Ubezpieczenie zdrowotne: kto płaci dwie składki? Wyjaśnienia Ministerstwa Zdrowia

Spis treści

1. Podwójna składka zdrowotna: rząd nie spieszy się z reformami
2. Podwójna, potrójna, a nawet więcej? Kto płaci składki zdrowotne z kilku tytułów?
3. Kiedy płacimy dwie (lub więcej) składki zdrowotne?
4. Dlaczego rząd nie chce znieść podwójnych składek zdrowotnych?

W skrócie:

• Osoby uzyskujące dochody z różnych źródeł, takich jak praca i działalność gospodarcza, muszą obecnie opłacać dwie składki zdrowotne.
• Wynika to z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, choć istnieją pewne wyjątki.
• Ministerstwo Zdrowia nie planuje jednak zmieniać tych przepisów, ponieważ takie działania wpłynęłyby negatywnie na budżet.

Podwójna składka zdrowotna: rząd nie spieszy się z reformami

Większość Polaków płaci jedną składkę zdrowotną. Nadal czekają na obiecany powrót do zasad opłacania składek sprzed wprowadzenia Polskiego Ładu. Niestety, szanse na to są niewielkie. Koszt takiej zmiany dla budżetu państwa wyniósłby ponad 90 miliardów złotych.

W jeszcze gorszej sytuacji znajdują się osoby, które łączą etat z działalnością gospodarczą lub pobierają jednocześnie emeryturę i wynagrodzenie z umowy o pracę. W takich przypadkach muszą opłacać dwie składki zdrowotne.

Ministerstwo Zdrowia nie planuje w najbliższym czasie zmiany tej sytuacji. Argumentem resortu jest ochrona stabilności budżetu.

Tymczasem osoby te ponoszą dodatkowe obciążenia finansowe. Podwójna składka zdrowotna oznacza dla nich mniejsze dochody na rękę i mniejszą dyspozycyjność środków.

Podwójna, potrójna, a nawet więcej? Kto płaci składki zdrowotne z kilku tytułów?

Wiceminister zdrowia, Wojciech Konieczny, wyjaśnił w odpowiedzi na interpelację poselską, że obecne przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nakładają obowiązek opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne na m.in.:

• Pracowników, którzy jednocześnie prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą (zbieg różnych tytułów ubezpieczeniowych).
• Pracowników zatrudnionych w kilku miejscach.
• Przedsiębiorców prowadzących kilka działalności gospodarczych (zbieg przychodów w ramach jednego tytułu).

Z każdego tytułu lub przychodu pobierana jest odrębna składka zdrowotna, choć ustawa przewiduje pewne wyjątki.

Przykład:

Osoba zatrudniona na etacie i jednocześnie prowadząca działalność gospodarczą musi opłacać składkę zdrowotną dwa razy:

• Według zasad dla pracowników (pobiera ją pracodawca).
• Według zasad dla przedsiębiorców (w zależności od formy opodatkowania).
• W tym przypadku od 2022 r. istnieją pewne ulgi (art. 82 ust. 9b ustawy).

Kiedy płacimy dwie (lub więcej) składki zdrowotne?

Zgodnie z prawem, osoby, które osiągają przychody z różnych tytułów, np. z pracy na etacie i działalności gospodarczej, muszą opłacać składkę zdrowotną z każdego z tych tytułów odrębnie.

Istnieją jednak wyjątki:

• Osoby pracujące na etacie i jednocześnie prowadzące działalność gospodarczą są zwolnione z opłacania składki zdrowotnej z tytułu działalności, jeśli:

- Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy o pracę nie przekracza minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 stycznia danego roku.

- Przychód z działalności nie jest wyższy niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

- Działalność jest opodatkowana ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

• Warunek 50% limitu nie dotyczy przedsiębiorców, którzy prowadzą więcej niż jedną działalność gospodarczą. W takiej sytuacji składka zdrowotna musi być opłacona od każdej działalności (według zasad określonych dla każdej z nich).

Przykłady:

• Osoba zatrudniona na etacie za minimalne wynagrodzenie i prowadząca działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem, z której przychód nie przekracza 3 000 zł, nie płaci składki zdrowotnej z tytułu działalności.
• Osoba zatrudniona na etacie i prowadząca działalność gospodarczą, z której przychód przekracza 3 000 zł lub jest opodatkowana liniowym PIT-em lub skalą PIT, płaci dwie składki zdrowotne: z tytułu pracy na etacie i z tytułu działalności gospodarczej.
• Przedsiębiorca prowadzący trzy działalności gospodarcze płaci trzy składki zdrowotne: od każdej działalności (według zasad określonych dla każdej z nich).

Dlaczego rząd nie chce znieść podwójnych składek zdrowotnych?

Ministerstwo Zdrowia tłumaczy, że nie planuje zmiany systemu opłacania składek zdrowotnych dla osób, które muszą płacić je z kilku tytułów. Według resortu:

• Pieniądze ze składek są przeznaczane na bieżące świadczenia opieki zdrowotnej dla wszystkich ubezpieczonych, bez względu na wysokość opłacanych składek czy długość okresu ubezpieczenia.
• Każde zwolnienie z opłacania składki oznaczałoby mniejsze wpływy do Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), a co za tym idzie - mniej pieniędzy na leczenie.
• Koszty leczenia niektórych chorób są bardzo wysokie. Przykładowo:

- Doba na intensywnej terapii może kosztować kilkadziesiąt tysięcy złotych.

- Leczenie pacjentów onkologicznych również wiąże się z ogromnymi wydatkami (np. specjalistyczne leki).

• Zwiększenie aktywności zawodowej (np. przez prowadzenie dodatkowej działalności) może prowadzić do częstszych problemów zdrowotnych, a co za tym idzie - do większego zapotrzebowania na świadczenia zdrowotne.

Rząd argumentuje, że system oparty na składkach proporcjonalnych jest sprawiedliwy i zapewnia stabilne finansowanie systemu opieki zdrowotnej.

Należy jednak zaznaczyć, że stanowisko to budzi wiele kontrowersji. Krytycy podwójnych składek podkreślają, że system ten jest niesprawiedliwy i dyskryminuje osoby o niższych dochodach.

W najbliższym czasie należy oczekiwać odpowiedzi na kolejne interpelacje poselskie dotyczące tej kwestii. Możliwe, że w przyszłości rząd zdecyduje się na pewne zmiany w systemie, ale na razie nie ma takich planów.

Odpowiedź wiceministra zdrowia Wojciecha Koniecznego z 27 maja 2024 r. na interpelację 2659 posłanki Małgorzaty Niemczyk (sygn. DLU.050.21.2024.AŻ) jest dostępna na stronie internetowej Sejmu RP.