Sporządź testament i zadbaj o przyszłość swoich bliskich

Spis treści

1. Kiedy testament jest ważny?
2. Rodzaje testamentów w polskim prawie
3. Ile kosztuje testament?
4. Co można uregulować w testamencie?
5. Zachowek – co to jest?
6. Kto ma prawo do zachowku?
7. Jak oblicza się zachowek?
8. Kto wypłaca zachowek?
9. Zasady dziedziczenia ustawowego
10. Kolejność dziedziczenia
11. Warto wiedzieć, że...
12. Zmiany w dziedziczeniu – mniej formalności
13. Na czym polega zmiana?
14. Dziedziczenie testamentowe ma pierwszeństwo

Kiedy testament jest ważny?

Testament własnoręczny, aby był ważny, musi spełniać określone warunki formalne. Przede wszystkim musi być napisany całkowicie odręcznie przez spadkodawcę, czyli nie może być wydrukowany ani napisany przez kogoś innego. Testament powinien zawierać datę sporządzenia oraz własnoręczny podpis spadkodawcy. Należy pamiętać, że nawet jeśli pismo jest trudne do odczytania, testament może być uznany za ważny, jeśli jego treść można ustalić.

Rodzaje testamentów w polskim prawie

Polskie prawo przewiduje kilka form sporządzenia testamentu, które różnią się między sobą stopniem formalności i wymaganiami. Poniżej przedstawiono najistotniejsze rodzaje testamentów:

• Testamenty zwykłe
• Testament własnoręczny (holograficzny): Najprostsza forma testamentu, sporządzana całkowicie samodzielnie przez spadkodawcę. Wystarczy, że zostanie napisany własnoręcznie, datowany i podpisany.
• Testament notarialny: Testament sporządzany w obecności notariusza, który spisuje wolę spadkodawcy. Ta forma jest szczególnie polecana, gdy chcemy mieć pewność co do ważności testamentu oraz gdy chcemy uregulować bardziej skomplikowane sprawy spadkowe.
• Testament alograficzny: Testament sporządzany przez osobę trzecią (np. urzędnika) na podstawie ustnego oświadczenia spadkodawcy, złożonego w obecności świadków.
• Testamenty szczególne
• Testament ustny: Może być sporządzony jedynie w wyjątkowych sytuacjach, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy lub gdy okoliczności uniemożliwiają sporządzenie testamentu w innej formie.
• Testament podróżny: Sporządzany przez osoby podróżujące statkiem morskim lub powietrznym w sytuacjach wyjątkowych.
• Testament wojskowy: Przeznaczony dla osób pełniących służbę wojskową w szczególnych warunkach.

Każdy rodzaj testamentu wiąże się z określonymi wymaganiami formalnymi, które muszą być spełnione, aby testament był ważny.

Uwaga! Jeden testament może sporządzić tylko jedna osoba. W Polsce nie ma testamentów wspólnych, np. obojga małżonków.

Ile kosztuje testament?

Sporządzenie testamentu notarialnego wiąże się z opłatą notarialną, podczas gdy testament własnoręczny jest bezpłatny. Testament alograficzny to w tej chwili najtańsza forma testamentu, wnosi się w tym wypadku tylko opłatę skarbową w wysokości 22 zł (nie dolicza się do niej podatku VAT). Żeby go sporządzić, wystarczy mieć zdolność do czynności prawnych. Opłata skarbowa jest stała, bez względu na to, jakiego rodzaju zapisy zawiera testament. Koszt sporządzenia testamentu notarialnego zależy od wartości majątku oraz od tego, czy w testamencie znajdują się zapisy windykacyjne, polecenia lub pozbawienia prawa do zachowku.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra sprawiedliwości, taksa notarialna może wynosić nie więcej niż:

• 50 złotych za stworzenie testamentu,
• 150 złotych za stworzenie testamentu zawierającego zapis zwykły, polecenie lub pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku (wydziedziczenie),
• 200 złotych za stworzenie testamentu zawierającego zapis windykacyjny.

