Ministerstwo pracuje nad listą surowców krytycznych dla Polski. Ekonomiści: 30 zależności od Chin

Chiny ograniczają eksport surowców krytycznych. Polska jest częściowo od nich zależna

Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) zwraca uwagę na fakt, że Chiny systematycznie zaostrzają restrykcje eksportowe na surowce krytyczne, w tym metale ziem rzadkich. Ograniczenia te, mające na celu kontrolowanie wykorzystania surowców w sektorach zbrojeniowych i podwójnego zastosowania, dotykają już jedenaście pierwiastków.

Eksperci PIE podkreślają, że Chiny wprowadziły tzw. foreign direct product rule (FDRP), która wymaga od zagranicznych firm uzyskania chińskiej licencji eksportowej na produkty zawierające więcej niż 0,1 proc. chińskich metali ziem rzadkich i wykorzystujących chińskie technologie wydobywania i przetwarzania.

W 2024 r. Unia Europejska zidentyfikowała 64 produkty krytycznie zależne od importu z Chin, a Polska w 2023 r. odnotowała 30 krytycznych zależności importowych, obejmujących m.in. magnez i molibden. Niedobory tych surowców mogą prowadzić do zatrzymania produkcji i wzrostu kosztów w kluczowych sektorach, takich jak motoryzacja, energetyka i elektronika.

Polska robi listę krytycznych surowców

Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) informuje, że trwają prace nad dokumentem, który wskaże surowce deficytowe dla polskiej gospodarki oraz określi skalę ich deficytowości. Wśród nich znajdą się antymon, german, grafit, lit i mangan, które w 90-100 proc. są sprowadzane z zagranicy ze względu na brak złóż w Polsce.

Polska nie posiada również złóż, które mogłyby pokryć zapotrzebowanie na platynowce, tytan i wanad, dlatego te surowce również są importowane w całości.

Rząd planuje wdrożenie Krajowego Programu Poszukiwań Surowców Krytycznych (KPPSK), przygotowanego przez Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy. Program ma na celu identyfikację nowych złóż i ocenę możliwości ich eksploatacji.

MKiŚ zapowiada, że projekt ustawy o zapewnieniu gospodarce krajowej dostępu do surowców, w tym surowców krytycznych, ma trafić pod obrady rządu w IV kwartale 2025 r. Ustawa ta ma na celu stworzenie ram prawnych dla zabezpieczenia dostaw surowców strategicznych dla polskiej gospodarki.

Jakimi zasobami dysponuje Polska?

Polska dysponuje złożami węgla koksowego, miedzi, niklu, platynowców, surowców skaleniowych i helu. Jastrzębska Spółka Węglowa (JSW) jest największym dostawcą węgla koksowego w UE, a KGHM Polska Miedź jest jednym z największych producentów miedzi w Unii Europejskiej.

Część surowców krytycznych, takich jak nikiel i platynowce, jest odzyskiwana w procesie produkcyjnym KGHM. Hel jest odzyskiwany przez Grupę Orlen w toku eksploatacji złóż gazu ziemnego.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska wskazuje, że źródłem surowców krytycznych mogą być również odpady górnicze znajdujące się na hałdach. Dzięki postępowi technologicznemu, materiały, które wcześniej były uważane za bezużyteczne, mogą teraz stanowić cenne źródło surowców.