Kluczowe zmiany od 2025 roku
Najważniejszą zmianą, która wejdzie w życie z początkiem 2025 roku, jest rozszerzenie dostępu do świadczenia wspierającego dla nowej grupy beneficjentów. Do tej pory, od stycznia 2024 roku, świadczenie było dostępne wyłącznie dla osób z najwyższym poziomem potrzeby wsparcia, czyli tych, którzy otrzymali od 87 do 100 punktów w ocenie potrzeb. Od nowego roku program obejmie również osoby z niższymi poziomami wsparcia - od 78 do 86 punktów.
Nowe kwoty świadczeń wspierających
W zależności od przyznanego poziomu wsparcia, beneficjenci mogą liczyć na następujące kwoty miesięcznego świadczenia:
- Osoby z 85-86 punktami otrzymają około 2100 zł miesięcznie.
- Osoby z 80-84 punktami mogą liczyć na około 1400 zł miesięcznie.
- Osoby z 78-79 punktami otrzymają nieco ponad 1000 zł miesięcznie.
Harmonogram wdrażania świadczenia wspierającego
Program świadczenia wspierającego jest wprowadzany etapowo, co ma zapewnić sprawną implementację systemu:
- Etap pierwszy (2024): Świadczenie dostępne dla osób z poziomem wsparcia 87-100 punktów
- Etap drugi (2025): Rozszerzenie na osoby z poziomem 78-86 punktów
- Etap trzeci (2026): Włączenie osób z poziomem 70-77 punktów
Szczegółowe zasady przyznawania świadczenia
Świadczenie wspierające przysługuje:
- osobom z niepełnosprawnościami, które ukończyły 18 lat,
- posiadającym decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia (70-100 punktów),
- bez względu na dochody osiągane przez osobę z niepełnosprawnością lub członków jej rodziny,
- niezależnie od aktywności zawodowej czy pobierania świadczeń emerytalno-rentowych.
System punktacji i wysokość świadczeń
Świadczenie wspierające jest ściśle powiązane z rentą socjalną, która od marca 2024 wynosi 1780,96 zł. Wysokość świadczenia zależy od poziomu potrzeby wsparcia określonego przez wojewódzki zespół orzekania o niepełnosprawności i waha się od 40% do 220% renty socjalnej. Oznacza to, że osoby uprawnione mogą otrzymywać od 712 zł do 3920 zł miesięcznie, w zależności od przyznanej liczby punktów wsparcia. Świadczenie wynosi odpowiednio:
- 220% renty socjalnej dla poziomu 95-100 pkt - 3918,11 zł
- 180% renty socjalnej dla poziomu 90-94 pkt - 3205,73 zł
- 120% renty socjalnej dla poziomu 85-89 pkt - 2137,15 zł
- 80% renty socjalnej dla poziomu 80-84 pkt - 1424,77 zł
- 60% renty socjalnej dla poziomu 75-79 pkt - 1068,58 zł
- 40% renty socjalnej dla poziomu 70-74 punktów - 712,38 zł
Proces ubiegania się o świadczenie - krok po kroku
- Uzyskanie decyzji WZON: Pierwszym krokiem jest otrzymanie decyzji o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia od wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON).
- Złożenie wniosku do ZUS: Po otrzymaniu decyzji WZON należy złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który jest odpowiedzialny za przyznawanie i wypłacanie świadczenia.
- Wskazanie konta bankowego: Wypłaty są realizowane wyłącznie w formie bezgotówkowej, na wskazane we wniosku konto bankowe.
Jak uzyskać decyzję WZON?
Decyzja o poziomie potrzeby wsparcia wydawana przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności (WZON) jest kluczowym dokumentem dla osób ubiegających się o świadczenie wspierające. Oto kompleksowy przewodnik, jak ją uzyskać.
Kto może się ubiegać?
