Co przysługuje samotnej mamie

Za matkę samotnie wychowującą dzieci uważa się pannę, wdowę i rozwódkę, ale także osobę, która pozostaje w separacji orzeczonej wyrokiem sądu.

Sama wychowuję dwójkę dzieci

- Samotnej matce nie jest lekko wychować dzieci - mówi pani Jolanta Kwiatkowska (29 l.). - Całe szczęście z pomocą przychodzi państwo. Muszę przyznać, że z tytułu tego, że sama wychowuję synów, preferencyjnie rozliczam się z urzędem skarbowym. Czasem przydaje się także pierwszeństwo w przyjęciu dziecka do żłobka czy przedszkola. Ale o tym, że istnieje możliwość refundacji kosztów opieki nad dzieckiem, nie miałam pojęcia. Ciekawe, ile jeszcze jest przepisów, których nie znam, a które są dla mnie korzystne.

Masz pierwszeństwo

Jako samotna matka masz pierwszeństwo w przyjęciu dziecka do żłobka, przedszkola czy szkolnej świetlicy. Twoje dziecko może też liczyć na dofinansowanie obiadów, wycieczek czy zajęć pozalekcyjnych, takich jak nauka języków obcych czy pływania. Jeśli nie masz dachu nad głową i jesteś w trudnej sytuacji materialnej, możesz znaleźć pomoc i opiekę w domu samotnej matki. Wystarczy zgłosić się do miejskiego lub gminnego ośrodka pomocy społecznej. Tam dostaniesz skierowanie do najbliższego domu samotnej matki, w którym znajdzie się dla ciebie miejsce. Będziesz miała nie tylko zapewnione na pewien czas mieszkanie, ale też utrzymanie, opiekę medyczną i pomoc psychologa, a opiekunowie społeczni pomogą ci w znalezieniu pracy, mieszkania i miejsca dla dziecka w żłobku lub przedszkolu.

Możesz dostać zasiłek

Samotna matka ma wszystkie prawa, które przysługują kobietom w ciąży czy będącym w związku małżeńskim, czyli prawo do urlopu macierzyńskiego, wychowawczego, specjalnego traktowania w pracy. Jak inne matki (po spełnieniu określonych warunków) ma też prawo do konkretnej pomocy finansowej w postaci zasiłku rodzinnego i dodatków do niego, w tym dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka.

Dodatek ten przysługuje, jeżeli nie zostały zasądzone alimenty na rzecz dziecka od drugiego z rodziców dziecka, ponieważ:
- ojciec dziecka nie żyje;
- ojciec dziecka jest nieznany; powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone.

Zwrócą ci za opiekę

Jeśli jesteś bezrobotna i samotnie wychowujesz dziecko do 7 lat, w momencie podjęcia pracy możesz liczyć na refundację kosztów opieki nad dzieckiem (pod warunkiem, że dochód na członka rodziny nie przekracza 351 złotych). Jeśli podjęłaś pracę na co najmniej pół roku - refundacja przysługuje przez 3 miesiące, jeśli na co najmniej rok - przez 6 miesięcy. Refundacja (wypłaca ją starosta) należy ci się także, jeśli dostałaś z urzędu pracy skierowane na staż, szkolenie lub przygotowanie zawodowe.

Preferencje u fiskusa

Jesteś matką samotnie wychowującą dziecko, możesz skorzystać z preferencyjnego sposobu rozliczeń z fiskusem, pod warunkiem uprawomocnienia się orzeczenia sądu o rozwiązaniu małżeństwa. Na zasadach preferencyjnych masz prawo rozliczyć się dopiero za rok podatkowy, w którym rozwód się uprawomocnił. Wystarczy, byś w roku podatkowym wychowywała samotnie dziecko tylko przez jeden dzień.

Walcz o alimenty

Jeśli jesteś po rozwodzie lub w separacji, masz prawo domagać się alimentów od ojca dziecka. Ich wysokość zależy od potrzeb dziecka oraz możliwości majątkowych i zarobkowych ojca.

