Bon senioralny to aż 2150 zł od państwa. Dla kogo i od kiedy? Jakie zasady?

Bon senioralny pozwoli rodzinom seniorów pozostać na rynku pracy, ale i stworzy miejsca pracy dla opiekunów. Taka ma być jego rola. Wysokość bonu wyniesie 2150 zł brutto. To, że mówi się o „bonie senioralnym 2024” nie oznacza niestety, że jeszcze w 2024 roku będzie go można otrzymywać. To po prostu nazwa świadczenia, którego projekt sfinalizowano w tym roku. Wprowadzenie bonów senioralnych w Polsce bez wątpienia wpłynie pozytywnie na życie osób opiekujących się osobami starszymi. Wsparcie finansowe, które otrzymają dzieci i opiekunowie seniorów, będzie dla nich szansą na pogodzenie pracy zawodowej z ciążącymi na nich obowiązkami opiekuńczymi. Bon ten będzie można wykorzystać na opłacenie usług opiekuńczych w ramach opieki nad bliskimi.

Dla kogo bon senioralny?

Bon senioralny to projekt nowego ministerstwa ds. polityki senioralnej. Jest nowym rodzajem świadczenia dla seniorów i ich pracujących dzieci. Pieniądze od państwa w postaci bony senioralnego dostaną m.in. 40- i 50-latkowie, których rodzice przekroczyli już 75. rok życia. Żeby go dostać, trzeba też spełnić dodatkowe warunki. Bony senioralne nie są dostępne dla wszystkich osób opiekujących się osobami starszymi. Opiekun musi spełniać określone kryteria, takie jak:

Warunek 1: Aby otrzymać wsparcie, opiekun seniora musi być osobą aktywną zawodowo.

Warunek 2: Opiekun faktycznie musi sprawować opiekę nad seniorem lub seniorami (najczęściej chodzi o najbliższą rodzinę, czyli dzieci seniora).

Warunek 3: Osoba, nad którą sprawowana jest opieka, musi mieć co najmniej 75 lat.

Warunek 4: Osoba, nad którą sprawowana jest opieka, musi wymagać opieki w zakresie podstawowych czynności życiowych.

Cztery obszary pomocy codziennej

Bon senioralny obejmuje wsparcie w czterech kluczowych obszarach podstawowych czynności dnia codziennego:

• Zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych:

- Pomoc w przygotowywaniu i spożywaniu posiłków

- Zakupy

- Sprzątanie

- Załatwianie spraw codziennych (np. opłacanie rachunków)

• Dostęp do świadczeń zdrowotnych:

- Pomoc w dotarciu do lekarza lub na badania

- Tłumaczenie podczas wizyt lekarskich

- Wsparcie w załatwianiu formalności związanych z opieką zdrowotną

• Podstawowa opieka higieniczno-pielęgnacyjna:

- Pomoc w ubieraniu się i rozbieraniu

- Pielęgnacja ciała

- Pomoc w korzystaniu z toalety

• Zapewnienie kontaktów z otoczeniem:

- Pomoc w nawiązywaniu i utrzymywaniu kontaktów z rodziną i znajomymi

- Wsparcie w uczestnictwie w wydarzeniach społecznych

- Towarzyszenie podczas spacerów

Należy jednak pamiętać, że bon senioralny nie obejmuje usług medycznych. Oznacza to, że nie można go wykorzystać na pokrycie kosztów takich jak wizyty lekarskie, zabiegi czy hospitalizacje.

Forma wypłaty bonu senioralnego

Nie ma jeszcze pełnej informacji na temat formy, w jakiej będzie wypłacany bon senioralny. Formy jego wypłaty mogą obejmować różnorodne rozwiązania. Mogą nimi być np.:

• karta przedpłacona,
• elektroniczna forma bonu do wykorzystania w wybranych sklepach lub punktach usługowych.
• możliwość wykorzystania bonu na cele określone w wykazie usług i produktów, które będzie można kupić za pomocą bonu.

