Co zasiać, gdy ceny zbóż spadają? Nowe dopłaty i te uprawy mogą być odpowiedzią

• Analizy rynkowe wskazują, że rośliny strączkowe mogą być odpowiedzią na niskie ceny zbóż i przynieść nawet ponad 2 000 zł zysku z hektara
• Graniczny podatek węglowy CBAM wprowadzany w 2026 roku bezpośrednio wpłynie na koszty produkcji, podnosząc ceny nawozów nawet o 20%
• Eksperci zatwierdzający Plan Strategiczny WPR ujawniają nowe dopłaty, w tym możliwość uzyskania nawet 2 387 zł na hektar za ochronę terenów podmokłych
• Od 2026 roku liczba wizyt inspekcyjnych w gospodarstwach zostanie ograniczona dzięki wprowadzeniu zasady „jednej kontroli” rocznie

Ceny zbóż w dół, koszty nawozów w górę. Co wpłynie na zyski rolników w 2026?

Nadchodzący sezon 2026 zapowiada się jako czas dużej presji na ceny, szczególnie w segmencie zbóż. Analitycy banku Credit Agricole prognozują, że pod koniec 2026 roku za pszenicę rolnicy mogą otrzymać około 80 zł/dt, a za kukurydzę 85 zł/dt. Na wyraźniejsze podwyżki trzeba będzie poczekać prawdopodobnie aż do sezonu 2026/27. Taka sytuacja to efekt globalnych trendów, na które wskazuje amerykański departament rolnictwa (USDA). Przewiduje on, że światowa produkcja zbóż w sezonie 2025/26 wzrośnie o 2,4%, czyli szybciej niż globalne zapotrzebowanie, co w naturalny sposób prowadzi do nadwyżek i utrzymywania niskich cen. Te globalne prognozy mają swoje odzwierciedlenie w krajowych realiach. Z analizy przygotowanej na początku 2025 roku przez Wielkopolską Izbę Rolniczą wynika, że uprawa kukurydzy na ziarno przyniosła rolnikom dotkliwe straty, sięgające nawet 3 322,07 zł z hektara. W tym samym czasie najbardziej opłacalny okazał się rzepak, który wygenerował zysk na poziomie 1 141,23 zł/ha.

Chociaż rzepak utrzymuje pozycję lidera rentowności, jego potencjał wzrostu cen jest raczej ograniczony. Prognozy Credit Agricole zakładają, że pod koniec 2026 roku cena rzepaku może sięgnąć około 2 300 zł za tonę, co oznacza wzrost o 7% w porównaniu z końcem 2025 roku. Jednak rekordowe zbiory na świecie skutecznie hamują perspektywę większych podwyżek, ponieważ według USDA światowa produkcja roślin oleistych ma wzrosnąć aż o 10,8%. Dodatkowym wyzwaniem dla opłacalności wszystkich upraw będzie mechanizm CBAM, czyli graniczny podatek węglowy, wprowadzany w 2026 roku. Według szacunków Rabobank, może on podnieść ceny importowanych nawozów azotowych o 10-20%, a mocznika o 10-15%, co bezpośrednio zwiększy koszty produkcji. W tej sytuacji kluczem do sukcesu staje się dążenie do wysokiej efektywności. Kalkulacje Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego z czerwca 2025 roku pokazują, że dla pszenicy ozimej próg opłacalności zaczyna się dopiero przy plonach powyżej 4,5 tony z hektara. Ciekawą alternatywą mogą być rośliny strączkowe, takie jak groch, który mimo spadku areału w Polsce, w 2025 roku nadal przynosił wysoki zysk, rzędu 2 015,02 zł z hektara.

Dopłaty, kontrole i ewidencja. Jakie zmiany w przepisach czekają rolników w 2026?

W warunkach niestabilnego rynku publiczne wsparcie odgrywa kluczową rolę w budżetach gospodarstw rolnych. W sezonie 2026 rolnicy będą mogli skorzystać z nowych dopłat za ochronę torfowisk i terenów podmokłych, które zostały zatwierdzone przez Komitet Monitorujący Plan Strategiczny Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Warto wiedzieć, że przewidziano trzy warianty płatności: 581 zł na hektar rocznie dla trwałych użytków zielonych, 627 zł na hektar dla gruntów ornych oraz aż 2 387 zł na hektar za przekształcenie gruntów ornych w trwałe użytki zielone. Ponadto, jak informuje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), właściciele blisko 400 tys. hektarów gruntów objętych normą GAEC 2 będą mogli ubiegać się o rekompensaty za ograniczenia w gospodarowaniu, takie jak zakaz głębokiej orki. Ministerstwo Rolnictwa potwierdziło również, że dopłaty do składek ubezpieczeniowych pozostaną na poziomie 65%, co pozwala skuteczniej zabezpieczyć uprawy i zwierzęta przed skutkami anomalii pogodowych, jakich doświadczyliśmy latem ubiegłego roku.

Nadchodzący sezon 2026 przyniesie także istotne uproszczenia administracyjne, które mają na celu zmniejszenie obciążeń biurokratycznych. Zgodnie z decyzją Parlamentu Europejskiego, w gospodarstwach wprowadzona zostanie zasada „jednej kontroli” w ciągu roku, co powinno znacznie ograniczyć liczbę wizyt inspekcyjnych. Dużym ułatwieniem będzie również rozwiązanie dla rolników ekologicznych. Posiadanie certyfikatu ekologicznego będzie automatycznie uznawane za spełnienie wymogów norm GAEC, co zwolni ich z części obowiązków związanych z dokumentacją. Dodatkowo, dla małych gospodarstw ekologicznych o powierzchni do 10 hektarów przewidziano specjalne wsparcie w wysokości 1 640 zł na hektar. Warto też odnotować, że Ministerstwo Rolnictwa zdecydowało o przesunięciu terminu wprowadzenia obowiązkowej elektronicznej ewidencji zabiegów ochrony roślin z 2026 na 2027 rok. Daje to producentom rolnym więcej czasu na spokojne wdrożenie nowych rozwiązań cyfrowych w swoich gospodarstwach.