Wszystko o emeryturach rolniczych

KRUS przyzna ci emeryturę rolniczą, jeśli spełniasz łącznie następujące warunki:

* masz ukończone 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna),

* opłacałaś(-eś) składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe przez okres co najmniej 25 lat.

Kto odpocznie wcześniej

Do wcześniejszej emerytury mają ci, którzy spełnią łącznie następujące warunki:

* osiągną wiek 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni),

* płacili składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe przez okres co najmniej 30 lat,

* zaprzestali prowadzenia działalności rolniczej.

KRUS uznaje, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego o powierzchni przekraczającej 1 ha użytków rolnych (bez względu na to, czy jest to hektar fizyczny, czy przeliczeniowy) i nie prowadzi działu specjalnego produkcji rolnej w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Jak spełnić warunek zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej?

Żeby KRUS uznał, że warunek zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej został spełniony, powinieneś przenieść własność i posiadanie gospodarstwa rolnego na inną osobę. Najczęściej spotykanymi formami przeniesienia własności gospodarstwa rolnego są:

* umowa darowizny,

* umowa o dożywocie,

* umowa sprzedaży.

Warunek zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej będzie również spełniony, gdy:

* przekażesz nieodpłatnie gospodarstwo Agencji Nieruchomości Rolnych na Skarb Państwa - takie rozwiązanie jest możliwe, jeśli emeryt chciałby zaprzestać prowadzenia działalności rolniczej i pozbyć się gospodarstwa rolnego, ale nie może znaleźć nabywcy,

* wydzierżawisz gospodarstwo rolne innej osobie fizycznej lub prawnej co najmniej na 10 lat. Umowa dzierżawy musi być zgłoszona do ewidencji gruntów i budynków, a fakt ten powinien być odnotowany w umowie i potwierdzony przez upoważnionego pracownika organu prowadzącego ewidencję.

Uwaga! Musisz zadbać o to, by odpowiedni dokument świadczący o przekazaniu gospodarstwa rolnego dostarczyć do oddziału KRUS, który wypłaca ci emeryturę. Taki dokument jest bowiem równoznaczny z wnioskiem o wypłatę części uzupełniającej emerytury.

Jeśli nadal prowadzisz działalność rolniczą

Emerytura rolnicza składa się z części składkowej i części uzupełniającej. Uzyskanie prawa do niej nie zależy od zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej (z wyjątkiem emerytury w wieku o 5 lat niższym od emerytalnego), ale jeżeli emeryt lub jego małżonek jest właścicielem (współwłaścicielem) albo ma w swoim posiadaniu gospodarstwo rolne, nie dostanie emerytury w pełnej wysokości. Emeryt, który nadal prowadzi działalność rolniczą, zawsze może liczyć na wypłatę części składkowej świadczenia, natomiast wypłata części uzupełniającej może zostać zawieszona w całości lub w określonej części.

Część uzupełniająca emerytury rolniczej jest wypłacana w 50 proc., jeżeli:

* emeryt jest całkowicie niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy rolniczej albo rolniczej choroby zawodowej,

* emeryt prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem, który nie ma ustalonego prawa do emerytury albo renty i nie spełnia warunków do uzyskania emerytury rolniczej albo renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli małżonek ten podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy.

Część uzupełniającą emerytury rolniczej wypłaca się w 75 proc., jeżeli:

* emeryt nie zawarł umowy z następcą i nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego co najmniej po cenie odpowiadającej ich oszacowaniu według przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa,

* trwają czynności zmierzające do wywłaszczenia tych nieruchomości, ich wykupu na cel uzasadniający wywłaszczenie albo do trwałego wyłączenia gruntów z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów,

* nieruchomości te są położone w strefie ochronnej lub na innym obszarze specjalnym.

Przez rok możesz dostawać emeryturę rolniczą w pełnej wysokości, jeśli będziesz prowadził działalność rolniczą na gruntach:

* nabytych w drodze dziedziczenia,

* uprzednio wydzierżawionych co najmniej na 10 lat, jeżeli dzierżawa ustała wcześniej z przyczyn niezależnych od wydzierżawiającego,

* odzyskanych w wyniku rozwiązania - z przyczyn niezależnych od emeryta - umowy, na podstawie której uprzednio pozbył się tych gruntów albo w wyniku uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej.

Uwaga! Jeśli przekazałeś gospodarstwo rolne w formie aktu notarialnego osobie niepełnoletniej, wypłata części uzupełniającej emerytury rolniczej zostanie zawieszona w całości do czasu osiągnięcia przez tę osobę 18 lat.

Jak się odwołać?