Uwaga! Testament musi być spisany w formie notarialnej np. gdy zawiera rozrządzenie dotyczące nieruchomości.

Co można uregulować w testamencie?

Testament to dokument, który pozwala nam wyrazić naszą ostatnią wolę dotyczącą naszego majątku po śmierci. Dzięki niemu możemy precyzyjnie określić, kto i co odziedziczy po nas. Możliwości, jakie daje nam testament, są dość szerokie. Oto najważniejsze z nich:

• Wydziedziczenie: W wyjątkowych sytuacjach, gdy członek najbliższej rodziny postępował wobec nas w sposób rażąco sprzeczny z zasadami współżycia społecznego lub dopuścił się wobec nas lub naszych bliskich poważnego przestępstwa, możemy go wydziedziczyć. Oznacza to, że taka osoba nie otrzyma żadnej części naszego majątku.
• Zapisy: Możemy przeznaczyć konkretne przedmioty lub sumy pieniędzy dla określonych osób. Osoby te nazywamy zapisobiercami i nie są one spadkobiercami w pełnym tego słowa znaczeniu.Polecenia: Testament pozwala nam również wydać polecenia spadkobiercom lub zapisobiercom. Mogą to być polecenia dotyczące np. kontynuowania nauki przez dziecko, renowacji rodzinnej posiadłości czy też zaprzestania szkodliwych nałogów.
• Zastępstwo spadkobierców: Możemy wskazać osoby, które mają dziedziczyć w przypadku, gdy pierwotnie wyznaczeni spadkobiercy nie żyją lub odrzucają spadek.
• Odwołanie wcześniejszego testamentu: Jeśli sporządziliśmy już wcześniej testament, możemy go w każdej chwili odwołać, tworząc nowy.
• Deklaracja o pełnej zdolności do czynności prawnych: W testamencie możemy zadeklarować, że w momencie jego sporządzania byliśmy w pełni świadomi swoich działań i nie byliśmy pod wpływem żadnych czynników, które mogłyby ograniczyć naszą zdolność do wyrażenia woli.

Pamiętajmy, że sporządzenie testamentu jest ważną decyzją, która powinna być podjęta świadomie i po dokładnym przemyśleniu. W razie wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem.

Uwaga! Testament należy przechowywać razem z ważnymi dokumentami. Trzeba też poinformować bliskie osoby o jego sporządzeniu i miejscu przechowywania.

Po śmierci spadkodawcy testament powinien trafić do sędziego lub notariusza, w zależności od tego, czy ruszy procedura nabycia spadku przed sądem, czy procedura poświadczenia dziedziczenia przed notariuszem.

Zachowek – co to jest?

Zachowek to część majątku spadkodawcy, do której uprawnieni są jego najbliżsi krewni (dzieci, wnuki, małżonek, rodzice), nawet jeśli zostali pominięci w testamencie. Wysokość zachowku zależy od tego, czy uprawniony jest np. małoletni lub niezdolny do pracy.

Kto ma prawo do zachowku?

• Dzieci: W tym wnuki i prawnuki.
• Małżonek: O ile był w związku małżeńskim ze spadkodawcą w chwili jego śmierci.
• Rodzice: Jeśli spadkodawca nie pozostawił po sobie dzieci ani małżonka.

Jak oblicza się zachowek?

Zachowek wynosi zazwyczaj połowę udziału, jaki przypadłby uprawnionemu, gdyby dziedziczył zgodnie z przepisami ustawy. Jednakże, jeśli uprawniony jest małoletni lub niezdolny do pracy, wysokość zachowku zwiększa się do 2/3 udziału.

Kto wypłaca zachowek?

Zachowek wypłacają spadkobiercy, którzy otrzymali spadek na podstawie testamentu. Uprawniony do zachowku składa wniosek o jego przyznanie.

