System kaucyjny to porażka rządu Tuska? Start systemu znowu przesunięty

Spis treści

1. Jak ma działać system kaucyjny w Polsce?
2. Kogo obejmie system kaucyjny?
3. Kiedy wejdzie system kaucyjny w Polsce?
4. System kaucyjny w Polsce 2025

Jak ma działać system kaucyjny w Polsce?

System kaucyjny ma funkcjonować na stosunkowo prostych zasadach. Przy zakupie napoju w opakowaniu objętym systemem, konsument zapłaci dodatkową kaucję, którą odzyska po zwrocie pustego opakowania. Wysokość kaucji została precyzyjnie określona dla poszczególnych rodzajów opakowań:

• 0,50 zł za butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów (włącznie z zakrętkami i wieczkami z tworzyw sztucznych)
• 0,50 zł za puszki metalowe o pojemności do 1 litra
• 1,00 zł za butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra

Warto zaznaczyć, że ustawodawca wprowadził maksymalną wysokość kaucji na poziomie 2 zł, co wynika z art. 40m ust. 2 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.

Kluczowe elementy systemu obejmują:

• Automatyczny zwrot kaucji przy oddaniu opakowania
• Możliwość zwrotu opakowań bez konieczności okazania paragonu
• Sieć punktów przyjmowania opakowań, w tym automaty recyklingowe
• System identyfikacji i weryfikacji opakowań objętych kaucją
• Elektroniczny system rozliczeń między uczestnikami systemu

Według zapewnień premiera Tuska, dodatkowy czas przed wdrożeniem ma zostać wykorzystany na dopracowanie szczegółów technicznych i logistycznych, aby system działał sprawnie od pierwszego dnia.

Warto przypomnieć, że przepisy dotyczące systemu kaucyjnego, który zacznie działać w Polsce od października 2025 roku, zostały wprowadzone ustawą z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw. Podstawą prac nad ustawą była dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (tzw. dyrektywa SUP).

Kogo obejmie system kaucyjny?

System kaucyjny będzie dotyczył szerokiego grona uczestników rynku:

1. Konsumentów:

• Wszyscy kupujący napoje w opakowaniach objętych systemem
• Osoby zwracające puste opakowania
• Gospodarstwa domowe jako główni beneficjenci systemu

2. Przedsiębiorców:

• Sklepy o powierzchni powyżej 100 m2 (obowiązkowo)
• Mniejsze placówki handlowe (dobrowolnie)
• Producenci napojów
• Importerzy napojów
• Firmy zajmujące się recyklingiem

3. Jednostki administracyjne:

• Samorządy lokalne
• Instytucje kontrolne
• Organy środowiskowe

Kiedy wejdzie system kaucyjny w Polsce?

Decyzja o przesunięciu terminu wdrożenia systemu kaucyjnego o rok, na 1 października 2025 roku, wzbudziła mieszane reakcje. Premier Tusk argumentuje, że dodatkowy czas jest niezbędny do właściwego przygotowania wszystkich uczestników systemu. Wskazuje na:

• Potrzebę lepszego przygotowania infrastruktury technicznej
• Konieczność edukacji społeczeństwa
• Wymóg dostosowania się placówek handlowych
• Skomplikowanie przepisów i potrzebę ich doprecyzowania
• Różnorodne doświadczenia innych krajów europejskich

Krytycy zwracają jednak uwagę, że kolejne opóźnienie może świadczyć o braku determinacji rządu w realizacji polityki środowiskowej. Wskazują też na straty środowiskowe wynikające z późniejszego wdrożenia systemu.

System kaucyjny w Polsce 2025

Mimo opóźnienia, system kaucyjny pozostaje jednym z kluczowych elementów polityki środowiskowej rządu. Jego skuteczne wdrożenie może przynieść wymierne korzyści:

• Zwiększenie poziomu recyklingu opakowań
• Redukcję ilości odpadów trafiających na składowiska
• Poprawę czystości w przestrzeni publicznej
• Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa

Jednak przed ostatecznym wdrożeniem systemu stoją jeszcze istotne wyzwania:

• Stworzenie sprawnej sieci punktów zwrotu
• Zapewnienie odpowiedniej infrastruktury technicznej
• Edukacja społeczeństwa
• Koordynacja działań między różnymi uczestnikami systemu

Przesunięcie terminu wdrożenia systemu kaucyjnego na październik 2025 roku to niewątpliwie rozczarowanie dla wielu obserwatorów i aktywistów środowiskowych. Jednak rząd argumentuje, że lepsze przygotowanie systemu jest ważniejsze niż szybkie, ale niedopracowane wdrożenie. Kluczowe będzie wykorzystanie dodatkowego czasu na rzeczywiste usprawnienie systemu i przygotowanie wszystkich uczestników do jego sprawnego funkcjonowania. Tylko wtedy będzie można uznać, że opóźnienie nie było porażką, a strategiczną decyzją służącą lepszej realizacji celów środowiskowych.