Od wydanych przez KRUS decyzji w sprawach dotyczących zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej przysługuje ci prawo wniesienia odwołania do Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Złóż wniosek

Możesz to zrobić osobiście albo przez pełnomocnika. Do wniosku powinieneś dołączyć:

* dokumenty potwierdzające okresy pracy i prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz podlegania z tego tytułu ubezpieczeniu społecznemu rolników i opłacenia składek (jeśli nie ma ich KRUS),

* dokumenty potwierdzające okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu, jeśli opłacałeś składki na inne niż rolnicze ubezpieczenie (również z instytucji zagranicznych),

* dokumenty stwierdzające twoją tożsamość oraz datę urodzenia.

Co się wlicza do okresów ubezpieczenia emerytalno-rentowego

* podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990,

* prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16. roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.,

* okresy, od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (pod warunkiem, że nie zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów)

* przy ustalaniu prawa do emerytury rolniczej (również w obniżonym wieku emerytalnym),

* przy ustalaniu wysokości emerytury rolniczej.

Jak potwierdzić okresy podlegania rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu

* w celu potwierdzenia okresów prowadzenia gospodarstwa rolnego przed 1 lipca 1977 r. musisz przedstawić dokument stwierdzający tytuł władania gospodarstwem (np. akt notarialny, akt własności ziemi, umowę dzierżawy),

* jeśli pracowałeś w gospodarstwie rolnym rodziców lub dziadków jako domownik przed 1 stycznia 1983 r., a następnie przejąłeś to gospodarstwo, to - oprócz oświadczenia - nie musisz składać dodatkowych dokumentów (zazwyczaj wystarczającą dokumentację posiada KRUS); w innym przypadku musisz dostarczyć zaświadczenie urzędu gminy potwierdzające istnienie gospodarstwa i twoje miejsce zamieszkania,

* jeżeli urząd gminy nie dysponuje dokumentacją pozwalającą na potwierdzenie ww. faktów, okoliczność ta może być potwierdzona pisemnymi zeznaniami co najmniej dwóch świadków. Ich zeznania oceni komisja KRUS,

* jeśli okaże się, że KRUS nie może potwierdzić, że podlegałeś ubezpieczeniu społecznemu rolników przed 1.01.1991 r., gdyż twoje dane nie zostały przejęte z urzędu gminy, powinieneś dostarczyć zaświadczenie wystawione przez właściwy urząd gminy, na terenie którego jest lub było położone gospodarstwo rolne. Zaświadczenie musi zawierać twoje imię i nazwisko, datę urodzenia, adres zamieszkania, okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników i wysokość opłaconych na nie składek.

Jak potwierdzić okresy podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu niż rolnicze przed 1 stycznia 1999 r.

* pisemne zaświadczenie zakładu pracy (pracodawcy),

* świadectwo pracy lub legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca odpowiednie wpisy,

* orzeczenie sądu.

Dwie emerytury

Gdy ukończysz 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna) i uzyskasz prawo do emerytury rolniczej (czyli będziesz legitymować się co najmniej 25-letnim okresem podlegania wyłącznie rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu) oraz jednocześnie do emerytury pracowniczej (z ZUS), przysługują ci oba świadczenia emerytalne - i z ZUS, i z KRUS.

Niektórzy emeryci mogą liczyć na dodatki do swoich świadczeń. Przyznawane są one na wniosek emeryta złożony w oddziale regionalnym lub placówce terenowej KRUS najbliższej miejsca zamieszkania rolnika. Wyjątkiem jest dodatek pielęgnacyjny z tytułu ukończenia 75 lat i dodatek dla 100-latka, które są przyznawane z urzędu.

Przepisałem ziemię na dzieci

- Na emeryturę przeszedłem 6 lat temu. Było z tym trochę kłopotów, bieganiny po urzędach, bo ziemię dzieliłem na dwóch synów i córkę - mówi Stanisław Suhak (66 l.), emerytowany rolnik ze wsi Krasne Stare (woj. podlaskie). - Najpierw geodeci musieli podzielić działkę, potem u notariusza trzeba było przepisać ziemię na dzieci, a wszystko to zajmuje czas i sporo kosztuje. Jak już złożyłem dokumenty, akty notarialne i inne w KRUS-ie, okazało się, że zalegałem ze składką i musiałem uregulować dług. Teraz dostaję 740 zł emerytury. Nie jest to dużo po tylu latach ciężkiej pracy w rolnictwie, ale muszę przyznać, że KRUS płaci regularnie, a jak idą święta, to nawet dwa-trzy dni wcześniej. Cieszę się, że moi synowie nadal gospodarują na ziemi, którą im przekazałem. A córka się pośpieszyła i swoją część sprzedała, a teraz ziemia jest droższa.