Odwołaj się od decyzji ZUS-u

Jeśli nie zgadzasz się z decyzją ZUS-u, odwołanie składasz w sądzie pracy i ubezpieczeń społecznych za pośrednictwem oddziału ZUS-u, który wydał niekorzystną dla ciebie decyzję. Jest jednak wyjątek - jeśli nie zgadzasz się z orzeczeniem lekarza orzecznika, możesz wnieść sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS-u.

Odwołanie powinieneś wnieść na piś-mie, masz jednak prawo złożyć je także ustnie do protokołu sporządzonego w oddziale ZUS-u, który wydał decyzję. Odwołanie możesz również wnieść bezpośrednio do sądu (z wyjątkiem dotyczącego bezczynności ZUS-u), ale pamiętaj, że wydłuży to czas załatwienia twojej sprawy, bo sąd i tak musi przekazać twoje odwołanie oraz akta sprawy do właściwego oddziału ZUS-u.

Pamiętaj o terminach

Aby odwołanie od decyzji ZUS-u było skuteczne, trzeba przy jego wnoszeniu przestrzegać określonych zasad. Przede wszystkim musisz wnieść je w ściśle określonym terminie, do właściwej instytucji, wskazać wady decyzji i odpowiednio je uzasadnić. Jeśli zdecydujesz się odwołać od niekorzystnej dla ciebie decyzji, masz na to 30 dni od doręczenia odpisu decyzji. Jeśli nie zrobisz tego w wyznaczonym terminie, twoje pismo zostanie odrzucone, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z ważnych powodów niezależnych od ciebie - np. choroba, pobyt w szpitalu, śmierć osoby bliskiej. Zanim wniesiesz odwołanie do sądu, najpierw uważnie przeczytaj decyzję ZUS-u. Znajdziesz w niej informacje, jaki sąd i w jakim terminie będzie rozpatrywał twoje odwołanie.

Uwaga! Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji, chyba że z jej treści wynika, że ma być wykonana natychmiast lub jej natychmiastowe wykonanie następuje z mocy ustawy.

Czekaj na odpowiedź ZUS-u

ZUS ma 30 dni, by odpowiedzieć na twoje odwołanie. W tym czasie powinien ponownie zbadać i przeanalizować sprawę, a potem ma dwie możliwości. Może zmienić lub uchylić swoją wcześniejszą decyzję - i wtedy wydaje nową. Albo może nie uwzględnić twego odwołania i wtedy (nie później niż w ciągu 30 dni od złożenia odwołania) przekazuje twoją sprawę do sądu wraz z aktami i uzasadnieniem.

Co w odwołaniu

W odwołaniu od decyzji ZUS-u powinieneś:
- podać nazwę sądu, w którym je składasz;
- podać informacje, które pozwolą na zidentyfikowanie zaskarżonej decyzji ZUS-u, a więc datę wydanej decyzji, wskazać organ, który ją wydał, oraz numer decyzji;
- podać swoje imię i nazwisko oraz adres zamieszkania;
- określić i zwięźle uzasadnić zarzuty - wystarczy, że wyrazisz swoje niezadowolenie z treści decyzji (zarzut merytorycznej wadliwości decyzji);
- sformułować wnioski, czyli - w zależności od okoliczności - zażądać zmiany, uchylenia w całości lub w części decyzji;
- przedstawić dowody na poparcie przytoczonych okoliczności, np. nowe wyniki badań lekarskich, zaświadczenia lekarskie;
- określić żądania dotyczące sposobu rozwiązania sprawy.

Kiedy nie możesz skarżyć

Odwołanie nie przysługuje:
- od decyzji przyznającej świadczenie w drodze wyjątku;
- od decyzji odmawiającej przyznania świadczenia w drodze wyjątku.

Prezes ZUS-u może bowiem przyznać emeryturę, rentę czy inne świadczenie w drodze wyjątku ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków do ich uzyskania (nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy i nie mają niezbędnych środków utrzymania).

W tych dwóch przypadkach, gdy nie jesteś zadowolony z wydanej decyzji, możesz jedynie wnieść wniosek do prezesa ZUS-u o ponowne rozpatrzenie sprawy. Masz na to 14 dni od daty dostarczenia ci decyzji. Ostateczną decyzję prezesa ZUS-u możesz zaskarżyć do wojewódzkiego sądu administracyjnego (za pośrednictwem prezesa ZUS-u, w terminie 30 dni od daty doręczenia decyzji). Od wyroku WSA przysługuje ci natomiast skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Z czym do sądu

Sprawy związane z rentami i emeryturami rozpatrują okręgowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych. Możesz w nich składać odwołania dotyczące takich spraw, jak np. ustalenie prawa do emerytury czy renty oraz ich wysokości. Natomiast odwołania dotyczące spraw takich jak zasiłek chorobowy, wyrównawczy, macierzyński, opiekuńczy, pogrzebowy i rodzinny, świadczenie rehabilitacyjne, świadczenia wypadkowe lub odszkodowanie z tytułu choroby zawodowej rozpatrują rejonowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych. Składając odwołanie, nie musisz się martwić o koszty sądowe, bo nie wnosisz żadnych opłat. Jeśli sprawa jest skomplikowana, a nie stać cię na adwokata, możesz poprosić sąd o wyznaczenie obrońcy z urzędu.