Decyzja WZON jest przeznaczona dla osób niepełnosprawnych, które zamierzają ubiegać się o świadczenie wspierające wprowadzone od 1 stycznia 2024 roku. Podstawowym warunkiem jest posiadanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub złożenie wniosku o takie orzeczenie. Wniosek o wydanie decyzji WZON może złożyć: osoba niepełnosprawna, jej przedstawiciel ustawowy lub ośrodek pomocy społecznej lub centrum usług społecznych (za zgodą osoby niepełnosprawnej)
Wnioski można składać elektronicznie, formie papierowej bezpośrednio do WZON lub w powiatowym zespole ds. orzekania o niepełnosprawności (który przekaże dokumenty do WZON w ciągu 7 dni).
Niezbędne dokumenty i informacje
We wniosku należy zawrzeć:
- dane osobowe wnioskodawcy,
- informacje o posiadanym orzeczeniu o niepełnosprawności,
- okres ważności orzeczenia,
- zgodę lub brak zgody na ocenę w miejscu zamieszkania,
- wypełniony kwestionariusz samooceny (PPW-K).
Ważne! Jeżeli wniosek składa osoba działająca w imieniu osoby niepełnosprawnej, należy dodatkowo podać dane tej osoby.
Kwestionariusz samooceny
Kwestionariusz samooceny trudności w codziennym funkcjonowaniu osoby niepełnosprawnej to kluczowy dokument zawierający pytania dotyczące:
- funkcjonowania w czynnościach życia codziennego,
- głównych dolegliwości i ich częstotliwości,
- zdolności poruszania się,
- dbania o siebie i własne zdrowie,
- aktywności w gospodarstwie domowym,
- umiejętności porozumiewania się,
- funkcjonowania w społeczeństwie,
- funkcjonowania poznawczego i psychicznego,
- zdolności odbioru bodźców wzrokowych i słuchowych.
Procedura oceny poziomu wsparcia
Ocena poziomu wsparcia odbywa się poprzez obserwację, wywiad bezpośredni, analizę informacji z kwestionariusza, ocenę funkcjonowania osoby niepełnosprawnej.
Ocena może być przeprowadzona zarówno w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej, w siedzibie WZON, w innym dostępnym miejscu wyznaczonym przez zespół.
Terminy wydania decyzji WZON
- WZON ma maksymalnie 3 miesiące na wydanie decyzji od dnia wpływu wniosku.
- O terminie i miejscu oceny wnioskodawca jest powiadamiany z 7-dniowym wyprzedzeniem.
- Zespół ma 7 dni na wypełnienie formularza po przeprowadzeniu oceny.
- Decyzja jest podpisywana w ciągu 14 dni od wypełnienia formularza.
Szczególne przypadki
Istnieje specjalna ścieżka dla osób z poziomem wsparcia co najmniej 70 punktów. Mogą one otrzymać świadczenie wspierające już od 2024 roku, jeśli spełniony jest warunek, że po 31 grudnia 2023 roku ich opiekunom przysługiwało prawo do:
- świadczenia pielęgnacyjnego,
- specjalnego zasiłku opiekuńczego,
- zasiłku dla opiekuna wypłacanego przez organ gminy.
Perspektywy na przyszłość
Wprowadzenie świadczenia wspierającego stanowi istotny krok w kierunku poprawy sytuacji finansowej osób z niepełnosprawnościami w Polsce. System ten:
- zapewnia większą niezależność finansową beneficjentom,
- nie ogranicza możliwości podejmowania pracy zarobkowej,
- jest niezależny od sytuacji materialnej rodziny osoby z niepełnosprawnością,
- podlega regularnej waloryzacji, co zabezpiecza jego realną wartość.
Osoby zainteresowane uzyskaniem świadczenia powinny w pierwszej kolejności skontaktować się z wojewódzkim zespołem ds. orzekania o niepełnosprawności w celu ustalenia poziomu potrzeby wsparcia, a następnie złożyć odpowiedni wniosek do ZUS. Warto pamiętać, że proces ten wymaga odpowiedniego przygotowania dokumentacji i może zająć pewien czas, dlatego warto rozpocząć starania z odpowiednim wyprzedzeniem.
Podsumowanie najważniejszych kwestii
- Świadczenie przyznawane jest od miesiąca złożenia wniosku.
- Okres wypłacania świadczenia jest uzależniony od ważności decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.
- Wysokość świadczenia podlega corocznej waloryzacji wraz z waloryzacją renty socjalnej.