- Gospodarstwa do 10 ha są całkowicie zwolnione z nowych, surowych zasad warunkowości społecznej
- Analiza przepisów ujawnia, że jeden błąd, czyli wypalanie traw, może spowodować natychmiastową utratę wszystkich dopłat bezpośrednich
- Ministerstwo Rolnictwa potwierdza, że drobne kary dla rolników, jeśli nie przekraczają 100 euro, nie oznaczają już automatycznej sankcji finansowej
- Eksperci z Państwowej Inspekcji Pracy udostępnili listę kontrolną, która pomaga przygotować się na kontrolę w gospodarstwie i uniknąć problemów
Nowe kary dla rolników. Kiedy grozi tylko pouczenie, a kiedy utrata dopłat?
Od 15 marca 2025 roku rolników obowiązują nowe, bardziej elastyczne zasady dotyczące kar za drobne uchybienia w ramach tak zwanej warunkowości społecznej. Jak informuje Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, niewielkie naruszenia nie kończą się już automatycznie potrąceniem z dopłat. Jeśli stwierdzona niezgodność skutkowałaby karą finansową poniżej 100 euro, czyli około 445 złotych, rolnik najpierw otrzyma zalecenie podjęcia działań naprawczych. Dopiero zignorowanie takiego wezwania sprawi, że Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) nałoży sankcję. Każde naruszenie jest oceniane indywidualnie, a system kar opiera się na punktacji uwzględniającej zasięg, dotkliwość i trwałość problemu. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa z 30 września tego roku, potrącenia zaczynają się od 3% dopłat po przekroczeniu 50 punktów, a w skrajnych przypadkach mogą sięgnąć nawet 100% płatności. W praktyce, jak podaje Państwowa Inspekcja Pracy, pojedyncze, drobne uchybienia, takie jak brak aktualnej oceny ryzyka zawodowego, zazwyczaj nie przekraczają progu 100 euro.
Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie naruszenia będą traktowane ulgowo. Przepisy wprowadzone w marcu 2025 roku bardzo surowo podchodzą do takich działań jak wypalanie traw. Tego typu praktyka, nawet na niewielkim areale, może prowadzić nie tylko do grzywny sięgającej 30 tysięcy złotych, ale również do utraty wszystkich przyznanych na dany rok dopłat. Regulacje te jasno pokazują, że celem zmian jest odciążenie rolników od biurokracji związanej z niewielkimi pomyłkami, a nie pobłażanie działaniom szkodliwym dla środowiska. Dodatkowym ułatwieniem jest zapewnienie ze strony resortu rolnictwa, że rolnicy nie będą karani za korzystanie z aplikacji do tworzenia planów nawożenia, opracowanych przez państwowe jednostki, takie jak Centrum Doradztwa Rolniczego (CDR) czy Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach (IUNG-PIB).
Gospodarstwa do 10 ha bez nowych obowiązków. Kogo skontroluje PIP?
Nowy mechanizm warunkowości społecznej nie dotyczy wszystkich gospodarstw. Jak precyzuje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, obowiązek ten obejmuje wyłącznie rolników ubiegających się o płatności bezpośrednie, którzy jednocześnie są pracodawcami lub przedsiębiorcami zlecającymi pracę. Kluczowym uproszczeniem jest jednak całkowite zwolnienie z tego systemu gospodarstw o powierzchni do 10 hektarów użytków rolnych. Według danych ARiMR, ta grupa stanowi aż 73% wszystkich gospodarstw w Polsce, co oznacza, że zdecydowana większość rolników nie musi martwić się nowymi przepisami. To część szerszego trendu, ponieważ Komisja Europejska w ramach uproszczeń Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) na lata 2026-2027 planuje dalsze ułatwienia, w tym podniesienie limitu płatności ryczałtowych dla małych gospodarstw do 2500 euro i zwolnienie ich z całego systemu warunkowości.
Kontrole w zakresie warunkowości społecznej przeprowadza Państwowa Inspekcja Pracy (PIP), która podkreśla, że jej celem jest przede wszystkim poprawa bezpieczeństwa w rolnictwie, a nie odbieranie dopłat. W 2025 roku inspektorzy zaplanowali wizyty w 7500 gospodarstwach zatrudniających pracowników, koncentrując się głównie na poważnych naruszeniach, a nie na drobnych potknięciach formalnych. Aby ułatwić rolnikom przygotowanie się do ewentualnej kontroli, Inspekcja opublikowała w lipcu tego roku bezpłatną broszurę „BHP w indywidualnych gospodarstwach rolnych”. Materiał ten zawiera praktyczną listę kontrolną z komentarzami, która pozwala samodzielnie zweryfikować, czy w gospodarstwie spełnione są wszystkie standardy bezpieczeństwa. Skorzystanie z tego narzędzia to dobry sposób, by zminimalizować ryzyko stwierdzenia nieprawidłowości podczas oficjalnej inspekcji.
Podcasty
Playlisty tematyczne
