Decyzja TSUE podstawą do unieważniania kredytów w polskich sądach! Prawnik wyjaśnia

• Rzeczniczka TSUE potwierdziła możliwość badania legalności klauzul WIBOR przez polskie sądy
• Banki przez lata zaniedbywały obowiązek pełnego informowania klientów o ryzyku
• Kredytobiorcy mogą domagać się unieważnienia umów ze względu na brak przejrzystości
• Wyrok TSUE prawdopodobnie będzie zgodny ze stanowiskiem rzecznika generalnego

TSUE otwiera drogę do kontroli kredytów WIBOR

Przedstawiona w czwartek opinia rzeczniczki generalnej Trybunału Sprawiedliwości UE Laili Mediny może znacząco wpłynąć na sytuację polskich kredytobiorców. Według opinii, dyrektywa dotycząca nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich może mieć zastosowanie do postanowień umów kredytowych ze zmiennym oprocentowaniem opartych na wskaźniku WIBOR.

Pytania prejudycjalne w tej sprawie do TSUE skierował Sąd Okręgowy w Częstochowie, rozpatrując sprawę między klientem PKO BP a bankiem dotyczącą zakwestionowania umowy kredytu hipotecznego.

Kredyty złotówkowe pod lupą polskich sądów

Radca prawny Marcin Szołajski podkreśla, że rzeczniczka potwierdziła uprawnienie polskich sądów do badania legalności postanowień umów kredytowych dotyczących zmiennego oprocentowania opartego na WIBOR.

W mojej ocenie z opinii jednoznacznie wynika, że kredytobiorca powinien zostać dokładnie poinformowany przez bank o konsekwencjach zaciągnięcia zobowiązania z oprocentowaniem opartym o WIBOR. Dobrze wiemy, że banki przez lata zaniedbywały ten obowiązek

- stwierdził prawnik.

Unieważnianie kredytów na podstawie dyrektywy konsumenckiej

Według Szołajskiego, opinia TSUE daje podstawy do unieważniania kredytów złotówkowych w polskich sądach. Prawnik stoi na stanowisku, że wyrok TSUE będzie zbieżny ze stanowiskiem rzecznika, co oznacza, że "złotówkowicze już dzisiaj mogą świętować".

Rzeczniczka generalna TSUE zaznaczyła, że zgodnie z dyrektywą konsumencką bank ma obowiązek przekazać klientowi jasne informacje o wskaźniku referencyjnym oraz możliwych konsekwencjach ekonomicznych jego stosowania, tak aby konsument mógł oszacować całkowity koszt kredytu.

Sprawa PKO BP jako precedens dla kredytobiorców

Sprawa, która trafiła do TSUE, dotyczyła klienta banku PKO BP, który zakwestionował umowę kredytu hipotecznego, domagając się zwrotu części wpłaconych kwot. Argumentował, że klauzule dotyczące zmiennego oprocentowania opartego na wskaźniku WIBOR stanowią niedozwolone postanowienia umowne.

Według kredytobiorcy, bank nie przedstawił alternatywy wobec kredytu opartego na WIBOR, nie poinformował w pełni o ryzyku zmiennej stopy oraz uniemożliwił ocenę ekonomicznych konsekwencji zawarcia umowy.

PKO BP wniosło o oddalenie powództwa, podkreślając, że wskaźnik WIBOR ustalany jest zgodnie z obowiązującymi regulacjami, bank nim nie manipulował, a kredytobiorca został należycie poinformowany o ryzyku związanym ze zmiennym oprocentowaniem.

Wymogi przejrzystości wobec banków

W ocenie rzeczniczki generalnej TSUE, ponieważ ani prawo polskie, ani przepisy UE nie przewidują obowiązku stosowania konkretnego wskaźnika referencyjnego, postanowienia umów kredytowych odnoszące się do WIBOR mogą podlegać kontroli na gruncie przepisów dyrektywy o nieuczciwych warunkach.

Medina podkreśliła, że niepełne ujawnienie mechanizmu wyznaczania WIBOR oraz czynników wpływających na jego zmienność mogłoby naruszać wymóg przejrzystości. W przypadku takiego naruszenia sąd krajowy powinien ocenić, czy postanowienie prowadzi do "istotnej nierównowagi praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta".

Co dalej z kredytami opartymi o WIBOR?

Rzeczniczka zaznaczyła, że sąd ma obowiązek zbadać, czy kredytodawca, działając w dobrej wierze, mógł zakładać, iż konsument zaakceptowałby taki warunek, dysponując pełnymi i obiektywnymi informacjami o ryzyku. Ocena ta nie obejmuje jednak samego wskaźnika WIBOR ani metody jego ustalania.

Opinia rzecznika generalnego TSUE nie jest wiążąca dla Trybunału, lecz w wielu sprawach stanowisko rzecznika bywa zbieżne z późniejszym wyrokiem TSUE. Prawnik Szołajski uważa, że polscy sędziowie nie pozostaną obojętni wobec opinii i będą orzekali na korzyść kredytobiorców, mając na względzie ochronę praw konsumenckich.