Według danych PARP w Polsce działa ponad 72 tys. małych i średnich przedsiębiorstw, które razem tworzą 19 proc. polskiego PKB. W sektorze MŚP pracuje 2,8 mln osób, a jego nakłady inwestycyjne to ponad 82 mld złotych. Jest to obszar gospodarki z dużym potencjałem, dlatego powinien mieć szanse rozwoju, podobnie jak sektor firm największych. Najczęstszym czynnikiem hamującym rozwój MŚP jest brak kapitału. Problem nie zawsze rozwiązuje finansowanie bankowe. Jak podają wyniki badania CBM Indicator z 2018 roku, 6 proc. małych i 8 proc. średnich firm spotkało się z odmową udzielenia kredytu. Najczęstszymi przyczynami były: negatywna ocena ryzyka, brak wymaganych zabezpieczeń, zbyt wysoka kwota kredytu, brak historii kredytowej. Znacznie większa liczba firm w ogóle nie ubiega się o kredyt bankowy, wiedząc, że nie będzie w stanie sprostać warunkom stawianym przez banki. Potwierdzają to publikacje NBP mówiące o „zniechęconym kredyto(nie)biorcy”. Czy zatem mniejsze firmy skazane są jedynie na pożyczki od rodziny lub niepewny kredyt?
ZOBACZ TEŻ: Ile będzie kosztował Brexit? Polskie firmy zapłacą krocie za decyzję Wielkiej Brytanii
Środki na rozwój MŚP oferuje sektor pozabankowy
Na rynku dostępnych jest wiele alternatywnych rozwiązań, w ramach których spółka może pozyskać kapitał. Jednym z nich jest private debt, czyli finansowanie dłużne oferowane przez wyspecjalizowane podmioty z sektora pozabankowego. Jest to forma pośrednia między kredytem a pozyskaniem inwestora. Nie wymaga oddawania części udziałów w firmie, a akceptowalne formy zabezpieczeń są dużo bardziej elastyczne niż w przypadku kredytu bankowego. Finansowanie tego typu wiąże się co prawda z wyższym kosztem, ale i tak pozostaje atrakcyjną formą, zwłaszcza dla firm z sektora MŚP oraz branż, które nie mogą pozyskać środków w inny sposób. Największą zaletą private debt jest jego elastyczność. Proces decyzyjny jest krótszy, a warunki są każdorazowo indywidualnie negocjowane.
- Oferta ta jest mocno zindywidualizowana, mówi się, że wręcz „szyta na miarę” i dostosowana do potrzeb konkretnego podmiotu. Inwestor stara się zrozumieć model biznesowy, doradza w zakresie strategii i optymalizacji procesów w firmie. Pomaga również ułożyć system raportowania, co sprawia, że również do zarządu informacje spływają w sposób bardziej usystematyzowany niż dotychczas –– mówi Krystyna Kalinowska, dyrektor inwestycyjny w Podlaskim Funduszu Kapitałowym, który wspiera małe i średnie podmioty.
W ofertach banków można znaleźć stosunkowo nisko oprocentowany kredyt, jednak jego koszty dla małych firm są zazwyczaj wyższe. Uzyskanie kredytu wiąże się też z dużymi formalnościami, historia działalności nie może być zbyt krótka, a branża zbyt ryzykowna, konieczne są także określone formy zabezpieczeń. Emisja obligacji wymaga z kolei zaangażowania wyspecjalizowanej firmy doradczej. Zgromadzenie wielu inwestorów jest przy tym dużo trudniejsze niż pozyskanie jednego partnera jakim jest fundusz. Emisja generuje też zwykle koszty, które przynajmniej częściowo są ponoszone również w przypadku nieuplasowania jej w całości. Kolejną alternatywą, może być inwestor finansowy w postaci funduszu venture capital. Oznacza to jednak konieczność przyjęcia do grona wspólników nowego podmiotu. Co więcej, inwestor wchodzi do spółki na czas określony, zwykle do 5-7 lat. Po upływie tego czasu decyduje się na sprzedaż swoich udziałów, co najczęściej oznacza zbycie całej firmy lub debiut na giełdzie. Z tych powodów nie każda firma jest gotowa na taki krok. Ponadto finansowanie ze strony większości funduszy venture capital zarezerwowane jest przede wszystkim dla innowacyjnych startupów i nie zawsze jest dostępne dla tradycyjnych firm prowadzących działalność np. produkcyjną lub handlową.
SPRAWDŹ RÓWNIEŻ: Handel lewymi fakturami. "Z nami będziesz płacił o wiele mniejsze podatki"
Kto może skorzystać z oferty private debt?
Finansowanie private debt dla sektora MŚP to oferta niszowa na polskim rynku. Większość funduszy oferuje rozwiązania adresowane do dużych przedsiębiorstw, starających się o kapitał w wysokości od kilkunastu do kilkudziesięciu milionów złotych. Znacznie trudniej jest znaleźć propozycję kierowaną do mniejszych podmiotów. - Im większe kwoty finansowania tym wyższy zysk osiąga fundusz. Małe transakcje wiążą się z dużym nakładem pracy i ryzyka, przy mniejszym zwrocie. Nie są więc atrakcyjne dla funduszy dysponujących dużym kapitałem. Sektor MŚP to jednak spory potencjał, dlatego postanowiliśmy się skoncentrować właśnie na nim, oferując finansowanie w przedziale 400 tys. – 1,5 mln złotych – tłumaczy Krystyna Kalinowska z Podlaskiego Funduszu Kapitałowego.
Według raportu CBM Indicator w latach 2018-2019 plany inwestycyjne miało 59 proc. małych i 73 proc. średnich firm. Wiele z nich może mieć jednak problem z pozyskaniem środków na realizację swoich celów. Wówczas wartym rozważenia rozwiązaniem staje się finansowanie dłużne typu private debt. Kierowane jest ono do firm, które planują swój rozwój, ale powszechnie dostępne produkty finansowe typu: kredyt, leasing czy faktoring nie są dla nich dostępne lub są niewystarczające, bądź niedopasowane do ich potrzeb. Przy private debt liczy się przede wszystkim stabilny, realny, dobrze rokujący biznes, nawet jeśli jego wymiar jest bardzo tradycyjny. Elastyczność tego rozwiązania sprawia, że może być ono traktowane zarówno jako jedyne źródło finansowania, jak i uzupełnienie np. kredytu bankowego.
Oferta finansowania typu private debt adresowana jest do kilku grup przedsiębiorców. Przede wszystkim są to szybko rozwijające się podmioty z ustabilizowaną pozycją na rynku, które potrzebują kapitału na dalszy rozwój. Może to wynikać na przykład z długiego cyklu konwersji gotówki, który generuje duże zapotrzebowanie na kapitał obrotowy. Branża nie jest, aż tak istotna, ważne jest natomiast, aby sprzedaż była realizowana na wysokich marżach, powyżej 30 proc. Druga ważna grupa to tzw. firmy w opałach. Dotychczas wiodło im się znakomicie, ale z różnych przyczyn nastąpiło pogorszenie wyników, a przez to ograniczenie kredytowania ze strony banków. Finansowanie private debt umożliwia im odbudowanie pozycji i powrót na ścieżkę wzrostu. Trzecią grupą są firmy działające sezonowo lub realizujące zlecenia w formie kontraktów długoterminowych. W ich przypadku problematyczne bywają zaplanowane etapowo rozliczenia i konieczność znalezienia środków na pokrycie kosztów pomiędzy poszczególnymi etapami.