Zasady dziedziczenia ustawowego

Dziedziczenie ustawowe to proces przechodzenia majątku po zmarłej osobie na wskazane osoby, gdy nie istnieje ważny testament lub gdy osoby wskazane w testamencie nie chcą lub nie mogą odziedziczyć. Innymi słowy, to przepisy prawa określają, kto dziedziczy, a nie ostatnia wola zmarłego.

Kolejność dziedziczenia

Kolejność dziedziczenia ustawowego jest ściśle określona w Kodeksie cywilnym. Oznacza to, że prawo wskazuje konkretne osoby, które mają prawo do spadku, i to w ściśle określonej kolejności.

• Dzieci i małżonek: W pierwszej kolejności do spadku powołane są dzieci spadkodawcy (w tym wnuki, prawnuki itp.) oraz jego małżonek. Dziedziczą oni w równych częściach, z tym że małżonek ma zagwarantowaną co najmniej jedną czwartą całości spadku.
• Małżonek i rodzice: Jeśli spadkodawca nie miał dzieci, dziedziczą jego małżonek oraz rodzice. Małżonek dziedziczy połowę spadku, a pozostała połowa przypada rodzicom w równych częściach.
• Rodzeństwo: Jeśli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, jego udział dziedziczy rodzeństwo spadkodawcy (lub ich dzieci, jeśli rodzice już nie żyją).
• Dziadkowie: W przypadku braku zstępnych, małżonka, rodziców i rodzeństwa spadkodawcy, spadek przypada dziadkom spadkodawcy.

Warto wiedzieć, że...

Kolejność jest sztywna: Jeśli istnieje osoba z wyższej kolejności dziedziczenia, osoby z kolejek niższych są pomijane.

Możliwość odrzucenia spadku: Każdy, kto ma prawo do spadku, może go odrzucić. W takiej sytuacji jego udział przechodzi na pozostałych uprawnionych.

Testament: Testament może zmienić kolejność dziedziczenia, ale nie może całkowicie pozbawić prawa do zachowku osób najbliższych.

Zmiany w dziedziczeniu – mniej formalności

Od 15 listopada 2023 roku obowiązują nowe przepisy dotyczące dziedziczenia. Wprowadzone zmiany mają na celu uproszczenie procedur spadkowych i ograniczenie liczby osób, które muszą zajmować się sprawami spadkowymi po zmarłych krewnych, z którymi nie miały bliskich relacji.

Na czym polega zmiana?

Dotychczas, gdy ktoś umierał bez testamentu i nie miał najbliższej rodziny (dzieci, małżonka), spadek dziedziczyli jego dziadkowie, a jeśli oni już nie żyli – ich dzieci (czyli rodzeństwo rodziców zmarłego) i dalsza rodzina. Od teraz, krąg spadkobierców został zawężony. Jeśli dziadkowie zmarłego nie żyją, spadek dziedziczą tylko:

• Rodzeństwo rodziców zmarłego (ciotki, wujkowie)
• Dzieci rodzeństwa rodziców zmarłego (cioteczne i stryjeczne rodzeństwo zmarłego)
• Dalsza rodzina, czyli np. kuzyni dalszego stopnia, już nie będą dziedziczyli.

Dziedziczenie testamentowe ma pierwszeństwo

Jeśli sporządzisz testament, to Twoja ostatnia wola będzie miała pierwszeństwo przed przepisami prawa dotyczącymi dziedziczenia ustawowego. Oznacza to, że Twój majątek zostanie podzielony zgodnie z Twoimi życzeniami, a nie według ściśle określonych reguł.

Sporządzenie testamentu to prosty sposób na zapewnienie, że Twój majątek zostanie przekazany osobom, które są dla Ciebie ważne. Dzięki temu unikniesz niepotrzebnych konfliktów i zapewnisz swoim bliskim poczucie bezpieczeństwa.

Listen on Spreaker.