Pensja minimalna bez rewolucji. Co się zmienia, a co zostaje po staremu?

Spis treści

1. Co pozostaje bez zmian?
2. Najważniejsze zmiany
3. Dlaczego wycofano się z najbardziej kontrowersyjnej zmiany?
4. Perspektywy na przyszłość

Co pozostaje bez zmian?

Nowa ustawa zachowuje fundamentalne elementy dotychczasowego systemu:

• Coroczna procedura ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej będzie nadal przeprowadzana z udziałem Rady Dialogu Społecznego
• Utrzymany zostaje mechanizm gwarantujący, że płaca minimalna nie wzrośnie mniej niż o prognozowaną inflację
• Nadal będą obowiązywać dwa terminy zmiany wysokości płacy minimalnej (od 1 stycznia i od 1 lipca) w przypadku, gdy prognozowana inflacja wynosi co najmniej 5%, lub jeden termin (od 1 stycznia), gdy inflacja jest niższa

Najważniejsze zmiany

1. Płaca minimalna powiązana ze średnią krajową

Kluczowa zmiana dotyczy wprowadzenia orientacyjnej wartości referencyjnej dla płacy minimalnej. Według nowych przepisów, minimalne wynagrodzenie ma stanowić 55 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.

Przykładowo, jeśli w 2026 roku przeciętne wynagrodzenie wyniesie 9219 zł brutto, płaca minimalna powinna wzrosnąć do około 5070 zł brutto.

2. Stopniowe wyłączanie składników z płacy minimalnej

Ministerstwo wycofało się z pierwotnego planu, by płaca minimalna równała się wynagrodzeniu zasadniczemu. Zamiast tego wprowadzono etapowe wyłączanie poszczególnych składników z zakresu płacy minimalnej:

• Od 1 stycznia 2026 r. - wyłączenie dodatku funkcyjnego
• Od 1 stycznia 2027 r. - wyłączenie innych dodatków
• Od 1 stycznia 2028 r. - wyłączenie premii i nagród

Obecnie do płacy minimalnej nie wliczają się:

• Nagrody jubileuszowe
• Odprawy emerytalne i rentowe
• Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych
• Dodatek za pracę w porze nocnej
• Dodatek za staż pracy
• Dodatek za szczególne warunki pracy

3. Wyższe kary dla pracodawców

Nowa ustawa zaostrza sankcje wobec pracodawców:

• Wprowadzono nowy typ wykroczenia za niewypłacanie wynagrodzenia przez okres co najmniej 3 miesięcy, zagrożony grzywną od 5 tys. do 50 tys. zł albo karą ograniczenia wolności
• Podwyższono grzywny za istniejące wykroczenia przeciwko prawom pracownika, np.:
• z 1000-30000 zł na 1500-45000 zł
• z 1500-45000 zł na 2000-50000 zł

Dlaczego wycofano się z najbardziej kontrowersyjnej zmiany?

Pierwotna propozycja ministerstwa zakładała, że wynagrodzenie zasadnicze nie mogłoby być niższe od płacy minimalnej, co oznaczałoby, że dodatki i premie nie byłyby do niej wliczane. Pomysł ten spotkał się z ostrą krytyką, zwłaszcza ze strony pracodawców.

Konfederacja Lewiatan argumentowała, że taka zmiana negowałaby "tworzone z dużym wysiłkiem, systemy wynagradzania" i miałaby "bardzo daleko idące konsekwencje" dla zasad wynagradzania w całej gospodarce. Również Ministerstwo Finansów alarmowało, że rozwiązanie to generowałoby "znaczne skutki po stronie wydatkowej sektora finansów publicznych".

W rezultacie MRPiPS zdecydowało się na kompromisowe, stopniowe wyłączanie poszczególnych składników z płacy minimalnej, rozłożone na kilka lat.

Perspektywy na przyszłość

Chociaż nowa ustawa nie wprowadza rewolucyjnych zmian, stopniowe wyłączanie kolejnych składników z płacy minimalnej przy jednoczesnym powiązaniu jej wysokości ze średnim wynagrodzeniem może znacząco wpłynąć na sytuację pracowników otrzymujących najniższe wynagrodzenia. Z czasem dodatki, premie i nagrody będą rzeczywiście pełnić rolę gratyfikacji, a nie służyć do "dobijania" do ustawowego minimum.

Przedsiębiorcy mają natomiast czas na dostosowanie się do nowych regulacji, co powinno złagodzić obawy o nagły wzrost kosztów pracowniczych.