Pozew o alimenty składasz w wydziale rodzinnym i nieletnich sądu rejonowego. W pozwie (jest zwolniony z opłat sądowych) podajesz kwotę żądanych alimentów i wszystkie okoliczności uzasadniające ich wysokość oraz dołączasz zaświadczenia o kosztach utrzymania dziecka (np. wydatkach na leczenie, edukację, ubrania). Pozwany o alimenty ojciec dziecka musi złożyć w sądzie zaświadczenia o wysokości swoich dochodów. Dziecko może otrzymywać alimenty do czasu, aż się usamodzielni, czyli zacznie zarabiać na swoje utrzymanie. Pozew o alimenty możesz złożyć w każdej chwili, domagając się w nim pieniędzy najwyżej do 3 lat wstecz - od momentu złożenia pozwu. Jeśli w tym czasie byłaś w trudnej sytuacji finansowej i dowiedziesz tego przed sądem, sąd przyzna ci zaległe świadczenie za ten okres. Uwaga! Składając pozew, warto złożyć jednocześnie wniosek o wydanie wyroku zaocznego, na wypadek gdyby pozwany nie stawiał się na wezwania sądu.

Jeśli masz przyznane przez sąd alimenty, ale ojciec dziecka nie chce płacić, możesz złożyć wniosek o przyznanie pieniędzy z przywróconego w ubiegłym roku Funduszu Alimentacyjnego.

Kto może się starać

Na pomoc z Funduszu Alimentacyjnego mogą liczyć osoby, które mają zasądzone alimenty, ale nie są w stanie ich wyegzekwować. O świadczenie mogą się starać nie tylko osoby samotnie wychowujące dzieci, ale również rodzice po rozwodach, którzy zawarli nowy związek albo żyją w konkubinacie.

Warunek - bezskuteczna egzekucja alimentów

Warunkiem przyznania świadczenia jest tzw. bezskuteczna egzekucja alimentów. A za taką uznaje się sytuację, w której komornik w okresie dwóch miesięcy przed złożeniem wniosku nie ściągnie pełnej kwoty alimentów (bieżących i zaległych).

Komu przysługują alimenty

Prawo do alimentów z Funduszu przysługuje na dziecko:
- do ukończenia przez nie 18 lub 25 lat, jeśli się uczy,
- z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności - bez względu na wiek.

Jaki możesz mieć dochód

Żeby dostać świadczenie z Funduszu, dochód w rodzinie nie może przekraczać 725 zł netto na osobę. Bierze się pod uwagę rok poprzedzający przyznanie świadczenia.

Ile dostaniesz

Świadczenie przysługuje w wysokości zasądzonych alimentów. Nie może być jednak wyższe niż 500 zł na jedno dziecko.

Nie dostaniesz alimentów z Funduszu, jeśli:
jesteś samotną matką, ale nie masz zasądzonych alimentów, ponieważ ojciec dziecka nie żyje lub jest nieznany,
dziecko przebywa w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie,
dziecko wychowuje się w rodzinie zastępczej,
dziecko jest pełnoletnie i ma własne dziecko,
dziecko zawarło związek małżeński.

Krok po kroku do alimentów

Krok 1
Idź do komornika i weź zaświadczenie o bezskutecznej egzekucji alimentów. Jeśli go nie masz, gmina wierzyciela sama wystąpi o nie do komornika, a on w ciągu 14 dni będzie musiał je dostarczyć. Gdy dłużnik mieszka za granicą, musisz dołączyć zaświadczenie z sądu okręgowego lub zagranicznej instytucji egzekucyjnej potwierdzające bezskuteczność egzekucji.

Krok 2
Weź zaświadczenie z urzędu skarbowego o osiąganych dochodach.

Krok 3
Złóż wniosek o ustalenie prawa do alimentów z Funduszu Alimentacyjnego w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na twoje miejsce zamieszkania. Formularz dostaniesz w urzędzie lub znajdziesz na stronie internetowej urzędu miasta lub gminy.

Niezbędne dokumenty

Do wniosku dołącz (w zależności od twojej sytuacji)
- zaświadczenia o uzyskiwanych dochodach wydane przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego,
- inne zaświadczenia lub oświadczenia oraz dowody niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia, np.
     - dokument stwierdzający wiek osoby uprawnionej
     - zaświadczenie od komornika stwierdzające bezskuteczność egzekucji
     - orzeczenie o niepełnosprawności
     - odpis orzeczenia sądu zasądzającego alimenty
     - zaświadczenie o uczęszczaniu osoby uprawnionej do szkoły lub szkoły wyższej
     - informacje właściwego sądu lub właściwej instytucji o podjęciu przez ciebie czynności związanych z wyegzekwowaniem alimentów od dłużnika przebywającego za granicą