Życie przy elektrowni jądrowej Olkiluoto
Elektrownia jądrowa Olkiluoto funkcjonuje na wyspie o tej samej nazwie od 1973 roku. Kompleks działa od 1979 roku, a w 2023 roku do eksploatacji oddano trzeci blok, który jest największym reaktorem jądrowym w Europie. Operatorem elektrowni jest firma Teollisuuden Voima Oyj (TVO).
Pierwszą rzeczą, jaka zwraca uwagę jak sama droga do elektrowni. Z racji, że kompleks znajduje się na wyspie, dojechać można do niego asfaltową drogą otoczoną z obu stron lasem. Zapytaliśmy przedstawicieli elektrowni, jak daleko znajdują się najbliższe zabudowania mieszkalne - otrzymaliśmy odpowiedź, że ok. 5 km od kompleksu. Oprócz tego w pobliżu jest kilka chat rybaków, znajdowały się na miejscu jeszcze przed wybudowaniem elektrowni.
Osoby mieszkające w pobliżu nie są w żaden sposób niepokojone ponieważ sama elektrownia pracuje bezgłośnie. Lekki Hałas panuje jedynie wewnątrz pomieszczeń (w pobliżu turbiny jest bardzo głośno, ale poza budynkiem jej praktycznie nie słychać) jednak na zewnątrz ten problem nie występuje. Olkiluoto jest elektrownią jądrową, a nie spalarnią - nie wydobywają się z niej kłęby dymu, dzięki czemu powietrze w okolicy jest bardzo czyste.
Przedstawiciele operatora obiektu-fińskiego TVO deklarują, że jedynym wpływem na środowisko elektrowni jądrowej jest podwyższona w miejscu zrzutu temperatura wody morskiej. Jednakże ta podgrzana woda szybko miesza się z zimną, więc efekty dla otoczenia są znikome - znika jedynie 1-1,5 km pokrywy lodowej, w niedalekiej odległości od elektrowni. Co ważne - woda zrzucana do zbiornika nie jest w żaden sposób skażona, gdyż nie ma bezpośredniej styczności z parą wytwarzaną przez reaktor.
Środowisko naturalne w okolicy nie jest w żaden sposób zanieczyszczane. Pracownicy elektrowni nie są narażeni na wysoki poziom promieniowania, który jest cały czas kontrolowany, zarówno w przypadku pracowników (dozymetrami), jak i w całym otoczeniu kompleksu elektrowni. Dla osoby zatrudnionej w warunkach narażenia na promieniowanie dawka graniczna (bezpieczna dla zdrowia) to 20 mSv (mikrosiwertów) w ciągu roku kalendarzowego. W praktyce pracownicy elektrowni w Finlandii są narażeni na na dawkę ok. 0,8 mSv w ciągu roku, czyli ponad 20 razy mniej niż poziom, który mógłby być niebezpieczny dla ich zdrowia. To mniejsza dawka promienia niż ta, którą otrzymuje np. pacjent podczas badania tomografem! TVO deklaruje, że nigdy nie doszło do sytuacji przekroczenia rocznego wyniku, ale na takie przypadki są gotowe procedury.
Wieloletnie doświadczenie Finów z elektrowniami jądrowymi wpływa również na opinie fińskiego społeczeństwa na temat takiej formy pozyskiwania energii. Według badania TNS Kantar z 2023 roku, aż 68 proc. ocenia energię atomową pozytywnie, a jedynie 6 proc. negatywnie. W 1983 roku ta proporcja była znacznie inna, aż 38 proc. badanych było nastawionych negatywnie, a 24 proc. pozytywnie.
Bezpieczeństwo na terenie elektrowni
Samo dostanie się na teren elektrowni jest nie lada wyzwaniem, ze względu na procedury bezpieczeństwa. Przeciętny odwiedzający ma dostęp do Centrum Informacyjnego, w którym znajduje się poświęcona jej ekspozycja. Można zobaczyć tam m.in. przekrój reaktora. Interesującą wystawą jest również punkt z licznikiem Geigera, którym możemy odczytać promieniowanie w poszczególnych przedmiotach, a także sprawdzić jak poszczególne materiały izolują od promieniowania. Jak się okazuje, stalowa blacha jest w stanie "przysłonić" licznikowi uran, co pokazuje, że nad rozprzestrzenianiem promieniowania można zapanować.
Sam teren elektrowni jest niedostępny dla przeciętnego odwiedzającego. Jednak dzięki uprzejmości TVO oraz Polskich Elektrowni Jądrowych (PEJ) mogliśmy wraz z przedstawicielami samorządów wejść do kompleksu Olkiluoto. Procedury bezpieczeństwa są bardzo rygorystyczne - na teren elektrowni nie mogliśmy zabrać telefonów, aparatów, ani urządzeń elektronicznych, a co za tym idzie - nie można było robić zdjęć. To dosyć oczywisty zakaz, elektrownia jest infrastrukturą krytyczną, więc musi być odpowiednio chroniona.
Po dojechaniu na miejsce wszyscy odwiedzający byli sprawdzani pod kątem promieniowania (badanie było wykonywane kilkukrotnie w trakcie wizyty). Następnie wszyscy odwiedzający musieli przejść przez bramki przypominające te znajdujące się na lotniskach. Pracownicy również przechodzą codziennie kilkukrotne rygorystyczne kontrole, więc bezpieczeństwo ma tam najwyższy poziom.