Tym właśnie bon senioralny różni się od zasiłku pielęgnacyjnego, który jest świadczeniem pieniężnym, przyznawanym automatycznie po ukończeniu 75 roku życia, przysługującym osobom sprawującym opiekę nad niepełnosprawnym lub chorym członkiem rodziny.  Celem zasiłku jest wsparcie finansowe osób, które poświęcają swój czas i wysiłek na opiekę nad inną osobą, często w ramach obowiązku rodzinnych zobowiązań, czyli w sumie jego cel jest tożsamy z celem bonu senioralnego. Jak dowodzi doświadczenie życia codziennego, zasiłek ten nie jest jednak wystarczającą formą pomocy dla seniorów i opiekujących się nimi ich dzieci, które nie mogąc pogodzić konieczności zajęcia się seniorem z obowiązkami w pracy, rezygnują z zatrudnienia. Bon senioralny ma pomóc zlikwidować ten bardzo często dający o sobie znać, polski problem. Bon dla seniorów ma na celu poprawę jakości życia osób starszych oraz odciążenie najbliższych w sprawowaniu opieki. W przeciwieństwie do zasiłku pielęgnacyjnego posiada on kryteria dochodowe.

Przykłady wykorzystania bonu senioralnego:

• zatrudnienie profesjonalnej opiekunki (opiekuna), która zapewni bliskim seniorom odpowiednią opiekę,
• korzystanie z usług opiekuńczych w domu, co umożliwia pogodzenie pracy zawodowej z obowiązkami opiekuńczymi,
• pomoc w załatwianiu spraw urzędowych, mogąca odciążyć rodziny seniorów od spraw niezwiązanymi bezpośrednio z opieką nad bliskimi i dać im na nią więcej czasu.

Kryterium dochodowe bonu senioralnego

Szefowa nowego resortu Marzena Okła-Drewnowicz zaprezentowała szczegóły bonu senioralnego, mówiąc o „sfinansowaniu usługi wsparcia o charakterze opiekuńczym w miejscu zamieszkania seniora”. Usługi, o których mowa mają pomagać w codziennych czynnościach, które przysparzają seniorom i ich dzieciom wielu problemów. Wsparcie obejmie osoby po 75 roku życia oraz ich pracujące rodziny. Maksymalna wartość bonu, czyli 2150 zł brutto to połowa minimalnego wynagrodzenia od 1 lipca 2024.

Warunkiem przyznania bonu będzie aktywność zawodowa osoby zobowiązanej do alimentacji seniora – opieki nad nim. W praktyce takimi osobami są najczęściej dzieci seniorów. Kryterium dochodowe dotyczy członka rodziny, ale i seniora. Dla członka rodziny seniora ma obowiązywać kryterium dochodowe – w zależności pod tego, czy członek rodziny prowadzi jedno-, czy wieloosobowe gospodarstwo domowe, zakładaną granicą – kryterium dochodowym – ma być dwu- i trzykrotność minimalnego wynagrodzenia. Dwukrotność w przypadku gospodarstw domowych jednoosobowych, trzykrotność w przypadku gospodarstw domowych wieloosobowych. Minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi od stycznia 2024 roku 4242 zł brutto. Od lipca 2024 roku wyniesie 4300 zł brutto. Dwukrotność obecnie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia to 8484 zł brutto, jego trzykrotność to 12 726 zł brutto. Od lipca dwukrotność minimalnego wynagrodzenia będzie wynosiła 8600 zł brutto, a trzykrotność 12900 zł brutto. Kryterium dochodowe dotyczy także seniora. Aby należał się nam bon senioralny, musimy mieć emeryturę nie większą niż 5 tys. brutto.

Bon senioralny na wniosek

Bon będzie przyznawany na podstawie wniosku składanego elektronicznie przez członka rodziny, bez konieczności wcześniejszego przeprowadzania wywiadu środowiskowego. Posiadanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności przez osobę starszą nie będzie miało znaczenia. W skład wniosku wejdzie:

• kwestionariusz, którego wypełnienie wskaże poziom niezaspokojonych potrzeb seniora,
• zgoda seniora na złożenie wniosku przez członka rodziny.

