicielami jakiegoś majątku, a przede wszystkim nabywają mieszkania, więc temat testamentów wzajemnych staje się ważny nie tylko dla ludzi starszych.