Czy niewykorzystany urlop przepada? Te dni nie przejdą na 2024 rok

Opieka nad dzieckiem – dwa dni płatnego urlopu gratis. Również, gdy dziecko jest zdrowe i nie wymaga opieki

Art. 188 Kodeksu pracy daje prawo do dwóch dni płatnego urlopu. Zakres zastosowania przepisu jest szerszy niż mogłoby się wydawać.

Dwa dni wolnego na opiekę nad dzieckiem może być udzielone na dziecko w wieku do 13 lat (najpóźniej dzień poprzedzający 14. urodziny). Intuicyjnie mogłoby się wydawać, że chodzi o przypadki awaryjne typu wizyta u lekarza. Jednak treść artykułu 188 KP nie wymaga ani choroby dziecka, ani składania pracodawcy jakichkolwiek wyjaśnień lub dokumentów.

Przepis posługuje się terminem „16 godzin albo 2 dni”. Z tego powodu można mieć wolne np. 8 dni po 2 godziny lub w dowolnej innej konfiguracji. Każdy sam decyduje, czy chce wziąć wolne na dni, czy na godziny.

Pracodawca nie może odmówić ani żądać tłumaczeń. Jedyne co może zrobić to dać dwa dni wolne w innym terminie niż wnioskowany, jednak w granicach danego roku (do końca grudnia). Umiejętne wykorzystanie przepisów sprawia, że można uzyskać 10 dni świąteczno-noworocznego wypoczynku przy wykorzystaniu jednego dnia „zwykłego” urlopu oraz dwóch dni na opiekę.

Urlop opiekuńczy. 5 dni bezpłatnego urlopu bez zaświadczeń lekarskich

Urlop opiekuńczy to nowość ustanowiona obszerną nowelizacją Kodeksu pracy z marca 2023 r. Art. 173 (1) §2 Kodeksu pracy daje podstawę do urlopu na opiekę nad małżonkiem, rodzicem lub dzieckiem. Jednocześnie art. 173 (1) §1 Kodeksu przyznaje prawo do urlopu na opiekę nad osobą zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym (np. konkubina).

Urlop opiekuńczy jest udzielany na wniosek złożony w postaci papierowej lub elektronicznej. Wniosek musi być złożony najpóźniej dzień przed rozpoczęciem dni wolnych.

Kluczowa informacja – wniosek musi zawierać wskazanie osoby wymagającej opieki, przyczyny oraz stopnia pokrewieństwa. Jednak nie są konieczne jakiekolwiek dokumenty medyczne poświadczające przyczynę. Pracodawca nie może odmówić ani żądać dodatkowych wyjaśnień.

173 (1) § 5 KP stanowi, że „we wniosku wskazuje się imię i nazwisko osoby, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych, przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez pracownika oraz w przypadku członka rodziny - stopień pokrewieństwa z pracownikiem lub w przypadku osoby niebędącej członkiem rodziny - adres zamieszkania tej osoby”.

Ten przepis precyzuje wszystkie wymogi formalne wniosku, nie ma tam informacji o konieczności dokumentacji medycznej.

Urlop z powodu siły wyższej – dwa dni wolnego z połową wynagrodzenia

Dni wolne z powodu siły wyższej zostały opisane w nowym przepisie - art. 148 (1) Kodeksu pracy: „Pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika.”

Konstrukcja może się wydawać podobna do urlopu na żądanie. Jednak w przypadku dni wolnych z powodu siły wyższej konieczne jest wskazanie konkretnego powodu (urlop na żądanie nie wymaga żadnych wyjaśnień). Ponadto, urlop na żądanie wlicza się do limitu urlopu wypoczynkowego, a dni wolne z powodu siły wyższej to osobna kategoria, bez wpływu na urlop wypoczynkowy.

Wniosek można złożyć tego samego dnia (nie musi być dzień przed jak przy urlopie opiekuńczym). Konieczne jest wskazanie powodu, pracodawca nie może odmówić.