Od kiedy bon senioralny

Środki na ten cel mają być wygospodarowane w budżecie dopiero na 2025 roku. Aby system bonów senioralnych działał sprawnie, muszą być też przeprowadzone szkolenia kadr w gminach, mające świadczyły usługi w ramach bonu senioralnego. Te osoby będą zobowiązane do przejścia 30-godzinnego kursu przygotowującego do pracy z seniorami, którzy mają niezaspokojone potrzeby życiowe. Planowany termin wprowadzenia bonu senioralnego to druga połowa 2025 roku.

Według szacunków rządu z rozwiązania ma skorzystać ponad 535 tys. osób. Oczywiście nie ma się co łudzić, że wprowadzenie tej formy pomocy rozwiąże wszystkie problemy związane z opieką nad osobami starszymi. Są one jednak ważnym sposobem poprawy sytuacji osób opiekujących się seniorami.

Walka z wykluczeniem cyfrowym seniorów

Minister ds. polityki senioralnej, Marzena Okła-Drewnowicz, przedstawiła pilne zadanie: przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu seniorów, szczególnie na obszarach wiejskich. Wskazała solidarność międzypokoleniową jako kluczowy element rozwiązania, gdzie młodzież mogłaby szkolić starsze osoby w zakresie nowych technologii.

Oprócz walki z wykluczeniem cyfrowym, minister Okła-Drewnowicz wymieniła również inne priorytety:

• Projekty aktywizacyjne: Promowanie aktywności i zaangażowania seniorów w życie społeczne.
• Rozwój „srebrnej gospodarki”: Wsparcie przedsiębiorczości i tworzenie miejsc pracy dla osób starszych.
• Zapewnienie opieki nad seniorami: Znalezienie rozwiązań problemu niedoboru kadr w systemie opieki.

Minister Okła-Drewnowicz podkreśliła, że starzenie się społeczeństwa może być postrzegane jako możliwość, a nie obciążenie. Odpowiednie działania mogą przyczynić się do zwiększenia potencjału seniorów i ich aktywnego udziału w życiu społecznym i gospodarczym.

Regionalne rady ds. polityki senioralnej

Ministerstwo ds. polityki senioralnej zapowiedziało utworzenie regionalnych rad ds. polityki senioralnej. Celem tej inicjatywy jest stworzenie sieci przedstawicieli seniorów, która umożliwi lepsze dostosowanie rozwiązań systemowych do potrzeb osób starszych w każdym regionie kraju.

Opiekunami rad regionalnych zostaną mianowani pełnomocnicy wojewodów ds. seniorów. Będą oni odpowiedzialni za koordynację działań rad i zapewnienie płynnego przepływu informacji między szczeblem regionalnym a krajowym.

Minister Marzena Okła-Drewnowicz podkreśliła, że istotą działania rad jest współpraca i wymiana pomysłów. Dzięki temu możliwe będzie:

• Szybkie konsultowanie projektów i propozycji dotyczących polityki senioralnej na szczeblu krajowym.
• Zbieranie informacji o problemach zgłaszanych przez seniorów w danym regionie.
• Opracowywanie rozwiązań dostosowanych do specyficznych potrzeb seniorów w różnych częściach kraju.
• Oczekuje się, że regionalne rady ds. polityki senioralnej staną się ważnym głosem reprezentującym interesy osób starszych w procesie kształtowania polityki senioralnej.

Spis treści

1. Dla kogo bon senioralny?
2. Cztery obszary pomocy codziennej
3. Forma wypłaty bonu senioralnego
4. Kryterium dochodowe bonu senioralnego
5. Bon senioralny na wniosek
6. Od kiedy bon senioralny
7. Walka z wykluczeniem cyfrowym seniorów
8. Regionalne rady ds. polityki senioralnej