Lokalny wpływ elektrowni jądrowej
W trakcie wizyty w Olkiluoto mieliśmy okazję spotkać się z lokalnymi liderami, wśród nich był Vesa Lakaniemi burmistrz gminy Eurajoki. Jak wiemy z rozmów i prezentacji, samorząd korzysta z obecności elektrowni choćby dzięki podatkowi od nieruchomości płaconym przez TVO - gmina otrzymuje ok. 20 mln euro rocznie (dokładne kwoty zależą od roku podatkowego etc.). Co ciekawe, liczba ludności w niewielkiej gminie (ok. 9000 mieszkańców) miała zwiększyć się od czasu budowy elektrowni, więc jej bliskość nie odstraszała Finów od osiedlania się w tej okolicy, wręcz przeciwnie - dawała możliwości pracy.
Jak przekazał nam dyrektor fińskiej izby gospodarczej Jane Ussa korzyści z obecności elektrowni atomowej, to nowe miejsca pracy i wsparcie dla lokalnego biznesu i regionalnej gospodarki. Elektrownia to również rozwój infrastruktury (np. drogowej). Również z rozmowy z przedstawicielką lokalnej sieci hoteli Hovi wiemy, że w trakcie budowy restauracje miały korzystne kontrakty na dostarczanie cateringu dla pracowników budujących elektrownię, a noclegi w okolicy były chętnie wynajmowane przez specjalistów, więc zarobili także hotelarze. Pozytywne efekty utrzymywały się dłużej niż planowano, ze względu na przedłużającą się budowę trzeciego reaktora (tym samym pracownicy dłużej przebywali na miejscu i lokalne biznesy mogły przez dłuższy czas zarabiać). Napływ nowych pracowników wpłynął także na lokalne budownictwo i rynek najmu. Bliskość elektrowni może być także korzystna dla mieszkańców z powodu niższych kosztów przesyłu energii, dzięki czemu rachunki za prąd są bardzo niskie.
Polska będzie w innej sytuacji przybudowie elektrowni jądrowej
Nie ma jednak róży bez kolców i w kontekście planowanych inwestycji w elektrownie jądrowe dla Polski, nasuwa się wiele pytań choćby ze względu na różnicę między Polską, a Finlandią. O ile warto się uczyć na doświadczeniach innych, to nie jesteśmy w stanie przełożyć ich w stu procentach na rodzimy grunt. O swoich wątpliwościach mówili przedstawiciele polskich samorządów, na których terenie będą budowane elektrownie jądrowe.
Burmistrz gminy Eurajoki przyznał, że poza sprzeciwem Greenpeace nie było protestów mieszkańców w sprawie budowy trzeciego reaktora. Jednak w przypadku Olkiluoto dotyczyło to budowy dodatkowego bloku do istniejącej elektrowni, a w Polsce elektrownia jądrowa będzie budowana od podstaw. Mieszkańcy nie są więc jeszcze przyzwyczajeni do obecności kompleksu w pobliżu.
Kolejną kwestią jest także geografia i geologia. W Finlandii gęstość zaludnienia wynosi 16 osób na km², w Polsce to aż 120,8 osób na km². Co za tym idzie, Finowie mają wystarczająco duży kraj, aby postawić elektrownię w dużej odległości od zabudowań (na Olkiluoto przeznaczono właściwie całą wyspę), w Polsce to dosyć karkołomne zadanie. Oczywiście sama elektrownia nie generuje hałasu, ani zanieczyszczeń, to wiele osób może uważać mieszkanie przy niej za mało atrakcyjne. Choć mogą zniwelować to niższe ceny rachunków za prąd.
Zostając przy kwestii hałasu, o ile sama elektrownia go nie generuje, to proces budowy - jak to zwykle bywa - do najcichszych nie należy. A budowana będzie nie tylko elektrownia, ale również cała przyległa infrastruktura. Tym samym przez dotychczas spokojną gminę Choczewo w woj. pomorskim (lokalizacja jednej z elektrowni jądrowych) będą przejeżdżać ciężarówki i sprzęt budowlany. Rozwiązaniem będzie budowa nowych dróg dojazdowych i linii kolejowej, które docelowo przekierują największy ruch z dala od gospodarstw domowych. Prace projektowe w tym zakresie już się toczą.
Kolejnym wyzwaniem jest składowanie odpadów po elektrowni jądrowej. Finowie wykorzystują przy tym specyfikę geologiczną, drążą pod ziemią tunele w skale, w której (po uprzednim zabezpieczeniu) są składowane. Na Pomorzu przekrój geologiczny jest jednak inny, co utrudnia składowanie odpadów w ten sposób - te będą musiały być albo transportowane w miejsce, gdzie można je w ten sposób składować, lub będą musiały być składowane w inny sposób. W kolejnych dekadach na terenie Polski planowana jest budowa składowiska głębokiego, takie założenia znalazły się w Krajowym planie postępowania z odpadami promieniotwórczymi, zaktualizowanym w 2020 r.
Natomiast kwestią, którą Polska może zrobić lepiej od Finów jest pozbywanie się odpadów, które nie są związane bezpośrednio z technologią nuklearną, takich jak żarówki, zużyte ubrania robocze i inne przedmioty, które przebywały na terenie elektrowni i ze względów bezpieczeństwa należy je zutylizować. Przedstawicielka elektrowni Olkiluoto wyjaśniła, że odpady tego typu są zabezpieczane i wysyłane do Szwecji - tam zostają pocięte na mniejsze kawałki - a dopiero później trafiają z powrotem do Finlandii. Biorąc pod uwagę, że w Polsce jesteśmy dopiero na etapie planowania, być może udałoby się zaplanować ten kosztowny proces przy mniejszych kosztach transportu. O to i o inne szczegóły dotyczące planów budowy elektrowni jądrowych w Polsce będziemy jeszcze pytać przedstawicieli PEJ.
Polecany artykuł:
Podcasty
Playlisty tematyczne