Co może sąd:

- oddalić odwołanie, jeśli nie ma podstaw do jego uwzględnienia;
- uwzględnić odwołanie i zmienić zaskarżoną decyzję w całości lub w części;
- uchylić decyzję, przekazać sprawę do rozpatrzenia ZUS-owi i umorzyć postępowanie (w ściśle określonych przypadkach).

Gdy nie zgadasz się z wyrokiem

Możesz wówczas wnieść apelację do sądu apelacyjnego. Najpierw składasz wniosek o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem. Masz na to siedem dni od dnia ogłoszenia wyroku. Następnie w terminie do dwóch tygodni od daty doręczenia orzeczenia sądu okręgowego składasz apelację do sądu apelacyjnego. Jeśli nie powiedzie ci się w sądzie apelacyjnym, masz jeszcze możliwość wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego. Robisz to za pośrednictwem sądu apelacyjnego, który wydał niekorzystny dla ciebie wyrok, w ciągu dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem. Pamiętaj, że pismo do SN musi zostać przygotowane przez radcę prawnego lub adwokata. Sąd Najwyższy sprawdza, czy nie było błędów proceduralnych lub czy sądy w trakcie postępowania nie zinterpretowały błędnie przepisów. Od apelacji i skargi kasacyjnej pobierana jest opłata w wysokości 30 zł.

Jak się odwołać od orzeczenia lekarza orzecznika

Jeśli nie zgadzasz się z orzeczeniem lekarza orzecznika, możesz wnieść sprzeciw. Procedura jest w tym wypadku dwustopniowa. Najpierw zwracasz się do komisji lekarskiej ZUS-u, a dopiero potem - po wydaniu przez ZUS decyzji - do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Sprzeciw możesz wnieść w ciągu 14 dni od doręczenia ci orzeczenia lekarza orzecznika, za pośrednictwem oddziału ZUS-u właściwego ze względu na twoje miejsce zamieszkania. Dopiero po wyczerpaniu drogi odwoławczej w ZUS-ie, po wydaniu decyzji przez komisję lekarską, możesz zaskarżyć ją do sądu.

Uwaga! W oddziale ZUS-u możesz dostać i wypełnić gotowe wnioski do odwołań od decyzji orzeczników.

Wazne! Od orzeczenia lekarza orzecznika może także odwołać się prezes ZUS-u (lub w jego imieniu główny lekarz orzecznik) i wnieść zarzut wadliwości, czyli podważyć orzeczenie i przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej. Może to zrobić w ciągu dwóch tygodni od wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika.

Komisja lekarska rozpatrzy twój sprzeciw. Jeśli uzna sprzeciw za słuszny, zmieni decyzję lub ją uchyli. Komisja ocenia twoją zdolność do pracy i wydaje orzeczenie na podstawie dokumentacji dołączonej do wniosku (w odwołaniu możesz wskazać nowe okoliczności, np. nowe wyniki badań wykonanych już po wydaniu orzeczenia przez orzecznika ZUS-u) oraz po przeprowadzeniu badania twego stanu zdrowia. Komisja nie ma prawa wydania orzeczenia, jeśli najpierw cię nie zbada, nawet jeżeli dokumentacja dołączona do wniosku jest wystarczająca. Zanim wyda orzeczenie o niezdolności do pracy, może cię skierować na dodatkowe badania.

Na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej ZUS wydaje decyzję. Jeśli jesteś z niej niezadowolony, przysługuje ci prawo odwołania do sądu pracy. Odwołanie wnosisz na piśmie za pośrednictwem oddziału ZUS-u, który wydał decyzję, w ciągu miesiąca od dnia jej doręczenia. Oddział ZUS-u, zanim skieruje sprawę do sądu, może - jeżeli uzna odwołanie za słuszne - zmienić lub uchylić swoją decyzję. Na podjęcie decyzji, czy uwzględnić twoje odwołanie, czy też nie, ma 30 dni. Jeśli odwołania nie uwzględni, przekazuje sprawę (wraz z uzasadnieniem) do sądu. Gdy po wydaniu decyzji powstaną nowe okoliczności i odwołasz się od niej, ZUS skieruje sprawę do lekarza orzecznika do ponownego rozpatrzenia.

Ważne! Sąd odrzuci odwołanie w sprawie o świadczenie, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji (a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika ZUS-u), jeżeli wcześniej nie wniesiesz sprzeciwu od orzeczenia do komisji lekarskiej.